Leczenie wysiękowej postaci AMD z zastosowaniem iniekcji doszklistkowych

Plamka żółta, jedna ze struktur ludzkiego oka, jest miejscem najostrzejszego widzenia. Ubytek pola widzenia, pogorszający się wzrok, zmienione widzenie barw mogą być objawami procesu chorobowego toczącego się w obrębie tej struktury. Pojawiają się one w związku z uszkodzeniami w obrębie siatkówki spowodowanymi zaburzeniami przepływu krwi w tej strukturze. Te zjawisko może dotyczyć, według raportu WHO na temat przyczyn ślepoty, nawet 30% ludzi po 70 roku życia. W Polsce natomiast choruje około 1,3 miliona osób.

Istnieje kilka form tej jednostki, jedną z nich jest postać wysiękowa, która jest odpowiedzialna za większość przypadków utraty wzroku (stanowi ona około 10-15% wszystkich AMD). Dochodzi tutaj do powstawania nowych, nieprawidłowych naczyń w obrębie niedotlenionej siatkówki, z których wydostaje się osocze krwi i uszkadza receptory odbierające bodźce wzrokowe, powodując stopniowo ślepotę.

Iniekcje doszklistkowe w leczeniu AMD

Zastrzyki doszklistkowe stosowane w leczeniu wysiękowej postaci starczego zwyrodnienia plamki żółtej nie różnią się niczym od innych iniekcji poza faktem, że są podawane do wnętrza oka. Są one podstawową, najczęściej wykorzystywaną metodą leczenia tego schorzenia. Wykonywane są w znieczuleniu miejscowym. Zabieg przeprowadzany jest w warunkach aseptycznych z zastosowaniem środków bakteriobójczych.

Mechanizm działania leków anty-VEGF

Leki anty-VEGF, które są podawane pacjentom, zawierają substancje hamujące VEGF (ang. Vascular Endothelial Growth Factor) – czynnik odpowiedzialny za wzrost naczyń krwionośnych, co pozwala zatrzymać postęp choroby. Stosuje się specjalne rekombinowane przeciwciała, takie jak ranibizumab czy aflibercept.

W ostatnich latach wprowadzono także nowsze preparaty, takie jak brolucizumab i faricimab, które charakteryzują się dłuższym czasem działania, co oznacza, że pacjenci mogą wymagać rzadszych iniekcji. Faricimab jest pierwszym lekiem działającym na dwa cele terapeutyczne jednocześnie: VEGF oraz Ang-2 (angiopoetyna-2), co może zapewniać większą stabilność naczyń krwionośnych siatkówki i poprawiać długoterminowe wyniki terapii.

Etapy leczenia i schematy iniekcji

Terapia składa się z dwóch faz. W fazie wstępnej wykonywane są 3 iniekcje (każda z miesięczną przerwą), przed każdą z nich lekarz przeprowadza badania kwalifikujące do jej wykonania.

Najważniejsze etapy leczenia doszklistkowego:

• Faza wstępna z trzema iniekcjami w odstępie miesięcznym
• Badania kwalifikujące przed każdą iniekcją
• Ocena skuteczności i decyzja o kontynuacji terapii
• Możliwość wydłużania odstępów między iniekcjami

Indywidualizacja leczenia

To, czy leczenie będzie kontynuowane, zależne jest od jego wyników oraz od rodzaju stosowanego preparatu: na tym etapie zastrzyki są jednak podawane w większych odstępach czasowych (wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego: w przypadku afliberceptu – dwumiesięcznych, przy stosowaniu ranibizumabu częstotliwość jest ustalana przez lekarza). Efekty leczenia są zróżnicowane.

Nowe strategie leczenia, takie jak Treat-and-Extend (leczenie i wydłużanie odstępów), pozwalają na dostosowanie częstotliwości iniekcji do indywidualnych potrzeb pacjenta, co zwiększa komfort terapii i zmniejsza liczbę wizyt kontrolnych. Dzięki temu pacjenci nie są już leczeni w sztywnych odstępach czasowych, ale w zależności od reakcji organizmu.

Inne metody leczenia wysiękowej postaci AMD

Poza iniekcjami dostępne są inne metody leczenia omawianego schorzenia. Zazwyczaj są one wykorzystywane dopiero wtedy, gdy nie można zastosować terapii doszklistkowej. Należą do nich m.in. terapia fotodynamiczna (polegająca na użyciu substancji, która pod wpływem światła laserowego niszczy komórki nieprawidłowych naczyń) oraz fotokoagulacja laserowa (rzadko wykorzystywana). Zabiegi chirurgiczne oraz radioterapia według zaleceń nie są stosowane w leczeniu tej jednostki chorobowej.

Najważniejsze alternatywne metody leczenia:

• Terapia fotodynamiczna
• Fotokoagulacja laserowa
• Chirurgia (stosowana sporadycznie)
• Radioterapia (obecnie nierekomendowana)

Terapie eksperymentalne

Obecnie trwają badania nad terapiami genowymi, które mogłyby w przyszłości umożliwić jednorazowe leczenie wysiękowej postaci AMD poprzez wprowadzenie genów kodujących inhibitory VEGF bezpośrednio do siatkówki. Pierwsze wyniki badań klinicznych, prowadzonych m.in. przez firmę Regenxbio i Novartis, są obiecujące, ale tego typu rozwiązania pozostają na etapie eksperymentalnym.