Leczenie NTM u mężczyzn taśmą

Nietrzymanie moczu u mężczyzn (NTM) jest częstym problemem u mężczyzn w podeszłym wieku. Występuje u ok. 11% mężczyzn w wieku 60–64 lat, a po 65. roku życia częstość ta wzrasta do 20–30%, sięgając nawet jednej trzeciej w grupie najstarszych seniorów. Szacunki epidemiologiczne wskazują, że w Polsce problem ten dotyczy co najmniej setek tysięcy mężczyzn.

Najczęstszymi przyczynami NTM są choroby prostaty (łagodny rozrost, rak i jego leczenie), przeszkody w odpływie moczu (zwężenia cewki, kamica, guzy), choroby neurologiczne (np. udar, choroba Parkinsona, otępienia) oraz schorzenia przewlekłe i czynniki ogólne, takie jak cukrzyca, otyłość, niewydolność serca, ograniczona mobilność czy działanie niektórych leków.

W ostatnich latach zwraca się również uwagę na rolę stylu życia w NTM. Przewlekły stres, zaburzenia snu, siedzący tryb życia i niewystarczająca aktywność fizyczna mogą osłabiać mięśnie dna miednicy i sprzyjać pojawieniu się objawów. Coraz większą uwagę przykłada się także do diagnostyki zaburzeń funkcjonalnych, które mogą współwystępować z innymi chorobami układu moczowego.

Rodzaje nietrzymania moczu

Wyróżnia się dwa główne typy NM: nietrzymanie moczu z parciami (NNM), wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM) oraz formę pośrednią. W pierwszym typie leczenie opiera się na farmakoterapii, natomiast w drugim częstszym długotrwałą poprawę zapewniają zabiegi chirurgiczne.

WNM objawia się gubieniem moczu podczas wysiłku w momencie wzrostu ciśnienia śródbrzusznego (kaszel, śmiech, kichanie, pochylanie się lub podnoszenie ciężaru). Związane jest to ze zmniejszeniem się z wiekiem fizjologicznego napięcia, elastyczności tkanek i mięśni odpowiadających za trzymanie moczu.

Funkcja tego mechanizmu upośledzona jest na skutek urazów, przepukliny oponowo-rdzeniowej ale też interwencji medycznych okolicy przepony moczowo-płciowej i samej cewki, takich jak np. zabieg prostatektomii. Upośledzenie tego mechanizmu sprzyja pogorszeniu kontroli mikcji.

Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu

Leczenie WNM u mężczyzn polega najpierw na redukcji wagi, eliminacji używek, treningu mięśni dna miednicy. W przypadku braku poprawy, czyli konieczności używania 5 i więcej wkładek na dobę w 6 miesięcy od wdrożenia leczenia zachowawczego, zaleca się podjęcie decyzji o operacji.

Podstawowe elementy leczenia WNM:

• redukcja wagi
• eliminacja używek
• trening mięśni dna miednicy
• decyzja o operacji przy konieczności używania 5 i więcej wkładek na dobę w 6 miesięcy od wdrożenia leczenia zachowawczego

Współczesne wytyczne kliniczne podkreślają również znaczenie fizjoterapii urologicznej. Terapia obejmuje biofeedback, elektrostymulację oraz trening świadomości mięśniowej. U części pacjentów może to zmniejszyć nasilenie objawów i opóźnić konieczność leczenia operacyjnego. Wskazuje się także na rolę modyfikacji farmakoterapii w przypadkach, gdy stosowane leki (np. diuretyki lub leki neurologiczne) mogą wpływać na funkcję pęcherza. Zmiana farmakoterapii bywa kluczowa.

Do rozważenia zabiegu operacyjnego kwalifikują się zwykle pacjenci, u których mimo wdrożenia leczenia zachowawczego obserwuje się utrzymujące się, znacznie nasilone dolegliwości. Decyzja o zabiegu uwzględnia również wiek, ogólny stan zdrowia i wyniki badań urodynamicznych.

Taśmy stosowane w leczeniu WNM

Nowością w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u mężczyzn są zabiegi z użyciem taśmy, charakteryzujące się małą inwazyjnością, mniejszą częstością zakażeń oraz innych powikłań pooperacyjnych. Lekarze mają do dyspozycji kilka systemów.

• InVance – w którym taśma zakotwiczona w kościach miednicy uciska na cewkę moczową, dzięki czemu niweluje się niepożądany przeciek.
• AdVance – to nieco nowsza procedura w porównaniu do InVance, charakteryzująca się mniejszą liczbą możliwych działań niepożądanych. Taśmę podpierającą cewkę moczową zakłada się przez otwory zasłonowe.
• Coloplast Virtue – to taśma z czterema ramionami zakładanymi nadłonowo i przez otwory zasłonowe. Takie rozwiązanie pozwala na elewację początkowego odcinka cewki podczas gdy jednocześnie uciskany jest jej dystalny koniec.
• Argus – również opiera się na nadłonowym przewieszeniu taśmy. Wyróżnia się możliwością skorygowania napięcia elementu mocującego po zabiegu.

Operacje, oparte na powyższych systemach, wykonywane są w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym i trwają zwykle do jednej godziny. Zabieg trwa zwykle godzinę, co czyni go procedurą mało obciążającą.

Uzupełniająco coraz częściej wspomina się o nowych generacjach taśm, które są bardziej elastyczne i lepiej dopasowują się do ruchów ciała. W badaniach klinicznych analizowane jest także wykorzystanie materiałów biozgodnych o mniejszym ryzyku zwłóknienia tkanek. Nowe materiały mogą poprawić trwałość efektów leczenia.

Obecnie trwają prace nad systemami taśm, które mają minimalizować ryzyko migracji implantów oraz poprawić stabilność podparcia cewki. Badane są również materiały o biodegradowalnych komponentach, które mogą lepiej integrować się z tkankami. Badania nad nowymi systemami trwają intensywnie.

Efekty leczenia taśmą i powrót do aktywności

Większość pacjentów wraca do podstawowej aktywności po kilku dniach od zabiegu. Zaleca się jednak unikanie dużego wysiłku fizycznego przez około 4–6 tygodni. Pierwsze efekty widoczne są zazwyczaj już po kilku tygodniach.

Zalecenia po zabiegu z użyciem taśmy:

• powrót do podstawowej aktywności po kilku dniach od zabiegu
• unikanie dużego wysiłku fizycznego przez około 4–6 tygodni
• obserwacja pierwszych efektów leczenia zazwyczaj już po kilku tygodniach

Aktualne dane wskazują, że skuteczność zabiegów z użyciem taśm wynosi średnio 60–80% w zależności od systemu i indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Najlepsze efekty uzyskuje się u mężczyzn z łagodniejszym stopniem NTM oraz u tych, którzy nie przeszli radioterapii prostaty.

Dla pełnej oceny skuteczności leczenia ważna jest również regularna kontrola urologiczna. Pozwala ona ocenić stabilność wyników oraz wykryć ewentualne późne powikłania, takie jak przewlekłe bóle, zaburzenia mikcji czy poluzowanie taśmy. Kontrole po zabiegu są konieczne.