Operacyjne metody leczenia nietrzymania moczu u mężczyzn

W artykule autorstwa Marcina Matuszewskiego, który ukazał się w Przeglądzie Urologicznym w 2013 r. możemy przeczytać, że w zależności od przyjętych kryteriów oraz grupy wiekowej częstość występowania nietrzymania moczu u mężczyzn może sięgać nawet 39%. Problem diagnozowany jest jednak dość późno, gdyż panowie zwlekają z wizytą u lekarza nawet kilka lat od chwili zauważenia pierwszych objawów – tak twierdzi urolog, prof. Sławomir Dutkiewicz.

Rodzaje i przyczyny nietrzymania moczu u mężczyzn

Według International Continence Society (ICS) wyróżniamy 3 rodzaje nietrzymania moczu:

• nietrzymanie moczu z parć naglących (UUI) – wyciek moczu poprzedzony jest uczuciem parcia, czyli niemożliwej do powstrzymania potrzeby oddania moczu; dotyczy ona 10-26% mężczyzn z NM
• wysiłkowe nietrzymanie moczu (SUI) – do wycieku moczu dochodzi podczas kichania, kaszlu czy wysiłku fizycznego
• mieszane nietrzymanie moczu – wyciek moczu spowodowany jest zarówno wysiłkiem jak i uczuciem nagłego parcia

Nietrzymanie moczu z powodu parć naglących jest najczęściej spowodowane infekcją układu moczowego, jednak w diagnostyce należy wykluczyć obecność nowotworu w pęcherzu moczowym lub zaburzenia neurologiczne. Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest najczęściej obserwowane u mężczyzn poddanych wcześniej zabiegom operacyjnym takimi jak radykalna prostatektomia lub wycięcie gruczolaka prostaty. Co ciekawe, jak podaje Przegląd Urologiczny, według różnych autorów częstość występowania SUI u mężczyzn po radykalnej prostatektomii waha się od 2 do 43%.

Wpływ wieku i chorób towarzyszących

Wiek pacjenta i obecność chorób towarzyszących, takich jak cukrzyca czy choroby neurologiczne, mogą znacznie zwiększać ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu. Zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni dna miednicy oraz zmiany neurodegeneracyjne są czynnikami sprzyjającymi rozwojowi objawów.

Chirurgiczne metody leczenia nietrzymania moczu

Za postępowanie z wyboru w operacyjnym leczeniu NM uznaje się współcześnie zabiegi z użyciem taśm. Operacje te są stosunkowo mało inwazyjne i tanie. Zadaniem taśmy jest wywieranie ucisku na część opuszkową cewki moczowej, co powoduje wzrost oporu w jej świetle i skutkuje lepszym trzymaniem moczu. Idealnymi kandydatami do zabiegu są mężczyźni z małym bądź średnio nasilonym NM.

Według autorów artykułu "Klasyfikacja nietrzymania moczu i sposoby leczenia" zadowalające efekty po takim zabiegu można zaobserwować średnio u około połowy pacjentów, jednak różne prace wykazują na skuteczność tej metody u 8,6% do 73,7% mężczyzn. Negatywny wpływ na efekty zabiegu ma radioterapia.

Kolejną metodą zabiegową proponowaną mężczyznom z NM jest ostrzykiwanie okolic zwieracza preparatami leczniczymi, których zadaniem – podobnie jak w przypadku taśmy – jest wywieranie ucisku na cewkę moczową. Do najczęściej stosowanych obecnie preparatów zaliczamy Contigen, Bulkamid czy Deflux.

Nowoczesną metodą leczenia NM jest ostrzykiwanie okolic zwieracza cewki z wykorzystaniem komórek macierzystych pobranych z tkanki mięśniowej ramienia chorego. Komórki wprowadzone w ścianki cewki ulegają proliferacji, co skutkuje zwiększeniem masy tkanki mięśniowej, pogrubieniem ścianek cewki i wzrostem jej kurczliwości. Metoda została opracowana przez austriackich naukowców pod kierunkiem dr Frauschera z Akademii Medycznej w Insbrucku. Metoda ta przynosi lepsze efekty u kobiet z NM niż u mężczyzn.

Implantacja sztucznego zwieracza

Najbardziej skutecznym postępowaniem operacyjnym u mężczyzn z NM jest implantacja sztucznego zwieracza cewki moczowej (Artificial Urinary Sphincter, AUS). Mankiet umieszczony wokół cewki moczowej zaciska ją i zapobiega wypływowi moczu – natomiast gdy chory odczuwa potrzebę mikcji, za pomocą specjalnej pompki umieszczonej w mosznie zwalnia ucisk mankietu, co pozwala na swobodne oddanie moczu.

Najlepsze efekty AUS obserwuje się w grupie chorych z NM znacznego stopnia. Według Marcina Matuszewskiego, skuteczność tej metody może sięgać nawet 69-90%. Operacja jest jednak skomplikowana i kosztowna, a do głównych powikłań można zaliczyć infekcję wokół wszczepionego AUS, co wymagać może nawet jego usunięcia.

W 2023 roku opublikowano wyniki badań z udziałem pacjentów z grupy wysokiego ryzyka, którzy przeszli implantację AUS w technice minimalnie inwazyjnej. Nowoczesne systemy zwieraczy znacząco zmniejszają ryzyko powikłań mechanicznych oraz poprawiają komfort życia pacjentów w długim okresie.

Nowoczesne technologie i przyszłość leczenia

Postęp technologiczny wspiera rozwój nowych rozwiązań w leczeniu nietrzymania moczu. Trwają badania nad wykorzystaniem neuromodulacji przezskórnej oraz terapii z użyciem sztucznej inteligencji do monitorowania pracy mięśni dna miednicy. W praktyce klinicznej pojawiają się doniesienia o implantach opartych na biopolimerach, które mogą dostosowywać się do zmian w ciśnieniu cewkowym.

Współczesna urologia wykorzystuje podejście interdyscyplinarne – angażując w terapię fizjoterapeutów urologicznych, psychologów oraz dietetyków. Zintegrowane podejście pozwala poprawić efekty leczenia, zwiększyć satysfakcję pacjentów z terapii i zmniejszyć ryzyko nawrotów problemu.