Radykalne wycięcie zmian skórnych

Najczęściej spotykane zmiany skórne to znamiona barwnikowe (płaskie lub wypukłe, zabarwione na ciemny kolor, o wielkości od kilku milimetrów do nawet kilkudziesięciu centymetrów).

Jednak oprócz znamion barwnikowych, występuje wiele innych zmian skórnych: brodawki, włókniaki, tłuszczaki, kurzajki, kłykciny, brodawki łojotokowe, które usuwa się zarówno ze wskazań estetycznych, jak i medycznych.

Charakterystyka i przyczyny usuwania zmian skórnych

Pacjenci bardzo często wyrażają swoje zainteresowanie badaniami i leczeniem zmian skórnych, które w profesjonalnej terminologii przyjęło się nazywać znamionami. Wynika to przede wszystkim z obaw przed najgroźniejszym nowotworem skóry – czerniakiem.

Każda niepokojąca zmiana skórna powinna zostać zbadana przez lekarza, jednak nie popadajmy od razu w panikę – czerniak jest stosunkowo rzadko występującym nowotworem złośliwym skóry. Niemniej jednak, nie będąc specjalistami w dziedzinie dermatologii i onkologii nie jesteśmy w stanie samodzielnie określić, czy zmiana, która nas zaniepokoiła, jest niegroźna.

Wycinanie zmian skórnych dotyczy najczęściej dwóch grup – znamion barwnikowych (wynika głównie z profilaktyki – w niekorzystnych warunkach zmiana może bowiem przekształcić się w nowotwór złośliwy) oraz nowotworów skóry. Radykalnie usuwać można jednak także inne zmiany, ale pamiętajmy, że tylko obiektywna ocena specjalisty może zagwarantować nam dobranie optymalnego rodzaju leczenia.

Pacjenci często pytają o możliwość usunięcia zmiany inną techniką, jednak aby móc rozwiać wszelkie wątpliwości odnośnie charakteru zmiany, niezbędne jest badanie histopatologiczne, które można wykonać tylko po tradycyjnym zabiegu chirurgicznym.

Na czym polega radykalne wycięcie zmian skórnych

Radykalne wycięcie powyżej czterech zmian skórnych jest zabiegiem chirurgicznym wykonywanym przez lekarza specjalistę, zwykle chirurga ogólnego, dermatologa lub chirurga onkologa. Procedura polega na usunięciu całej zmiany z marginesem zdrowej tkanki, aby zapobiec ewentualnemu nawrotowi lub progresji nowotworowej.

W zależności od umiejscowienia zmian, zabieg może być przeprowadzany w warunkach ambulatoryjnych lub w sali operacyjnej. W ostatnich latach coraz częściej stosuje się precyzyjne techniki szycia i zamykania ran, aby zminimalizować widoczność blizn.

Współczesna chirurgia skóry wykorzystuje m.in. narzędzia elektrochirurgiczne oraz dermatochirurgię mikroskopową. Pozwala to na dokładniejsze usunięcie zmian przy zachowaniu minimalnych uszkodzeń tkanek. W przypadku zmian o charakterze onkologicznym coraz częściej wykonuje się również zabiegi metodą Mohsa.

Przebieg zabiegu i przygotowanie pacjenta

Radykalne wycięcie większej liczby zmian skórnych wymaga od chirurga wycięcia także marginesu zdrowej tkanki (tkankę wycina się na wypadek, gdyby zmiana okazała się nowotworem złośliwym). Po podaniu znieczulenia chirurg przystępuje do zabiegu.

Po radykalnym wycięciu kilku zmian skóry może być potrzebne wykonanie plastyki skóry (np. płatowej lub przeszczepu), odpowiednie zaopatrzenie rany pooperacyjnej, założenie szwów oraz opatrunku.

Aby rozwiać wszelkie wątpliwości, wyciętą zmianę poddaje się badaniu histopatologicznemu.

Obecnie zaleca się, aby wszystkie zmiany podejrzane onkologicznie były oznaczane fotograficznie i opisywane w dokumentacji medycznej przed zabiegiem. Ułatwia to późniejszą analizę histopatologiczną i kontrolę pooperacyjną. Nowoczesne zalecenia kliniczne, zgodne z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD, 2024), wskazują również na konieczność konsultacji onkologicznej w przypadku usuwania więcej niż czterech zmian w jednej sesji.

Znieczulenie i komfort pacjenta podczas zabiegu

Radykalne wycięcie kilku zmian skórnych wykonuje się zazwyczaj przy znieczuleniu miejscowym. Jeśli jednak zmian jest naprawdę dużo lub są one rozległe, konieczne może być wykonanie poważniejszej operacji w znieczuleniu ogólnym.

W niektórych ośrodkach stosuje się nowoczesne preparaty znieczulające o wydłużonym działaniu, które zapewniają komfort pacjenta po zabiegu przez wiele godzin. W połączeniu z delikatnymi technikami chirurgicznymi minimalizuje to ryzyko bólu i dyskomfortu.

Wskazania i diagnostyka zmian skórnych

Bardzo istotne jest, by nie lekceważyć nowo pojawiających się znamion – w zasadzie każda nowa zmiana skórna powinna wzbudzić w nas czujność i skłonić nas do wizyty u lekarza, który orzeknie, czy należy ją wycinać.

Podobnie jest w przypadku zmian, które mamy od urodzenia – z każdą, która wzbudzi nasze podejrzenie, powinniśmy udać się do lekarza specjalisty. Jedynie on może stwierdzić, czy nie wymaga ona chirurgicznego usunięcia.

Wskazaniem do radykalnego wycięcia zmiany skórnej może być także jej lokalizacja – zmiany, które znajdują się w miejscach, w których narażone są na częste podrażnienia, należy usuwać, aby zapobiec urazom i zezłośliwieniu.

Diagnostyka dermatoskopowa

W diagnostyce przed zabiegiem kluczową rolę odgrywa dermatoskopia cyfrowa. To nieinwazyjna metoda obrazowania zmian skórnych, która pozwala lekarzowi ocenić strukturę znamienia i wykluczyć zmiany nowotworowe skóry bez konieczności natychmiastowego zabiegu. W przypadkach niejednoznacznych zaleca się wideodermatoskopię z archiwizacją obrazu, co umożliwia porównanie zmian w czasie.

Zmiany, które powinno się skonsultować z lekarzem to:

• Znamię o granicach niesymetrycznych lub nierównych i nieregularnych
• Znamię o ciemnym kolorze lub o kilku kolorach
• Znamię o średnicy ponad 6 mm
• Pojawienie się nowego znamienia
• Zmiana wyglądu znamienia, struktury lub rozmiaru
• Znamię, które swędzi lub krwawi

Rekonwalescencja, zalecenia i efekty po zabiegu

Tydzień przed zabiegiem należy odstawić leki rozrzedzające krew (np. Aspirynę, Acard, Acenokumarol, Warfin, Sintrom, Syncumar itp.). Jeśli odstawienie leku jest niezalecane w naszym przypadku, należy poinformować o tym lekarza – możliwe bowiem, że w takim przypadku niezbędne w czasie okołozabiegowym będzie podawanie zastrzyków z heparyną.

Przed operacją zaleca się również unikanie alkoholu i wysiłku fizycznego. Skóra w miejscu planowanego zabiegu powinna być czysta i niepodrażniona. W dniu zabiegu należy przyjść po lekkim posiłku i zorganizować transport do domu, jeśli stosowane będzie znieczulenie ogólne.

Przy radykalnym wycięciu kilku zmian skórnych niezbędne może być założenie szwów na 5–14 dni. W tym czasie nie powinno się naciągać skóry w okolicach rany pooperacyjnej, należy unikać także gwałtownych ruchów i moczenia opatrunku. Bardzo ważne jest, by przez 6 miesięcy nie opalać miejsc, w których dokonano wycięcia.

W okresie rekonwalescencji należy stosować kremy natłuszczające oraz preparaty wspomagające gojenie i zapobiegające przerostowi blizn. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi (2023), rekomenduje się także fotoprotekcję SPF 50+ przez minimum 12 miesięcy po zabiegu, zwłaszcza na odsłoniętych partiach ciała.

Niestety, niemożliwe jest wykonanie radykalnego wycięcia zmiany skórnej bez pozostawienia blizny. Doświadczony chirurg na pewno jednak postara się, by była ona jak najmniejsza i estetyczna. Lekarz powinien przed samym zabiegiem poinformować pacjenta o tym, czy i jak duże blizny pozostaną po radykalnym wycięciu.

• Nie należy naciągać skóry w okolicach ran pooperacyjnych
• Nie należy wykonywać gwałtownych ruchów do czasu zdjęcia szwów
• Przez 6 miesięcy od zabiegu nie należy opalać okolic rany pooperacyjnej
• W razie wystąpienia obrzęku lub zaczerwienienia należy skontaktować się z lekarzem

Warto pamiętać, że obecnie zaleca się kontrole pooperacyjne co najmniej raz w roku, zwłaszcza u osób, u których wcześniej wykryto zmiany o charakterze atypowym. Regularna obserwacja skóry przez dermatologa zwiększa bezpieczeństwo i pozwala wcześnie wykryć nowe zmiany.

Przeciwwskazania i możliwe powikłania po zabiegu

• Infekcja w obrębie leczonych zmian (np. opryszczka)
• Uszkodzenia skóry
• Egzema, wysypka, obrzęk w miejscach wykonywania zabiegu
• Zmiany ropne i zapalenie w miejscach okołozabiegowych

Do możliwych powikłań należą zakażenie ran, krwiaki oraz przerost blizny. W rzadkich przypadkach może dojść do miejscowego zaburzenia czucia skóry, które zwykle ustępuje samoistnie po kilku tygodniach. Aktualne dane kliniczne wskazują, że odsetek powikłań po tego typu zabiegach nie przekracza 2–4%.

• Zakażenie ran
• Krwiaki
• Przerost blizny lub bliznowiec