Nowoczesne leczenie prostaty NanoKnife

Gruczoł krokowy, prostata (stercz) to pojedynczy narząd będący składową męskiego układu rozrodczego. Znajduje się on poniżej pęcherza moczowego i przebiega przez niego cewka moczowa. Nowotwory gruczołu krokowego są jednymi z najczęściej występujących u mężczyzn.

Rak prostaty w 2010 roku, według danych pochodzących z Krajowego Rejestru Nowotworów, był drugim co do częstości nowotworem złośliwym mężczyzn w Polsce, z zachorowalnością na poziomie 32,2 na 100 000. W krajach Europy zachodniej jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy wśród panów.

Obraz kliniczny raka prostaty nie jest charakterystyczny. Chorzy przez wiele lat mogą nie odczuwać objawów lub skarżą się na dolegliwości podobne do tych występujących w łagodnym rozroście stercza. Dopiero w zaawansowanych stadiach pojawiają się bóle kostne i ucisk nerwów.

Nowotwory prostaty można obecnie skutecznie leczyć, a jedną z najbardziej nowoczesnych form jest technika Nano Knife.

Diagnozowanie i wczesne leczenie raka prostaty

Wczesne wykrycie raka prostaty jest kluczowe dla powodzenia terapii. Standardem diagnostycznym pozostaje badanie PSA i per rectum oraz coraz częściej rezonans magnetyczny z opcją mpMRI, który pozwala dokładniej ocenić lokalizację zmian nowotworowych. Coraz większą rolę odgrywa również biopsja fuzyjna, łącząca obrazowanie MRI z ultrasonografią.

W ostatnich latach rozwijają się również badania genetyczne i molekularne, które mogą pomóc w ocenie ryzyka progresji choroby i doborze terapii. Wdrażanie nowoczesnych metod ma na celu nie tylko potwierdzenie obecności nowotworu, ale też określenie agresywności choroby, co wpływa na wybór leczenia.

Coraz szersze zastosowanie znajdują zaawansowane metody obrazowania, w tym PET-CT z wykorzystaniem znaczników PSMA, które umożliwiają wykrycie bardzo małych ognisk. Dzięki temu planowanie zabiegu  Nano Knife może być dokładniejsze i mniej obciążające dla zdrowych tkanek.

Najczęstsze badania i narzędzia diagnostyczne:

• PSA oraz badanie per rectum
• Rezonans magnetyczny mpMRI
• Biopsja fuzyjna (MRI + USG)
• PET-CT z wykorzystaniem PSMA
• Ocena czynników genetycznych i molekularnych

Nano Knife – zasada działania i skuteczność terapii

Technika nieodwracalnej elektroporacji wykorzystywana jest do leczenia guzów nie tylko prostaty, ale także trzustki czy wątroby. Polega na zastosowaniu impulsów elektrycznych wysokiego napięcia, sięgających 3000 V.

Prowadzi to do wytworzenia otworów w błonie komórkowej, a następnie śmierci komórek. To, co odróżnia tę metodę od wcześniejszych ablacji, takich jak termoablacja i krioablacja, to oszczędzenie kolagenu, naczyń i nerwów.

Dzięki temu może być stosowana do niszczenia trudno dostępnych guzów. Co więcej, Nano Knife wykorzystuje się do eliminacji zarówno ognisk pierwotnych, jak i przerzutowych.

Modele leczenia gruczołu krokowego

W przypadków leczenia guzów gruczołu krokowego rozważa się dwa modele. Pierwszy polega na doszczętnym zniszczeniu prostaty. Plusem jest łatwość monitoringu nawrotów za pomocą badań obrazowych oraz laboratoryjnych, w tym oznaczeń PSA.

Zwolennicy tej metody podkreślają, że rak często ma charakter wieloogniskowy, dlatego usunięcie wyłącznie guza wiąże się z większym ryzykiem nawrotu. Drugi model polega na ogniskowej destrukcji zmiany z oszczędzeniem reszty gruczołu.

Jest to zabieg mniej inwazyjny, dający większą szansę na zachowanie potencji i trzymania moczu. Z drugiej strony istnieje podwyższone ryzyko braku radykalności procedury i możliwości nawrotu. Ten typ operacji zyskuje coraz więcej zwolenników wśród urologów.

W ostatnich raportach klinicznych z 2023 i 2024 roku podkreśla się, że terapia ogniskowa z Nano Knife znajduje coraz szersze zastosowanie, gdzie niszczona jest jedynie część gruczołu z potwierdzonym rakiem.

Celem jest ograniczenie skutków ubocznych w postaci nietrzymania moczu i zaburzeń erekcji przy zachowaniu wysokiej skuteczności onkologicznej. Dane wieloośrodkowe sugerują utrzymanie przeżyć wolnych od nawrotu w perspektywie kilku lat.

Przygotowanie do zabiegu i opieka po Nano Knife

Zabiegi leczenia raka prostaty z użyciem Nano Knife wymagają specjalnego przygotowania. Polega ono na mapowaniu gruczołu krokowego za pomocą biopsji przezkroczowej, wykonywanej w znieczuleniu ogólnym.

Również po operacji konieczne jest ponowne mapowanie stercza z użyciem powyższej metody, ze względu na niedoskonałość innych badań obrazowych i laboratoryjnych. Stoi to w sprzeczności z ideą zabiegów małoinwazyjnych, ale możliwe, że wkrótce pojawi się mniej uciążliwe monitorowanie dla pacjentów.

W Polsce pierwszy zabieg leczenia raka techniką Nano Knife odbył się w 2012 roku w Centrum Onkologii w Bydgoszczy. Niestety obecnie nie jest to technika nierefundowana przez NFZ.

Kontrola po zabiegu i rekonwalescencja

Po zabiegu pacjenci zwykle pozostają w szpitalu przez krótki czas, a rekonwalescencja trwa stosunkowo krótko. Standardem jest okresowa kontrola PSA oraz badania obrazowe, w tym rezonans magnetyczny, co umożliwia wczesne wykrycie nawrotu. Trwają prace nad nieinwazyjnymi biomarkerami i lepszym obrazowaniem.

Warto podkreślić, że kwalifikacja do zabiegu Nano Knife wymaga współpracy zespołu specjalistów: urologa, onkologa, radiologa i anestezjologa. Kluczowa jest ocena stanu ogólnego, stopnia zaawansowania choroby oraz przeciwwskazań, np. zaburzeń krzepnięcia czy obecności rozrusznika serca.

Typowe elementy kontroli po zabiegu:

• Regularne oznaczenia PSA
• Rezonans magnetyczny miednicy
• USG/TRUS w ocenie miejscowej
• Wizyty kontrolne u urologa i onkologa
• Ocena funkcji trzymania moczu i erekcji

Znaczenie Nano Knife w nowoczesnej onkologii

Metoda Nano Knife wpisuje się w światowe trendy minimalnie inwazyjnego leczenia nowotworów. Coraz częściej jest łączona z innymi formami terapii, takimi jak hormonoterapia, radioterapia i immunoterapia.

Aktualne doniesienia kliniczne wskazują, że u pacjentów z nowotworem ograniczonym do narządu zabieg ten może stanowić alternatywę dla radykalnej prostatektomii lub radioterapii, zwłaszcza gdy te metody niosą ryzyko znacznych powikłań.

Międzynarodowe wytyczne, w tym Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU), uwzględniają już terapie ogniskowe w planowaniu leczenia raka prostaty. Choć długoterminowe wyniki są nadal badane, coraz więcej ośrodków w Europie i Ameryce Północnej włącza Nano Knife do protokołów, co wskazuje na rosnące zaufanie do technologii.