Nieoperacyjne metody leczenia nietrzymania moczu u mężczyzn

Nietrzymanie moczu występuje dotyczy jednej trzeciej mężczyzn po ukończeniu 80r.ż., jednak może wystąpić także w młodszym wieku. Jest to często skrywany i wstydliwy problem, zwłaszcza w przypadku mężczyzn — szacuje się, że nawet połowa osób nim dotkniętych nie zgłasza lekarzowi swoich objawów. Tymczasem istnieje wiele nieoperacyjnych metod leczenia nietrzymania moczu, które mogą skutecznie łagodzić jego objawy.

U mężczyzn nietrzymanie moczu często związane jest ze schorzeniami dotyczącymi gruczołu krokowego bądź może stanowić powikłanie ich operacyjnego leczenia gruczołu krokowego. Przed podjęciem decyzji o wyborze metody leczenia należy określić stopień nasilenia objawów (od małego do całkowitego) oraz ustalić typ występującego u pacjenta nietrzymania moczu. W zależności od charakterystyki towarzyszących mu objawów wyróżniamy różne rodzaje nietrzymania moczu:

• nietrzymanie moczu z nagłym parciem (UUI) — spowodowane wzmożoną reaktywnością mięśni pęcherza
• wysiłkowe nietrzymanie moczu (SUI) — wynika z osłabienia mięśni dna miednicy
• nietrzymanie moczu z przepełnienia — najczęściej wynika z przerostu gruczołu krokowego

Nietrzymanie moczu można leczyć operacyjnie oraz zachowawczo. Istnieje wiele metod leczenia zachowawczego, których warto spróbować, nim podejmie się decyzję o interwencji chirurgicznej.

Nieoperacyjne leczenie nietrzymania moczu

W każdym przypadku leczenie nietrzymania moczu u mężczyzn należy rozpocząć od redukcji masy ciała w przypadku występowania nadwagi lub otyłości oraz zaprzestania palenia, ponieważ są to udowodnione czynniki zwiększające ryzyko nietrzymania moczu. Zaleca się także, aby w sytuacjach szczególnie ważnych dla pacjenta ograniczał on spożycie płynów, dzięki czemu można redukować wypływ moczu. Może mieć to pozytywny wpływ na psychikę chorego i łagodzić odczuwany przez niego dyskomfort.

Dodatkowo bardzo istotna jest edukacja pacjenta w zakresie samoobserwacji, na przykład prowadzenia dzienniczka mikcji. Dzięki temu można lepiej kontrolować objawy i rozpoznać czynniki nasilające problem. Warto również pamiętać o środkach pomocniczych, takich jak wkładki urologiczne czy pieluchomajtki, które mogą znacząco poprawić komfort życia i poczucie bezpieczeństwa w trakcie terapii zachowawczej.

Leki w leczeniu zachowawczym

W przypadku leczenia nietrzymania moczu z parć naglących tzw. "złotym standardem", niezmiennym od kilkudziesięciu lat, jest stosowanie preparatów antycholinergicznych. Powodują one zmniejszenie parcia, a także wydłużają czas od momentu pojawienia się uczucia parcia a koniecznością skorzystania z toalety, co bez wątpienia podnosi komfort chorego. Jednym z leków nowej generacji dostępnym w Polsce jest preparat Vesicare zawierający solifenacynę. Według badań stosowanie solifenacyny powoduje ustąpienie objawów u ponad połowy stosujących ją pacjentów oraz łagodzi uczucie parcia o 55%. Do innych leków z tej grupy możemy zaliczyć m.in. oksybutyninę (Ditropan, Driptane) czy darifenacynę (Emselex).

Nowoczesną metodą leczenia nietrzymania moczu z parć naglących jest neuromodulacja krzyżowa. Polega ona na podskórnym umieszczeniu w dolnej części pleców stymulatora impulsów elektrycznych, który wysyła sygnały do nerwów krzyżowych. Nerwy te odpowiadają za kontrolę funkcji dolnych dróg moczowych, a stymulacja poprawia ich aktywność.

W ostatnich latach trwają badania nad terapiami biologicznymi, które mogą w przyszłości poszerzyć możliwości leczenia nietrzymania moczu. Przykładem są komórki macierzyste wykorzystywane do odbudowy funkcji zwieracza. Choć badania są jeszcze na etapie klinicznym, wyniki są obiecujące i mogą w kolejnych latach znaleźć zastosowanie u pacjentów.

Rola fizjoterapii i rehabilitacji

Coraz większą rolę w terapii odgrywa fizjoterapia urologiczna. Fizjoterapeuta urologiczny może pokazać prawidłową technikę ćwiczeń, ale również monitorować postępy i dostosowywać plan treningowy do indywidualnych potrzeb pacjenta. To ważny element rehabilitacji urologicznej, który zwiększa skuteczność leczenia zachowawczego.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy i wsparcie

Zachowawcze leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu polega przede wszystkim na systematycznym treningu mięśni dna miednicy, określanym także jako ćwiczenia mięśni Kegla. Właściwie wykonywane ćwiczenia umożliwiają powrót prawidłowej funkcji zwieracza i skracają czas rehabilitacji. Na początku pacjent musi nauczyć się rozpoznawać mięśnie zwieracza cewki moczowej, co można osiągnąć poprzez np. próbę przerwania strumienia moczu w trakcie mikcji. Następnie należy wykonywać serie ćwiczeń, których celem jest lepsza kontrola mięśni. Polegają one na wykonywaniu świadomych skurczów — tzw. szybkich, jednosekundowych, które wpływają na włókna szybkokurczące się oraz skurczów suboptymalnych, trwających około 10 sekund, które oddziałują na włókna toniczne.

Dzięki temu poprawie ulega stałe napięcie zwieracza cewki moczowej, ale możliwa jest także lepsza kontrola w sytuacji wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Treningi mięśni dna miednicy mogą być wspomagane poprzez urządzenia, które umożliwiają stymulację mięśni lub naukę lepszej kontroli skurczów (biofeedback). Preparaty farmakologiczne w wysiłkowym nietrzymaniu moczu nie przynoszą satysfakcjonujących efektów, choć pewne nadzieje wiąże się z lekami zawierającymi duloksetynę.

Wsparcie psychologiczne

Warto także rozważyć wsparcie psychologiczne, ponieważ przewlekłe nietrzymanie moczu może negatywnie wpływać na poczucie własnej wartości i jakość życia. Terapia behawioralna czy rozmowa ze specjalistą pomagają lepiej radzić sobie ze stresem wynikającym z tej dolegliwości.

Leczenie przerostu gruczołu krokowego

W przypadku przerostu gruczołu krokowego stosuje się leki blokujące receptory α1-adrenolityczne, które licznie występują w mięśniówce gładkiej szyi pęcherza moczowego, cewce moczowej oraz zrębie gruczołu krokowego. Zablokowanie receptorów powoduje rozluźnienie mięśniówki i zmniejsza objawy takie jak częstomocz czy uczucie parcia na mocz. W każdym przypadku nietrzymania moczu z przepełnienia należy wykluczyć złośliwy rozrost gruczołu krokowego.

W ostatnich rekomendacjach urologicznych zwraca się uwagę na konieczność indywidualnego dostosowania terapii do wieku pacjenta i chorób współistniejących. Coraz częściej rekomenduje się również monitorowanie objawów za pomocą skal jakości życia, aby lepiej ocenić skuteczność leczenia.