Nieoperacyjne leczenie raka prostaty NanoKnife

Prostata (gruczoł krokowy) jest częścią męskiego narządu rozrodczego. W wyniku zadziałania czynników rakotwórczych (onkogennych) pojawić może się w nim niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek prostaty, prowadzący do tworzenia się guzowatej masy tkankowej – raka prostaty. Jego rozwojowi może sprzyjać m.in. powiększenie gruczołu krokowego spowodowane tzw. przerostem łagodnym (niezłośliwym) lub przewlekłe zapalenie prostaty.

Objawy i diagnoza raka prostaty

Rak gruczołu krokowego diagnozowany jest w Polsce co roku u około 7 tys. mężczyzn, zwykle po 50 roku życia. Ryzyko zachorowania znacząco wzrasta w przypadkach występowania tego nowotworu w rodzinie.

Początkowe objawy raka prostaty mogą być podobne do objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego i są to przeważnie:

Najczęstsze objawy raka prostaty:

• wąski strumień moczu
• trudności z rozpoczęciem oddawania moczu
• krwiomocz

Brak leczenia lub opóźnienie terapii raka prostaty prowadzi do rozprzestrzenienia się złośliwych komórek do węzłów chłonnych, kości i innych narządów. Taki stan obniża szansę skutecznego leczenia. Wczesne wykrycie komórek nowotworowych daje możliwość wyleczenia choroby.

W zależności od stopnia złośliwości, liczby wykrytych komórek nowotworowych i stopnia zaawansowania choroby leczenie raka prostaty może być prowadzone kilkoma metodami:

Najczęściej stosowane metody leczenia:

• operacyjnie (z radykalnym wycięciem prostaty i węzłów chłonnych włącznie)
• radioterapia
• chemioterapia
• terapia hormonalna

Każda z tych metod jest jednak dość inwazyjna i ma swoje skutki uboczne. W przypadku zabiegu operacyjnego mogą to być problemy z utrzymaniem moczu oraz zaburzenia lub brak erekcji.

NanoKnife – innowacyjne leczenie raka prostaty

Nowym sposobem małoinwazyjnego leczenia raka prostaty (a także trzustki, wątroby i płuc) jest zabieg z wykorzystaniem urządzenia NanoKnife amerykańskiej firmy AngioDynamics. W Polsce metoda pojawiła się po raz pierwszy w 2012 r., kiedy to zaprezentowano ją na zjeździe Adeptów Urologii organizowanym przez Centrum Onkologii w Bydgoszczy.

Polega ona na wykorzystaniu zmiennego pola elektrycznego o napięciu nawet 3000 V na cm2, poprzez przyłożenie do poddanego zabiegowi obszaru 3–6 elektrod w kształcie igieł. Aplikacja serii impulsów w odstępach co 100 mikrosekund prowadzi to do powstania nieodwracalnych porów w błonie komórki nowotworowej, a w konsekwencji jej obumarcia.

To biofizyczne zjawisko określane jest terminem nieodwracalnej elektroporacji (IRE – irreversible electroporation) i wykorzystywane jest do likwidacji ognisk nowotworowych w tkance stercza.

Badania nad skutecznością NanoKnife

W ostatnich latach prowadzone są liczne badania kliniczne nad skutecznością NanoKnife w leczeniu nowotworów prostaty. Wyniki wskazują, że metoda ta może być szczególnie korzystna u pacjentów z chorobą ograniczoną do narządu, dla których alternatywne terapie wiązałyby się z większym ryzykiem powikłań.

W wielu ośrodkach podkreśla się również możliwość łączenia NanoKnife z innymi formami terapii, np. hormonoterapią czy radioterapią, co zwiększa potencjalną skuteczność leczenia.

Najważniejsze zalety terapii NanoKnife:

• wybiórczość pozwalająca uniknąć uszkodzeń sąsiadujących struktur
• brak zniszczenia naczyń krwionośnych, chłonnych i nerwów
• precyzyjne działanie systemu komputerowego
• możliwość leczenia guzów w trudnych lokalizacjach

Bardzo precyzyjne działanie kierowanego komputerowo systemu NanoKnife pozwala na leczenie nowotworów, których dotychczas – z uwagi na ich umiejscowienie – nie można było leczyć chirurgicznie z powodu braku technicznych możliwości wykonania operacji bez poważnych powikłań i komplikacji. Po rozpadzie komórek ich zawartość, cytoplazma oraz inne resztki uszkodzonych komórek usuwane są przez układ limfatyczny.

Przebieg zabiegu NanoKnife

Typowa procedura zniszczenia (ablacji) guza średnicy ok. 3 cm trwa około 5 minut, możliwe jest także przeprowadzenie elektroporacji kilku guzów w narządzie oraz większych obszarów, np. prostaty o średnicy około 5 cm, poprzez przemieszczanie elektrod podczas zabiegu pod kontrolą USG.

Kluczowe informacje o zabiegu:

• przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym
• realizowany w trybie „chirurgii jednego dnia”
• pacjent może wrócić do domu kilka godzin po zabiegu
• rekonwalescencja jest krótka i zależy od narządu

Bezpieczeństwo i skuteczność metody

Najnowsze publikacje wskazują, że technika ta wiąże się z niskim ryzykiem powikłań, szczególnie w porównaniu z tradycyjnymi metodami chirurgicznymi. Zaletą jest także możliwość zachowania funkcji seksualnych oraz lepsza kontrola nad trzymaniem moczu, co dla wielu pacjentów stanowi kluczowy aspekt jakości życia po leczeniu.

Kwalifikacja do zabiegu

Eksperci zwracają uwagę, że nie każdy pacjent kwalifikuje się do terapii NanoKnife. Wymagane są szczegółowe badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny prostaty, a także biopsja fuzyjna.

Procedura kwalifikacyjna obejmuje:

• rezonans magnetyczny prostaty
• biopsję fuzyjną
• analizę wyników badań
• decyzję zespołu specjalistów

Choć metoda NanoKnife nie zastępuje radykalnej prostatektomii w przypadkach zaawansowanego raka, to staje się istotnym elementem leczenia miejscowo ograniczonej choroby. Jej zastosowanie stale się rozszerza, a kolejne badania kliniczne mogą potwierdzić jeszcze szersze możliwości wykorzystania tej technologii.