Leczenie nietrzymania moczu u kobiet po porodzie

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), nietrzymanie moczu (NTM) to choroba, na którą cierpi nawet 15% społeczeństwa, w związku z czym, stanowi ona problem społeczny. NTM występuje znacznie częściej niż inne choroby przewlekłe, cierpi na nie nawet 30% pań, jak podaje International Continence Society. Nierzadko pojawia się nietrzymanie moczu u kobiet po porodzie, ponieważ ciąża i poród stanowią jeden z czynników ryzyka rozwoju schorzenia.

NTM może objawiać się jako niekontrolowany wypływ moczu, zdarzający się podczas nagłego napięcia powłok brzusznych, związanych z kichnięciem, śmiechem lub kaszlem. Jednak w poważniejszym stadium choroby wypływ moczu może następować także podczas normalnych czynności, jak bieganie, aktywność fizyczna czy wchodzenie po schodach, czyli objawy NTM na co dzień.

Najczęstsze objawy NTM po porodzie

• Popuszczanie moczu przy kaszlu, kichaniu lub śmiechu
• Nagłe, trudne do powstrzymania parcie na mocz
• Częstsze oddawanie moczu w dzień i w nocy
• Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza
• Ograniczanie aktywności fizycznej z obawy przed wyciekiem

Przyczyny i czynniki ryzyka nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu po porodzie jest w dużej mierze skutkiem osłabienia mięśni dna miednicy oraz uszkodzeń struktur podtrzymujących cewkę moczową, określanych jako pelvic floor.

Do najczęstszych czynników ryzyka zalicza się liczne porody i makrosomia (duża masa urodzeniowa dziecka), przedłużony drugi okres porodu oraz interwencje położnicze, takie jak użycie kleszczy lub próżniociągu. Znaczenie mają także predyspozycje genetyczne i styl życia – np. przewlekłe zaparcia, nadwaga czy palenie papierosów, które mogą zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej.

Aktualne wytyczne Polskiego Towarzystwa Uroginekologicznego podkreślają rolę profilaktyki, w tym regularnych ćwiczeń mięśni dna miednicy już w czasie ciąży. Wskazuje się również na znaczenie kontroli masy ciała, odpowiedniego nawodnienia i unikania podnoszenia dużych ciężarów w okresie połogu. Takie działania mogą zmniejszać ryzyko nawrotów w kolejnych latach życia.

Leczenie nietrzymania moczu po ciąży

NTM powoduje dyskomfort i często jest problemem wstydliwym oraz kłopotliwym, zwłaszcza dla młodych mam, które dużo czasu spędzają, opiekując się niemowlakami. NTM u kobiet po ciąży jest związane z osłabieniem mięśni dna macicy, które podtrzymują wszystkie narządy, znajdujące się w jamie brzusznej.

Po porodzie może dojść do rozluźnienia lub zwiotczenia mięśni, a także więzadeł podtrzymujących dolny odcinek układu moczowego i rodnego. Wśród mięśni dna macicy znajduje się także mięsień łonowo–guziczny, który odpowiada za zamykanie cewki moczowej.

Dolegliwość nietrzymania moczu często dotyka kobiety, które urodziły duże, około 4-kilogramowe dzieci i mają za sobą już kilka porodów, a także tych, u których podczas porodu była potrzeba zastosowania kleszczy lub próżniociągu. To sytuacje, podczas których może dojść do naciągnięcia krocza lub uszkodzenia mięśni.

Ćwiczenia i leczenie zachowawcze

W początkowej fazie choroby nietrzymania moczu kobiety mogą sobie pomóc same, ćwicząc mięśnie Kegla. W sklepach dostępne są także specjalne urządzenia do ćwiczenia mięśni, które młode mamy mogą samodzielnie stosować w domu, np. Stymulator Kegel Plus.

Gdy gimnastyka nie przynosi pożądanych efektów, można zastosować leki wpływające na pęcherz. Stosowane są także specjalne wkładki dopochwowe, które, na zasadzie podparcia, umożliwiają trzymanie moczu. W bardziej zaawansowanej fazie choroby NTM, lekarz może zalecić elektrostymulację mięśni dna macicy. Zabieg ten ma na celu pobudzenie mięśni do skurczu poprzez zastosowanie prądu elektrycznego.

Małoinwazyjne zabiegi uroginekologiczne

Problem NTM u kobiet po porodzie można rozwiązać także za pomocą małoinwazyjnych zabiegów uroginekologicznych. Jedną z najczęściej stosowanych technik jest laseroterapia. Zabieg taki polega na wprowadzeniu do pochwy głowicy lasera, a emitowana przez nią wiązka światła powoduje obkurczenie ścian pochwy oraz wzmocnienie zwiotczałych mięśni.

Inną metodą, stosowaną przy leczeniu nietrzymania moczu, jest wstrzyknięcie substancji wypełniającej Opsys do cewki moczowej.

Kolejny sposób leczenia NTM to zabieg z wykorzystaniem taśmy mini sling, którą wprowadza się pod cewkę moczową. Najbardziej nowatorską metodą leczenia nietrzymania moczu jest ostrzykiwanie ścian pęcherza za pomocą toksyny botulinowej, czyli popularnego botoksu.

Podsumowanie metod leczenia – przegląd

• Trening mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla, biofeedback)
• Leczenie farmakologiczne i wyroby medyczne (wkładki dopochwowe)
• Elektrostymulacja mięśni dna miednicy
• Laseroterapia oraz wypełniacze okołocewkowe
• Procedury z taśmami podcewkowymi (mini sling)
• Toksyna botulinowa podawana do pęcherza
• Neuromodulacja nerwów odpowiedzialnych za mikcję

Nowoczesne metody i rehabilitacja

W ostatnich latach rozwijają się nowe formy terapii, takie jak fizjoterapia uroginekologiczna, która obejmuje m.in. terapię manualną, biofeedback oraz trening świadomego napięcia mięśni dna miednicy pod okiem wykwalifikowanego fizjoterapeuty.

Coraz większą popularność zdobywa również neuromodulacja nerwów pęcherza, polegająca na stymulacji nerwów odpowiedzialnych za kontrolę pracy pęcherza. Według aktualnych rekomendacji Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU), metody te mogą wspierać leczenie farmakologiczne lub stanowić alternatywę przy nieskuteczności standardowych terapii.

Ważnym elementem nowoczesnej rehabilitacji jest także edukacja pacjentek i ergonomia dnia codziennego – prawidłowego oddawania moczu, technik podnoszenia czy ograniczania czynników ryzyka nawrotów. Regularne wizyty kontrolne pozwalają na monitorowanie postępów terapii i dostosowanie programu ćwiczeń do indywidualnych potrzeb.

Profilaktyka nawrotów i wsparcie psychiczne

Nietrzymanie moczu po porodzie wpływa nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także na samopoczucie psychiczne i relacje społeczne. Wsparcie psychologiczne, np. konsultacje z psychoterapeutą lub udział w grupach wsparcia, pomaga w przełamywaniu wstydu i poprawia jakość życia.

Lekarze podkreślają również rolę profilaktyki nawrotów: utrzymywanie prawidłowej masy ciała, regularnej aktywności fizycznej, unikania zaparć i noszenia zbyt ciasnej odzieży w okolicy brzucha.

Specjaliści zalecają, aby kobiety po porodzie nie zwlekały z wizytą u ginekologa lub urologa, gdy pojawią się pierwsze objawy NTM. Wczesna diagnoza i wdrożenie właściwego leczenia znacznie zwiększają szansę na pełny powrót do zdrowia oraz zmniejszają ryzyko powikłań w późniejszym wieku, takich jak wypadanie narządów miednicy czy przewlekłe infekcje układu moczowego.

Najważniejsze zalecenia profilaktyczne na co dzień

• Systematyczny trening mięśni dna miednicy
• Redukcja masy ciała przy nadwadze
• Unikanie zaparć i dbałość o nawodnienie
• Stopniowy powrót do aktywności po porodzie
• Unikanie dźwigania ciężarów w połogu
• Regularne kontrole u ginekologa lub urologa