Na czym polega - wodorowy test oddechowy?

Jak podaje raport Opinion Way 2011 Abdominal Pain in Poland, wzdęcia, skurcze żołądka, bóle brzucha to jedne z najczęściej występujących dolegliwości wśród mieszkańców Polski. Statystyki pokazują, że na te i podobne problemy cierpi 62% osób mających od 15 do 65 lat. Jest to więc niemal problem cywilizacyjny, często bagatelizowany.

Ów raport podaje dodatkowo, że na same bóle brzucha występują u Polaków aż 160 milionów razy rocznie, dotykając 17 milionów pacjentów.

Co więcej, aż 104 miliony z tych przypadków to problemy wiążące się bezpośrednio z układem pokarmowym, w tym z niezdiagnozowanymi i nieleczonymi nietolerancjami na fruktozę czy laktozę. Zaznaczmy, że problemy te co prawda wywodzą się z układu trawiennego, jednak mają swoje skutki w układzie odpornościowym, samopoczuciu czy ogólnej kondycji.

Wodorowy test oddechowy – kiedy wykonać

W ostatnich latach wzrosła również świadomość na temat zależności między mikrobiotą jelitową a objawami żołądkowo-jelitowymi. Coraz częściej zwraca się uwagę, że przewlekłe dolegliwości mogą wynikać nie tylko z nietolerancji pokarmowych, lecz także zaburzeń składu mikroflory, przewlekłego stresu czy niewłaściwej diety wysoko przetworzonej. Współczesne zalecenia kliniczne podkreślają konieczność szerszej diagnostyki przy długo utrzymujących się dolegliwościach.

Dlatego też, jeśli tylko lekarz podejrzewa nietolerancję pokarmową, warto wykonać wodorowy test oddechowy (w skrócie: WTO). Dzięki niemu możliwe jest skuteczne stwierdzenie, czy trawienie oraz wchłanianie węglowodanów oraz innych cukrów (fruktozy, sorbitolu, sacharozy czy ksylitolu) przebiega poprawnie.

Wykonanie wodorowego testu oddechowego zaleca się także, gdy występuje podejrzenie zespołu jelita wrażliwego lub zespołu przerostu jelita cienkiego. Objawem tych schorzeń mogą być biegunki, wzdęcia, zaparcia, uczucie zbyt dużej ilości gazów w brzuchu oraz bóle brzucha. Jeśli tylko mają one charakter przewlekły, możliwie szybko należy wykonać badanie opisywane jako diagnostyczne.

Najczęstsze objawy sugerujące potrzebę wykonania testu:

• biegunki utrzymujące się przewlekle, nawracające epizody luźnych stolców,
• nasilone wzdęcia oraz uczucie rozpierania w jamie brzusznej,
• zaparcia lub naprzemienne biegunki i zaparcia,
• uczucie zbyt dużej ilości gazów w brzuchu,
• nawracające bóle brzucha o niejasnej przyczynie.

Wodorowy test oddechowy – jak działa

Podstawą działania testu WTO jest wykrywanie wodoru w wydychanym powietrzu przez pacjenta. Rozwiązanie ma dużą skuteczność w diagnostyce nietolerancji cukrów, gdyż wodór wytwarzany w procesie fermentacji w jelitach łatwo przedostaje się do płuc i krwi. Nieprawidłowa ilość wodoru sygnalizuje nieprawidłową fermentację w jelitach, co jest objawem zaburzeń trawienia i wchłaniania lub wynikiem bakteryjnego przerostu w jelicie cienkim.

Przebieg badania wodorowego testu

Wodorowy test oddechowy wykonuje się aparatem o nazwie Gastrolizer. Z jego pomocą pobiera się od pacjenta próbki wydychanego powietrza. Badany wstrzymuje powietrze na 15 sekund, po czym dynamicznie wydmuchuje je w ustnik.

Następnie podaje się mu płyn z rozpuszczonymi określonymi rodzajami cukrów i powtarza test kilkukrotnie, na przykład w odstępach co 20 minut. Powyższa analiza jest analizą całkowicie nieinwazyjną, jednak jeśli badana osoba cierpi na dużą nietolerancję cukrów, po ich wypiciu może odczuwać ból brzucha, wzdęcia czy oddawać luźne stolce.

W ostatnich latach w wytycznych klinicznych pojawia się coraz większy nacisk na różnicowanie przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) oraz zaburzeń trawienia cukrów. Wodorowy test oddechowy jest jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych w tej diagnostyce, szczególnie ze względu na jego bezpieczeństwo, brak inwazyjności oraz możliwość wielokrotnego wykonywania w różnych konfiguracjach (np. z laktulozą, glukozą czy fruktozą).

Interpretacja wyników testu oddechowego

Jeśli chodzi o wyniki testu wodorowego, u pacjentów zdrowych początkowe wydalanie wodoru nie może przekraczać wartości 10 ppm (części na milion).

Z kolei przy pomiarach następnych stężenie powinno wzrosnąć o nie więcej niż 20 ppm. Należy przy tym pamiętać, że może dojść do zafałszowania otrzymanych wyników badania.

Powodem tego jest zazwyczaj długotrwałe przyjmowanie salicylanów, antybiotykoterapia, spora próchnica uzębienia, stany po resekcji jelit czy palenie papierosów. Zupełną rezygnację z wykonania testu zaleca się osobom mającym podejrzenia lub diagnozę hipoglikemii oraz wrodzoną nietolerancję fruktozy.

Test wodorowy – cena badania

Test wodorowy wykonuje wiele gabinetów i klinik gastrologicznych. Koszt badania w Centrum Medycznym MediSpace w Warszawie wynosi 195 złotych. Analiza w Safimed w Zabierzowie kosztuje 200 złotych.

W ostatnich latach coraz więcej placówek wprowadza także możliwość wykonania testu z pomiarem metanu, który bywa istotny w diagnostyce zaparciowej postaci SIBO. Część ośrodków oferuje testy łączone wodór plus metan, jednak ich dostępność i ceny różnią się regionalnie. Przed zapisaniem się na badanie warto upewnić się, jaki rodzaj testu oferuje wybrane centrum diagnostyczne.

Przygotowanie do wodorowego testu oddechowego

Około tygodnia przed wykonaniem testu wodorowego zalecane jest zrezygnowanie z przyjmowania aspiryny, preparatów witaminowych, środków przeczyszczających oraz antybiotyków.

Dwa dni przed testem dodatkowo należy nie jeść wzdymających warzyw (fasoli, kapusty, cebuli), nie pić owocowych soków i mleka, nie palić papierosów. Wieczorny posiłek dzień przed badaniem powinien być lekki, niezbyt duży i posiadać mało pokarmowego błonnika.

Najważniejsze zalecenia przed wykonaniem testu:

• 
  odstawienie aspiryny, preparatów witaminowych, środków przeczyszczających oraz antybiotyków na około tydzień przed badaniem,
• unikanie wzdymających warzyw, takich jak fasola, kapusta czy cebula, na dwa dni przed badaniem,
• niewypijanie owocowych soków oraz mleka w okresie poprzedzającym test,
• rezygnacja z palenia papierosów na co najmniej dwa dni przed badaniem,
• spożycie lekkiego, niezbyt dużego posiłku z małą ilością błonnika w wieczór poprzedzający test.

Co robić w dniu badania?

W dniu badania nie należy jeść śniadania. Przed samym badaniem zaleca się umycie języka oraz zębów.

W nowszych zaleceniach klinicznych podkreśla się także konieczność unikania intensywnego wysiłku fizycznego w dniu badania, ponieważ może on wpłynąć na tempo oddychania oraz wartości bazowe wodoru.

Ważne jest również, by na kilka godzin przed badaniem unikać żucia gumy oraz ssania pastylek odświeżających, które mogą fałszować wyniki poprzez pobudzenie fermentacji lub zwiększenie ilości połykanej śliny.

Pacjenci stosujący probiotyki lub mający za sobą niedawno przebyte infekcje bakteryjne powinni skonsultować z lekarzem optymalny moment wykonania testu, ponieważ zaburzenia mikroflory jelitowej mogą tymczasowo wpływać na interpretację wyników.