Rodzaje nietrzymania moczu u mężczyzn

Niezależnie od swojej formy, nietrzymanie moczu u mężczyzn jest związane z odczuwaniem wstydu i dyskomfortem, który często powoduje opóźnienie czasu kontaktu z lekarzem. Jak podaje w swoich badaniach National Association for Continence (NAFC) – amerykańskie stowarzyszenie zajmujące się problemem nietrzymania moczu, mężczyźni cierpiący na tę dolegliwość decydowali się na wizytę u lekarza dopiero po ponad 4 latach doświadczenia pierwszych problemów.

Z kolei dziennik medyczny BJU International opublikował badania, według których aż 43 miliony mężczyzn na całym świecie cierpi na nietrzymanie moczu, z czego ok. ¼ tych przypadków dotyczy wysiłkowego nietrzymania moczu.

Najczęstsze rodzaje nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu u mężczyzn dzieli się na kilka rodzajów, zależnie od przyczyn oraz charakteru dolegliwości:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu (SUI, ang. stress urinary incontinency);
• nietrzymanie moczu z parciami (UUI, ang. urgency urinary incontinency); ten rodzaj stawiany jest w jednej linii z zespołem pęcherza nadreaktywnego (OAB, ang. overactive bladder syndrome);
• mieszane nietrzymanie moczu – stan, w którym mogą występować objawy i przyczyny dwóch powyższych rodzajów nietrzymania moczu;
• nietrzymanie moczu z przepełnienia (ang. overflow incontinence).

Te rodzaje nietrzymania moczu u mężczyzn są najczęściej diagnozowane, aczkolwiek rozpoznać można jeszcze funkcjonalne nietrzymanie moczu wynikające np. z długotrwałej choroby czy uszkodzenia wynikłego z operacji albo wypadku.

W ostatnich latach zwraca się również coraz większą uwagę na rolę schorzeń przewlekłych, takich jak cukrzyca, choroby neurologiczne oraz zaburzenia hormonalne. Zaburzenia unerwienia pęcherza oraz osłabienie mięśni dna miednicy mogą rozwijać się stopniowo wraz z wiekiem, dlatego u starszych mężczyzn często występuje kilka współistniejących mechanizmów nietrzymania moczu.

Nietrzymanie wysiłkowe

Wysiłkowe nietrzymanie moczu u mężczyzn spowodowane jest obniżeniem kurczliwości mięśni dna miednicy, czyli ich zwiotczeniem. Zwiotczenie to zazwyczaj wynika z nadwagi, palenia papierosów, ale i naturalnego procesu osłabienia mięśni. Przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu pojawia się wypływ moczu podczas wysiłku, ale również np. kichania, kaszlu albo śmiechu, czyli wówczas, gdy wzrasta ciśnienie.

Najczęstsze przyczyny nietrzymania wysiłkowego:

• osłabienie mięśni dna miednicy,
• nadwaga i otyłość,
• palenie papierosów,
• naturalne starzenie organizmu.

Nietrzymanie z parciami

Nietrzymanie moczu z parciami polega na nagłym odczuwaniu silnej potrzeby oddania moczu i niekontrolowanym jego wypływie spowodowanym nagłym skurczem mięśni. Potrzeba ta może być odczuwalna zarówno w dzień, jak i podczas snu, i często jej przyczyna jest trudna do określenia, dlatego też zespół takich cech nazywa się zespołem pęcherza nadreaktywnego.

Czasami da się określić powód tego typu nietrzymania moczu jako np. przerost prostaty, infekcje układu moczowego czy zaburzenia na tle neurologicznym. Często do wypływania moczu dochodzi np. podczas orgazmu, dlatego dolegliwość ta jest bardzo niekomfortowa.

W kontekście najnowszej wiedzy medycznej podkreśla się również znaczenie przewlekłego stresu oraz zaburzeń snu. U części pacjentów stwierdza się nadreaktywność pęcherza pod wpływem przewlekłego napięcia układu nerwowego, co prowadzi do naglących parć również w nocy (nokturia). Nowe badania obserwacyjne wskazują, że regulacja rytmu dobowego i redukcja stresu mogą zmniejszać objawy nadreaktywności pęcherza u części pacjentów.

Nietrzymanie z przepełnienia i zaburzenia funkcjonalne

Nietrzymanie moczu z powodu przepełnienia pęcherza dotyka mężczyzn cierpiących na przerost prostaty – to ona fizycznie blokuje pęcherz, uniemożliwiając oddanie moczu i powodując jego powolny wyciek. Schorzenie to może prowadzić do chorób nerek.

Wyróżnia się czasem nietrzymanie moczu polegające na wykapywaniu kilku jego kropel po ukończonej mikcji. Problem ten jest jednak czysto mechaniczny i usuwany poprzez nauczenie odpowiedniego opróżniania cewki moczowej.

U niektórych mężczyzn obserwuje się również nietrzymanie funkcjonalne wynikające z trudności w dotarciu do toalety na czas. Powodem mogą być ograniczenia ruchowe, osłabienie po operacjach, demencja, choroby neurologiczne czy stosowanie określonych leków. W tym przypadku pęcherz działa prawidłowo, a problem wynika z innych czynników ograniczających możliwość szybkiej reakcji.

Coraz częściej zwraca się również uwagę na związek nietrzymania moczu z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Obrzęki kończyn dolnych, niewydolność krążenia czy przyjmowanie leków moczopędnych mogą powodować nocne nasilenie objawów oraz zwiększoną częstość mikcji.

Najczęstsze czynniki ryzyka nietrzymania funkcjonalnego:

• ograniczenia ruchowe,
• osłabienie po operacjach,
• choroby neurologiczne,
• demencja i zaburzenia poznawcze,
• stosowanie niektórych leków.

Nietrzymanie funkcjonalne nie wynika z dysfunkcji pęcherza, lecz z ograniczeń fizycznych lub poznawczych, które utrudniają dotarcie do toalety. Może pojawić się u pacjentów z chorobami neurologicznymi, zaburzeniami równowagi oraz u osób starszych, które mają problemy z poruszaniem się.

W takich przypadkach terapia obejmuje głównie usprawnienie funkcjonowania pacjenta oraz dostosowanie otoczenia.