System do reedukacji chodu G-EO System - co to jest?

Mianem reedukacji określane są w rehabilitacji ćwiczenia mające na celu ponowne przywrócenie sprawności fizycznej osobom chorym lub po wypadkach. W przypadku tak kluczowej umiejętności jak chodzenie obejmuje ona naukę i przywrócenie funkcji sprawnego i wydolnego przemieszczania się pacjenta.

Rozumiana w ten sposób reedukacja dotyczy głównie osób z niedowładem lub porażeniem kończyn dolnych, osób po długotrwałym unieruchomieniu w łóżku oraz z czasową utratą umiejętności chodzenia (np. na skutek złamań).

Terapia fizykalna znana jest w medycynie od wieków. Jej początki związane były m.in. z Hipokratesem, który doceniał znaczenie masaży czy hydroterapii we wspomaganiu leczenia różnych jednostek chorobowych. Przez lata fizjoterapia ewoluowała, pojawiały się kolejne uznawane przez środowiska medyczne schematy ćwiczeniowe i dostępne stawały się coraz bardziej nowoczesne aparaty, służące do rehabilitacji. 

Obecnie w gabinetach fizjoterapeutów coraz powszechniejsze staje się wyposażenie ich w zaawansowane technologicznie urządzenia, które dokonując precyzyjnych analiz, potrafią dobrać różnorodne obciążenia i schematy ćwiczeniowe, odpowiednie dla konkretnego pacjenta i jego problemu. Jednym z takich rozwiązań jest G-EO System, który pomocną rolę odegrać może w przypadku rehabilitacji chorych z wieloma różnymi jednostkami chorobowymi.

System G-EO – budowa i zasada działania

Jednym z najnowszych i najbardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń, pomagających pacjentom ponownie stanąć na własnych nogach, jest G-EO System szwajcarskiej firmy Reha Technology – przeznaczony do oceny nauki i doskonalenia chodu. G-EO System jest stacjonarnym robotem, działającym w technologii end effector – uznawanej za jedną z najbardziej efektywnych strategii przywracania zdolności chodzenia.

G-EO System może przypominać z wyglądu bieżnie znane z siłowni, jest to jednak urządzenie znacznie bardziej zaawansowane. Dzięki zastosowaniu wielu zróżnicowanych modułów możliwe jest wykonanie symulacji prawie każdego rodzaju chodu – od chodzenia po płaskim podłożu, przez wchodzenie i schodzenie po schodach, aż po trening wybranych, pojedynczych faz chodu.

Podstawowe elementy urządzenia obejmują:

• system odciążenia pacjenta
• interfejs użytkownika
• system poręczy
• rampę
• programowalne podstawy pod stopy wraz z pasami

Przygotowanie do zabiegu jest bardzo proste i szybkie – trwa poniżej 10 minut. Pacjent jest przypinany do podnóżków i podtrzymywany przez uprząż – system można łatwo dostosować do różnych wymiarów i masy ciała osoby rehabilitowanej, także dla dzieci o wzroście minimum 90 cm.

Rehabilitacja i reedukacja chodu z użyciem tego robota polega na tym, że ruch kończyn dolnych pacjenta odbywa się w sposób wspomagany: pacjent sam wykonuje odpowiednie czynności, ale dzięki maszynie przychodzi mu to z większą łatwością. Ćwiczenia obejmują ruchy takie, jak przy zwykłym chodzeniu po płaskim terenie, mogą też obejmować czynność wchodzenia po schodach czy tylko wybrane, poszczególne fazy chodu.

Urządzenie jest bardzo elastyczne: jeden z jego modułów umożliwia rejestrowanie osiąganych efektów, a następnie – w razie potrzeby – automatyczną zmianę parametrów obciążenia kończyn czy intensywności treningu. Wszystko po to, aby zmaksymalizować efekty terapii i jak najlepiej dostosować je do aktualnych możliwości danego chorego. Konstrukcja i działanie urządzenia wymusza u pacjenta prawidłową postawę ciała, redukuje jego ciężar oraz pozwala na sprawne przeprowadzenie treningu koordynacji i chodu.

Specjalne uprzęże, zaprojektowane do jedno- i dwustronnego wsparcia ciała, dodatkowo wymuszają progresywną zmianę poziomu obciążenia – od minimalnej do pełnej wartości. Dzięki temu możliwe jest płynne przechodzenie od fazy bardziej biernej do coraz większej samodzielności pacjenta.

Terapeuta może modyfikować pracę nóg i miednicy pacjenta, kontrolując prawidłowość wykonywanych ćwiczeń. Urządzenie pozwala na trening chodu w warunkach odciążenia, z symulacją (wymuszeniem) wzorca chodu zbliżonego do fizjologicznego oraz zachowaniem pełnego bezpieczeństwa osoby poddawanej terapii. Możliwe jest również przeprowadzenie treningu częściowego albo symulacja dowolnego ruchu kończyn dolnych podczas chodzenia.

Nowoczesne funkcje i modyfikacje

Zależnie od wersji, system G-EO może zostać dodatkowo wyposażony w zautomatyzowany trening wchodzenia i schodzenia po schodach oraz moduł inteligentnej kontroli, dzięki której urządzenie reaguje na działania pacjenta i dostosowuje swoje ustawienia do jego wzrastających możliwości – na przykład zmniejszając wspomaganie mechaniczne, gdy pacjent jest w stanie samodzielnie zapoczątkować ruch.

W najnowszych generacjach urządzenia pojawiają się także rozwiązania cyfrowe, umożliwiające monitorowanie postępów w czasie rzeczywistym. Dane z treningu mogą być zapisywane w systemie i analizowane w celu precyzyjnego planowania kolejnych etapów terapii. Zastosowanie takich algorytmów ułatwia obiektywną ocenę poprawy chodu, porównywanie sesji oraz modyfikację parametrów treningowych.

Coraz częściej stosuje się również integrację z wirtualną rzeczywistością, która zwiększa motywację pacjentów i ułatwia powtarzanie określonych wzorców ruchowych w atrakcyjny dla nich sposób. U dzieci szczególnie pomocna bywa tzw. wizualizacja chodu – wyświetlane treści są dla najmłodszych interesujące i sprawiają, że czas przeznaczony na rehabilitację jest odbierany bardziej jak zabawa niż tradycyjne ćwiczenia, co pozwala uzyskać lepsze efekty.

Aktualne doniesienia z literatury medycznej wskazują, że regularny trening z wykorzystaniem G-EO System znacząco poprawia funkcję lokomocji u osób po udarach, urazach rdzenia kręgowego oraz w chorobach neurodegeneracyjnych. Robotyczna reedukacja chodu przyspiesza także moment powrotu do samodzielnego poruszania się oraz zmniejsza ryzyko wtórnych powikłań związanych z długotrwałym unieruchomieniem.

Wskazania do terapii i grupa pacjentów

Urządzenie do rehabilitacji G-EO System może być proponowane zarówno osobom dorosłym, jak i pacjentom z młodszej grupy wiekowej. W przypadku tej drugiej grupy chorych istotnym ograniczeniem jest konieczność osiągnięcia przez pacjenta określonego wzrostu, co zapewnia pełne bezpieczeństwo i możliwość prawidłowego przypięcia do systemu.

Terapia z wykorzystaniem urządzenia wdrażana bywa u osób, które już chodzą, jednak z różnych przyczyn proces ten jest upośledzony. Rozwiązanie polecane jest pacjentom cierpiącym między innymi na:

• 
  stany po udarze mózgu, z towarzyszącym niedowładem i zaburzeniami koordynacji chodu;
• pogorszenie jakości chodu związane ze schorzeniami ortopedycznymi, np. po urazach czy operacjach stawów kończyn dolnych;
• chorobę Parkinsona, w której typowe są spowolnienie ruchów, skrócenie kroku i zaburzenia równowagi;
• mózgowe porażenie dziecięce, z towarzyszącymi wzorcami chodu wymagającymi intensywnej reedukacji;
• stwardnienie rozsiane, gdzie częstym problemem jest narastająca niesprawność i zmęczenie mięśniowe;
• zespół Guillain-Barré, po którym konieczne jest stopniowe odzyskiwanie siły mięśniowej i kontroli ruchu;
• przepuklinę oponowo-rdzeniową oraz inne wady rozwojowe układu nerwowego wpływające na jakość chodu.

System G-EO stosuje się także u osób po długotrwałym unieruchomieniu w łóżku, u pacjentów po zabiegach ortopedycznych w obrębie stawów biodrowych, kolanowych czy skokowych oraz w rehabilitacji po urazach rdzenia kręgowego. Odpowiednio dobrane parametry treningu pozwalają stopniowo zwiększać obciążenie, poprawiać kontrolę tułowia i kończyn, a także ograniczać ryzyko nawrotów urazów.

W przypadku dzieci i młodzieży dużym wyzwaniem bywa utrzymanie motywacji do systematycznych ćwiczeń. Właśnie dlatego elementy wizualizacji i grywalizacji wykorzystywane w systemie G-EO są szczególnie cenne – zwiększają zaangażowanie, zmniejszają odczuwany wysiłek i pomagają utrwalić prawidłowe wzorce chodu.

Zastosowania w rehabilitacji i efekty terapii

System G-EO znajduje szerokie zastosowanie w rehabilitacji neurologicznej, ortopedycznej oraz w leczeniu następstw urazów rdzenia kręgowego. Jego efektywność potwierdzają badania dotyczące reedukacji chodu u pacjentów po udarach mózgu, w stwardnieniu rozsianym czy chorobie Parkinsona. Z powodzeniem stosuje się go także u osób po operacjach ortopedycznych, aby skrócić czas powrotu do sprawności i zmniejszyć ryzyko nawrotów urazów.

Najważniejsze efekty terapii obejmują:

• wzrost siły mięśniowej kończyn dolnych odpowiedzialnych za utrzymanie postawy i wykonywanie kroków;
• poprawę koordynacji ruchowej, w tym zsynchronizowanie pracy nóg, miednicy i tułowia;
• poprawę równowagi statycznej i dynamicznej, co przekłada się na pewniejszy chód w życiu codziennym;
• odtworzenie naturalnych faz chodu, z prawidłowym przenoszeniem ciężaru ciała;
• wspomaganie procesów neuroplastyczności mózgu, czyli ponownego tworzenia połączeń nerwowych odpowiedzialnych za kontrolę ruchu.

Kliniczne obserwacje pokazują, że dzięki zautomatyzowanemu treningowi chodu dochodzi do wzrostu siły mięśniowej, poprawy koordynacji ruchowej i równowagi. Dodatkową korzyścią jest możliwość dokładnego odwzorowania naturalnych faz chodu, co jest niezwykle istotne w procesie neuroplastyczności mózgu. Regularne sesje sprzyjają także redukcji spastyczności, poprawie wydolności krążeniowo-oddechowej oraz ogólnej tolerancji wysiłku.

W wielu ośrodkach rehabilitacyjnych w Europie i na świecie system G-EO jest stosowany jako element kompleksowych programów terapeutycznych, w połączeniu z fizjoterapią manualną, treningiem równowagi oraz ćwiczeniami siłowymi. Takie połączenie metod pozwala na uzyskanie szybszych i trwalszych efektów w przywracaniu zdolności lokomocyjnych pacjenta, a także lepsze przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania w środowisku domowym i społecznym.

W Polsce rehabilitacja i reedukacja chodu z wykorzystaniem G-EO System dostępna jest m.in. w wybranych specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych, w tym w Gliwicach i Konstancinie-Jeziornie. Coraz więcej placówek decyduje się na wdrożenie robotycznych systemów treningu chodu, co poszerza możliwości terapii również dla pacjentów z mniejszych miejscowości.

Korzyści długofalowe i perspektywy rozwoju

Dzięki połączeniu innowacyjnych technologii i zaawansowanej analizy danych, system G-EO otwiera nowe możliwości w długoterminowej rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami chodu. Regularne wykorzystanie tego urządzenia wpływa na utrzymanie efektów terapii, poprawia komfort życia oraz zmniejsza ryzyko ponownych hospitalizacji. Pacjenci częściej zachowują zdolność do samodzielnego poruszania się, co przekłada się na większą niezależność i lepsze funkcjonowanie w życiu zawodowym oraz rodzinnym.

Eksperci wskazują, że w przyszłości systemy takie jak G-EO mogą stać się częścią zdalnego monitorowania postępów pacjentów. Integracja z telemedycyną i sztuczną inteligencją pozwoli jeszcze lepiej dostosować program rehabilitacyjny do indywidualnych potrzeb chorego i zapewnić ciągłość opieki także poza ośrodkami specjalistycznymi. Możliwe będzie np. zdalne planowanie sesji, automatyczna analiza jakości chodu czy porównywanie wyników z danymi populacyjnymi.