Nowoczesne metody leczenia raka prostaty

HIFU (ang. high intensity focused ultrasound - skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu) to metoda sprawdzona w terapii ponad 30 tys. pacjentów na całym świecie (dane hifu.pl). Umożliwia leczenie całej prostaty lub tylko obszaru docelowego, które poddawne są działaniu fal ultradźwiękowych o odpowiedniej energii, skoncentrowanych na ognisku chorobowym.

Powoduje to miejscowy wzrost temperatury do 80-90°C w ciągu 2-3 sekund i zniszczenie komórek nowotworowych. Procedura przeprowadzana jest z wykorzystaniem nowoczesnych urządzeń Sonablate amerykańskiego producenta Focus Surgery Inc. lub Ablatherm i Focal One francuskiej firmy EDAP TMS.

Przebieg zabiegu HIFU i jego zalety

Sonda urządzenia do odbytnicy pacjenta w znieczuleniu ogólnym lub dolędźwiowym a wytwarzane przez nią impulsy działają dwojako - termicznie i mechanicznie. Tkanka nowotworowa absorbuje falę ultradźwiękową i nagrzewa się, czego skutkiem jest jej koagulacja. Drugie zjawisko polega na wytwarzaniu pęcherzyków gazu wewnątrz komórki, narastaniu ciśnienia w jej wnętrzu i dalsze zniszczenie struktury nowotworowej.

Cały zabieg trwa od 90 do 120 minut, pacjent opuszcza szpital już następnego dnia a przez 7-10 kolejnych dni wymagane jest noszenie specjalnego cewnika. Jest to nieinwazyjne leczenie i nie wymaga operacji chirurgicznej ani wykorzystywania promieniowania. Do zalet terapii metodą  HIFU w porównaniu z metodami tradycyjnymi, takimi jak operacja chirurgiczna i radioterapia (napromieniowanie) zaliczyć można:

• znikoma ilość powikłań oraz efentualnych efektów ubocznych
• wydłużenie oporności pacjenta na nowotwór i komplementarność zabiegu (możliwość wykonania po uprzednim zabiegu radioterapii, brachyterapii czy prostatektomii),
• większa szansa na utrzymanie sprawności seksualnej po zakończeniu leczenia

W ostatnich latach pojawiły się także dane potwierdzające skuteczność metody HIFU w leczeniu pacjentów z nawrotem raka prostaty po radioterapii. Badania wskazują, że procedura ta pozwala na zachowanie jakości życia, zwłaszcza w kontekście funkcji seksualnych i trzymania moczu. Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Urologicznego sugerują, że HIFU może być wartościową opcją w leczeniu miejscowo ograniczonej choroby.

HIFU w leczeniu raka prostaty

Oprócz skuteczności, dużą zaletą tej metody jest możliwość jej powtórzenia w przypadku nawrotu choroby. To istotne szczególnie dla młodszych pacjentów, którzy chcą uniknąć radykalnej prostatektomii. Coraz częściej podkreśla się także znaczenie leczenia ogniskowego, gdzie za pomocą HIFU niszczy się tylko fragment prostaty zajęty nowotworem, co zmniejsza ryzyko powikłań i skraca rekonwalescencję.

Zastosowanie HIFU u pacjentów z nawrotem choroby

Metoda HIFU znajduje zastosowanie także w sytuacjach, gdy nowotwór powrócił po radioterapii. Dzięki temu, że nie wykorzystuje promieniowania ani skalpela, stanowi istotną alternatywę dla pacjentów wymagających powtórnego leczenia.

Warto również zaznaczyć, że metoda ta nie jest odpowiednia dla wszystkich pacjentów. Ostateczna decyzja o jej zastosowaniu podejmowana jest na podstawie wyników rezonansu magnetycznego prostaty, biopsji fuzyjnej oraz oceny zaawansowania klinicznego nowotworu.

NanoKnife w terapii raka prostaty

Jedną z najnowszych metod małoinwazyjnej terapii raka gruczołu krokowego, dostępnych w Polsce od 2012 r., jest terapia urządzeniem  NanoKnife (nano-nóż) amerykańskiej firmy AngioDynamics, wykorzystująca biofizyczne zjawisko nieodwracalnej elektroporacji (IRE – irreversible electroporation).

Obszar zmieniony chorobowo poddawany jest działaniu zmiennego pola eletrycznego o napięciu nawet 3000 V na cm2, aplikowanego poprzez przykłożenie 3-6 elektrod w kształcie igieł. Seria impulsów w odstępach co 100 mikrosekund powoduje wytworzenie się nieodwracalnych porów w błonie komórki nowotworowej i prowadzących do jej obumarcia.

Metoda charakteryzuje się wysoką precyzją, umożliwiająca lekarzowi bardzo dokładne określenie obszaru poddanego zabiegowi oraz modyfikowanie parametrów urządzenia w trakcie operacji aby zapewnić jak najlepszy efekt terapeutyczny.

Najważniejsze cechy i przebieg IRE (NanoKnife):

• Napięcie pola do około 3000 V/cm.
• Użycie 3–6 elektrod w kształcie igieł.
• Impulsy elektryczne co ~100 mikrosekund.
• Ablacja guza ok. 3 cm trwa ~5 minut.
• Znieczulenie ogólne i „chirurgia jednego dnia”.

Typowa procedura zniszczenia guza średnicy ok 3 cm trwa około 5 minut, możliwe jest także przeprowadzenie elektroporacji kilku guzów w narządzie oraz większych obszarów, np. prostaty o średnicy około 5 cm, poprzez przemieszczanie elektrod podczas zabiegu pod kontrola USG. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, w ramach "chrurgii jednego dnia" a kilka godzin po jego zakończeniu pacjent moze udać się do domu.

Skuteczność i bezpieczeństwo NanoKnife

Skuteczność NanoKnife potwierdzają coraz liczniejsze publikacje naukowe, a metoda jest przedmiotem badań klinicznych również w kontekście innych nowotworów narządowych. Co istotne, technika ta nie uszkadza struktur kolagenowych i naczyniowych, co pozwala na szybki powrót do sprawności i minimalizuje ryzyko powikłań takich jak nietrzymanie moczu czy zaburzenia erekcji.

Według aktualnych danych, NanoKnife znajduje zastosowanie szczególnie w leczeniu nowotworów zlokalizowanych w trudnych anatomicznie obszarach prostaty, gdzie inne techniki mogłyby wiązać się z wysokim ryzykiem uszkodzenia sąsiadujących narządów. Eksperci podkreślają, że metoda ta nie powinna być traktowana jako alternatywa dla radykalnej prostatektomii w zaawansowanych stadiach raka, ale stanowi cenne uzupełnienie arsenału terapeutycznego w chorobie ograniczonej do narządu.

Nowoczesne terapie raka prostaty

Nowoczesne metody leczenia raka prostaty, takie jak HIFU i  NanoKnife, zmieniają podejście do terapii tego nowotworu. Są one szczególnie korzystne dla pacjentów, którzy chcą uniknąć rozległych zabiegów chirurgicznych i zachować jak najwyższą jakość życia. Dzięki postępowi w diagnostyce obrazowej i precyzyjnym technikom ablacyjnym, coraz częściej możliwe staje się indywidualne dopasowanie terapii do charakteru i lokalizacji zmiany nowotworowej.

Eksperci przewidują, że w najbliższych latach znaczenie leczenia ogniskowego będzie rosło, a kolejne generacje urządzeń medycznych umożliwią jeszcze bezpieczniejsze i skuteczniejsze procedury. Pacjenci powinni jednak pamiętać, że wybór metody leczenia powinien być zawsze podejmowany wspólnie z zespołem specjalistów, po dokładnej analizie wyników badań diagnostycznych i ocenie wszystkich możliwych scenariuszy.