Most pełnoceramiczny

Wprowadzenie do technologii mostów pełnoceramicznych

Most protetyczny to stała konstrukcja uzupełniająca odcinkowe, najczęściej niewielkie braki zębowe. Składa się, oprócz koron protetycznych stanowiących filary (elementy mocujące), z przęseł, czyli elementów zastępujących utracone zęby. Siły okluzyjne z przęsła są przenoszone bezpośrednio i w całości na ozębną zębów filarowych, dlatego wskazania do stosowania mostów ogranicza wydolność tkanek przyzębia.

Wprowadzenie do praktyki stomatologicznej w latach 90. XX wieku tlenku cyrkonu (ceramika stomatologiczna) wprowadziło tę dziedzinę medycyny w przyszłość. Jest to materiał o doskonałej biokompatybilności, co eliminuje ryzyko przenikania jonów metalu do tkanek otaczających. Nie stwierdzono przypadków uczuleń na ten materiał, który charakteryzuje się wysoką gęstością, odpornością mechaniczną i wytrzymałością na złamanie, niskim przewodnictwem cieplnym oraz znakomitą odpornością chemiczną i znikomym przewodnictwem jonów.

Według badań Goodacre i wspólników, uzupełnienia wykonane z ceramiki stomatologicznej wykazywały najniższy procent komplikacji (8%) wśród wszystkich protez stałych.

Obecnie technologia CAD/CAM (Computer Aided Design/Computer Aided Manufacturing) umożliwia precyzyjne projektowanie i wytwarzanie mostów pełnoceramicznych. Dzięki zastosowaniu skanerów wewnątrzustnych i frezarek komputerowych, proces tworzenia mostów stał się bardziej dokładny i szybszy. Technologia ta minimalizuje ryzyko błędów ludzkich, a także pozwala na wykonanie prac protetycznych o wyjątkowo wysokiej estetyce oraz dokładności. W przyszłości można oczekiwać dalszego rozwoju technologii CAD/CAM, co może prowadzić do jeszcze większej precyzji i skrócenia czasu potrzebnego na wykonanie mostów.

Zalety mostów pełnoceramicznych

Most jest protezą wkomponowaną trwale w łuk zębowy i przenoszącą siły żucia w sposób fizjologiczny, tj. przez ozębną zębów filarowych na kość. W związku z tym zarówno wydolność żucia, jak i adaptacja do tych uzupełnień są znacznie lepsze niż w przypadkach protez ruchomych. Mosty, z uwagi na ich walory czynnościowe, estetyczne i wygodę pacjenta, powinny być stosowane do odbudowy częściowych braków uzębienia w tych wszystkich przypadkach, w których warunki w jamie ustnej na to pozwalają.

Zalety mostów pełnoceramicznych obejmują:

• lepszą estetykę związaną z wyeliminowaniem szarości podbudowy,
• pełną biozgodność z tkankami jamy ustnej,
• wyeliminowanie ryzyka odczynów alergicznych,
• większą wytrzymałość mechaniczną,
• możliwość wykonywania bardziej rozległych prac.

Alternatywy dla mostów pełnoceramicznych

Alternatywnym rozwiązaniem są mosty metalowo-ceramiczne, które łączą w sobie wytrzymałość metalu z estetyką ceramiki. Chociaż nie są tak estetyczne jak mosty pełnoceramiczne, często są wybierane ze względu na ich niższą cenę i trwałość.

Wskazania i przeciwwskazania

Wskazaniem do stosowania mostów są przypadki niezbyt rozległych braków ograniczonych zębami naturalnymi w przybliżeniu o szerokości trzech zębów przedtrzonowych. Warunki, jakie muszą spełniać zęby filarowe to dostateczna ich ilość, pomyślne rozmieszczenie, dobre umocowanie w zębodole, równoległość osi długich koron lub korzeni oraz dobre ukształtowanie anatomiczne filarów. W przypadku wszczepów filarowych (implantów) wskazania do stosowania mostów są znacznie poszerzone, gdyż mogą być użyte w rozległych brakach częściowych i w bezzębiu całkowitym.

Do względnych ograniczeń i przeciwwskazań należą:

• zbyt mała ilość tkanek twardych zęba,
• utrata żywotności miazgi,
• zapalenie przyzębia, patologiczne kieszonki dziąsłowe,
• niedostateczna higiena jamy ustnej,
• przewlekłe, dystroficzne uszkodzenia przyzębia.

Do bezwzględnych przeciwwskazań należą:

• niedostateczna liczba filarów,
• zbyt duża przestrzeń uzupełnienia,
• rozchwianie III’ czy niezakończony rozwój układu stomatognatycznego u dzieci i młodocianych.

Przygotowanie i proces wykonania mostu

Planowanie i projekt przyszłego mostu powinien być poprzedzony zebraniem wywiadu oraz wnikliwym badaniem pacjenta i badaniami dodatkowymi w postaci modeli orientacyjnych. Bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka poparta zdjęciami RTG, aby wykluczyć wszystkie przeciwwskazania oraz dobrać odpowiednią metodę leczenia w danym przypadku. W badaniu wewnątrzustnym lekarz ustala jaka jest liczba, rozmieszczenie i jakość resztkowego uzębienia oraz wzajemne stosunki między górnym a dolnym łukiem zębowym.

Przed preparacją filarów pod most pełnoceramiczny należy bardzo dokładnie usunąć całą próchnicę, gdyż może ona spowodować nieszczelność lub nieprawidłową retencję nawet najlepiej przygotowanej pracy. Usuwa się również kamień nazębny. Przygotowanie zęba ze zmianami okołowierzchołkowymi lub nekrotyczną miazgą będzie się wiązało z przeprowadzeniem leczenia kanałowego oraz szczelnego i prawidłowego wypełnienia kanałów korzeniowych zęba. Dalsze etapy opracowywania ubytku zostaną omówione w punkcie „Jak przebiega zabieg?”.

W przypadku zabiegu wykonywania mostu porcelanowego zazwyczaj jest potrzebne znieczulenie, gdyż szlifuje się wierzchnią warstwę zęba, co wiąże się z odsłonięciem kanalików zębinowych. Czasem są odczuwalne dolegliwości bólowe przy opracowywaniu zęba. W takich przypadkach stosuje się środki znieczulające o rodzaju i stężeniu dobranym przez lekarza w zależności od stanu ogólnego pacjenta.

Techniki i znieczulenie

Stosowane są takie same środki znieczulające, których używa się przy prostych zabiegach stomatologicznych. W przypadku zębów szczęki zazwyczaj wystarczy proste znieczulenie nasiękowe polegające na wprowadzeniu środka znieczulającego do tkanki podśluzowej.

Natomiast przy znieczulaniu zębów żuchwy niezbędne jest znieczulenie przewodowe do nerwu zębodołowego dolnego lub do otworu bródkowego w związku z większą grubością blaszki zbitej tej kości i utrudnionym przenikaniem środka znieczulającego z tkanki podśluzowej.

Przebieg zabiegu

Przed rozpoczęciem opracowywania zęba lekarz wykonuje indeks silikonowy, który pozwala ocenić ilość tkanek przeznaczonych do redukcji. Następnie opracowuje powierzchnie zęba, tworząc odpowiedni kształt i schodek przydziąsłowy, stanowiący oparcie dla przyszłego mostu. Wszystkie krawędzie są wygładzane, a powierzchnie zaokrąglane, by zapewnić idealne dopasowanie korony.

Po zakończeniu preparacji pobiera się precyzyjny wycisk, dobiera kolor i zabezpiecza zęby koronami tymczasowymi. W laboratorium most powstaje najczęściej w technologii CAD/CAM (Computer Aided Design / Manufacturing). Zęby są skanowane kamerą wewnątrzustną, a projekt mostu wykonywany cyfrowo i frezowany z bloczków ceramicznych. Gotową pracę poleruje się i dopasowuje do naturalnych kształtów zębów.

Ostateczny etap to cementowanie mostu. Sprawdza się jego dopasowanie, kontakty zwarciowe i estetykę, po czym most i zęby filarowe są oczyszczane, osuszane i izolowane od śliny. Przy cementowaniu adhezyjnym wnętrze korony wytrawia się, nakłada system wiążący i cement kompozytowy, a nadmiary usuwa przed ostatecznym utwardzeniem. Po zacementowaniu most jest natychmiast gotowy do użytkowania — można normalnie jeść i pić, a pełna adaptacja do nowego uzupełnienia następuje zazwyczaj w ciągu kilku dni.

Rekonwalescencja

Po zabiegu może wystąpić niewielka nadwrażliwość lub tkliwość zębów, utrzymująca się zwykle przez 2–3 dni. W tym czasie zaleca się unikanie bardzo twardych lub gorących pokarmów oraz dokładne, ale delikatne szczotkowanie zębów. Pomocne może być stosowanie pasty dla zębów wrażliwych i płukanek łagodzących.

W przypadku zębów prawidłowo przeleczonych endodontycznie lub zabezpieczonych koronami tymczasowymi, dolegliwości są minimalne.

Efekty i zalecenia po zabiegu

Efekty zależą od potrzeb pacjenta, a także inwencji i umiejętności technika wykonującego most. Najważniejszym jest estetyczne uzupełnienie braków zębowych w odcinkach przednich, jak i bocznych łuków zębowych.

Zalecenia po zabiegu to:

• instruktaż w zakresie higieny jamy ustnej,
• prawidłowe szczotkowanie szczoteczką z pastą,
• korzystanie z dodatkowych narzędzi takich jak nici dentystyczne, szczoteczki do przestrzeni międzyzębowych,
• regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym.

Przy prawidłowym utrzymaniu higieny oraz regularnych wizytach w gabinecie stomatologicznym, most pełnoceramiczny utrzymuje się przez wiele lat. Średnio jest to około 6-10 lat, dochodząc nawet do 15-20 lat. Długoterminowe badania porównawcze wskazują, że mosty pełnoceramiczne są równie trwałe jak inne typy mostów protetycznych, a ich skuteczność w dużej mierze zależy od odpowiedniej higieny jamy ustnej.

Aby uniknąć powikłań, lekarz dokładnie musi przestrzegać protokołu preparacji zęba pod filar. Pacjent z kolei musi uważać w czasie pomiędzy wizytami, aby nie złamać zęba, gdy jest on tylko osłonięty opatrunkiem przed ostatecznym cementowaniem.

Możliwe powikłania

Możliwe powikłania obejmują:

• przeciążenie zęba i powstanie zmian okołowierzchołkowych,
• mikroprzecieki i rozwój próchnicy podminowującej,
• ścieranie zębów przeciwstawnych,
• problemy związane z higieną jamy ustnej.

Jeśli lekarz stomatolog nie zaleci zabiegów dodatkowych, pacjenci na własną rękę nie powinni wykonywać żadnych dodatkowych czynności.

Innowacje w przyszłości

W kontekście przyszłego rozwoju mostów pełnoceramicznych, innowacje w materiałach stomatologicznych mogą znacząco wpłynąć na ich rozwój. Nowe materiały mogą oferować jeszcze lepszą estetykę, wytrzymałość i biozgodność, co uczyni mosty pełnoceramiczne jeszcze bardziej atrakcyjnym wyborem dla pacjentów.