Leczenie stomatologiczne - czy warto leczyć zęby w ramach NFZ?

Stomatologia w Polsce utrzymana jest na bardzo wysokim poziomie. Pacjenci z całej Europy (i nie tylko) przyjeżdżają do naszego kraju, aby leczyć zęby nad Wisłą. Dysponujemy nowoczesnymi technologiami, zaawansowanym sprzętem medycznym oraz wykwalifikowanym personelem.

Niestety, obowiązujące przepisy utrudniają Polakom dostęp do refundowanego leczenia stomatologicznego. Gwarantowane przez NFZ świadczenia na ogół nie wystarczają, aby zadbać o stan zębów.

Leczenie stomatologiczne na NFZ – dostępność i zakres usług

Aby udać się do stomatologa, nie potrzebujemy skierowania. Nie obowiązuje też rejonizacja, więc możemy wybrać dowolny gabinet stomatologiczny z kontraktem z Narodowym Funduszem Zdrowia. Co ważne, jeśli zgłaszamy się z bólem, musimy zostać przyjęci jeszcze tego samego dnia. W innym wypadku na wizytę u stomatologa w ramach NFZ trzeba poczekać od 2 tygodni do miesiąca, jednak w niektórych miastach przyjdzie nam czekać nawet 2 czy 3 miesiące.

Zakres świadczeń gwarantowanych przez NFZ obejmuje:

• Badanie lekarskie stomatologiczne z instruktażem higieny jamy ustnej (raz w roku)
• Do trzech kontrolnych badań lekarskich w roku
• Rentgenodiagnostykę zębową, w tym zdjęcia wewnątrzustne (zależnie od wskazań)
• Znieczulenie podczas zabiegu, refundowane w połączeniu z leczeniem
• Od 2025 roku w wybranych sytuacjach refundowane zdjęcie pantomograficzne (całościowe)

W ramach świadczeń finansowanych przez NFZ możliwe jest także leczenie chorób przyzębia, takich jak zapalenie dziąseł czy paradontoza, ale w praktyce ich zakres bywa ograniczony do podstawowych zabiegów i profilaktyki. Skaling czy piaskowanie w pełnym zakresie, jeśli nie towarzyszy im konieczność leczenia chorobowego, zwykle wymaga opłaty prywatnej.

NFZ obejmuje profilaktykę stomatologiczną, w tym lakowanie i lakierowanie zębów u dzieci oraz edukację w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej. W ostatnich latach kładzie się coraz większy nacisk na działania edukacyjne w szkołach, by zmniejszyć liczbę przypadków próchnicy wśród najmłodszych.

Leczenie próchnicy i wypełnienia zębów

Mamy również prawo do bezpłatnego leczenia próchnicy, jednak nie bez ograniczeń. Białe, chemoutwardzalne plomby zakładane są tylko na przednie zęby, od jedynki do trójki, a pozostałe zęby wypełnia się plombami amalgamatowymi.

Część pacjentów chętnie dopłaciłaby za lepszą plombę, ale przepisy nie pozwalają na częściową dopłatę – jeśli pacjent chce wypełnienie światłoutwardzalne w zębach bocznych, musi pokryć koszt całego leczenia prywatnie.

W najnowszych wytycznych Ministerstwa Zdrowia z 2025 roku wskazuje się na potrzebę stopniowego wycofywania amalgamatów stomatologicznych w związku z polityką ochrony środowiska i zdrowia, jednak nie wprowadzono jeszcze powszechnej refundacji białych wypełnień dla wszystkich zębów. W praktyce oznacza to, że pacjenci wciąż w większości finansują takie plomby z własnej kieszeni.

Regularne przeglądy stomatologiczne pozwalają na wczesne wykrycie ubytków i uniknięcie kosztownego leczenia kanałowego. Dentysta może również ocenić stan dziąseł i w razie potrzeby wprowadzić profilaktykę przeciwparadontozie.

Leczenie kanałowe i endodoncja

Leczenie endodentyczne jest refundowane w ograniczonym zakresie. Okazuje się, że pacjenci dorośli mogą liczyć na refundację leczenia kanałowego tylko w przypadku przednich zębów. Za leczenie pozostałych zębów trzeba zapłacić lub wyrwać je (zabieg usunięcia zęba), który jest refundowany przez NFZ bez ograniczeń.

Darmowe leczenie kanałowe dostępne jest dla:

• Dzieci i młodzieży
• Kobiet w ciąży
• Kobiet w okresie połogu (do 42. dnia po porodzie)

Eksperci stomatologiczni podkreślają, że wczesne leczenie próchnicy i regularne przeglądy zębów są kluczowe, aby uniknąć kosztownego leczenia kanałowego. Wskazują również, że w niektórych województwach prowadzone są pilotaże programów poszerzających refundację endodoncji, ale na poziomie krajowym zmiany te wciąż są w fazie planów.

W prywatnych gabinetach stosowane są nowoczesne metody endodoncji, takie jak leczenie pod mikroskopem czy z użyciem specjalistycznych narzędzi rotacyjnych, co zwiększa skuteczność zabiegu i komfort pacjenta. W ramach NFZ te technologie są dostępne jedynie w ograniczonym zakresie.

Protetyka i ortodoncja na NFZ

NFZ refunduje również zabiegi protetyczne, ale również i w tej kwestii są pewne wytyczne. Okazuje się, że owszem, możemy liczyć na protezę, która przysługuje nam raz na pięć lat, ale! „Protetyk może pomóc jedynie pacjentowi, który nie ma co najmniej pięciu zębów. Jeżeli brakuje mniej, mogę mu zaproponować wyrwanie zdrowych zębów, by się zgadzało, albo odesłać do domu. To wbrew etyce lekarskiej i zdrowemu rozsądkowi” – tłumaczy w Wyborczej dr n. med. Bożena Hoffman, stomatolog z wieloletnim doświadczeniem.

Przepisy rzeczywiście wymagają utraty co najmniej pięciu zębów w jednym łuku, aby NFZ mógł sfinansować protezę, ale nie przewidują ani nie dopuszczają usuwania zdrowych zębów w tym celu. Od 2025 roku refundowana jest także nowa proteza typu overdenture (oparta na zachowanych korzeniach), co poszerza możliwości leczenia protetycznego. Protezy szkieletowe nadal nie są refundowane.

NFZ przeznacza nieco więcej środków na leczenie stomatologiczne dzieci. Oprócz wspomnianego już leczenia kanałowego wszystkich zębów, najmłodsi pacjenci gabinetów stomatologicznych mogą liczyć na plombowanie mleczaków i lakierowanie, chociaż to ostatnie dotyczy tylko szóstek i tylko do ukończenia siódmego roku życia. Ponadto NFZ refunduje leczenie ortodontyczne u dzieci. Dorośli pacjenci nie mają refundowanej ortodoncji.

Warto dodać, że w najnowszych propozycjach Ministerstwa Zdrowia pojawiają się plany wprowadzenia szerszej refundacji dla protez opartych na implantach w szczególnych przypadkach, na przykład u pacjentów po rozległych urazach czy nowotworach. Obecnie jednak są to jedynie założenia do przyszłych programów pilotażowych.

Leczenie prywatne a publiczne – koszty i dostępność

„Dziś w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia stomatolog nie skupia się na leczeniu, ale na dopasowaniu pacjenta do procedury, za którą płaci Fundusz” – żali się w Wyborczej doktor Hoffman. NFZ każdego roku na leczenie stomatologiczne wydaje około 1,7 miliarda złotych, podczas gdy cały budżet wynosi 67 miliardów.

Coraz więcej Polaków korzysta z oferty prywatnych klinik stomatologicznych, które oferują wysokiej jakości usługi medyczne, bez ograniczeń i zazwyczaj bez konieczności oczekiwania na wizytę. Niektóre zabiegi stomatologiczne są wciąż niedostępne wśród świadczeń refundowanych przez NFZ.

O pełnej czy częściowej refundacji świadczeń z zakresu stomatologii estetycznej czy implantologii wciąż możemy w naszym kraju tylko pomarzyć, podczas gdy placówki prywatne dysponują szerokim zakresem systemów implantologicznych oraz pełną paletą zabiegów chirurgii okołoimplantacyjnej, dzięki czemu uzupełnienia na implantach możliwe są niemal u wszystkich pacjentów, także u tych z zanikami tkanki kostnej. Dostęp do leczenia stomatologicznego w ramach NFZ jest mocno ograniczony i utrudniony, co skłania coraz większą liczbę pacjentów do poszukiwania pomocy w gabinetach prywatnych.

W kontekście porównania kosztów warto zauważyć, że choć wizyty w gabinetach prywatnych bywają kosztowne, coraz popularniejsze są abonamenty stomatologiczne i prywatne pakiety medyczne, które umożliwiają rozłożenie wydatków w czasie. To rozwiązanie, zyskujące na znaczeniu zwłaszcza w dużych miastach, może być alternatywą dla osób, które nie chcą czekać w kolejce na leczenie w ramach NFZ.