Tomografia zatok

Tomografia komputerowa z promieniem stożkowym to stosunkowo nowa technika obrazowania – w Europie pojawiła się w latach 80-tych XX wieku, by kilka lat później zawędrować do USA. Badanie tą metodą opiera się na promieniowaniu jonizującym. W jego trakcie lampa RTG emituje wiązkę promieniowania o kształcie stożka (a nie – jak w tomografii spiralnej – wachlarza) i wykonuje pełen obrót wokół głowy pacjenta (360 stopni).

Następnie obraz jest odpowiednio obrabiany komputerowo, by finalnie przybrać trójwymiarową postać badanego obszaru ciała, cechującą się bardzo wysoką rozdzielczością.

Zalety metody CBCT

CBCT coraz częściej pojawia się w gabinetach stomatologicznych, a także w placówkach laryngologicznych. Dzięki zaawansowanej technologii sprawdza się w wielu dziedzinach stomatologii, począwszy od ortodoncji, periodontologii czy endodoncji, przez chirurgię twarzowo-czaszkową i stomatologiczną, a skończywszy na implantologii. Jest efektywna również w diagnostyce stawu skroniowo-żuchwowego (m.in. w ocenie urazów w obrębie wyrostka kłykciowego żuchwy, zmian zwyrodnieniowych w stawie, w pomiarze sklepienia dołka stawowego).

Zalety CBCT to:

• możliwość rekonstrukcji przestrzennych i uwidocznienie badanych struktur w trzech wymiarach,
• zobaczenie obszarów niewidocznych na standardowych zdjęciach RTG,
• zmierzenie grubości błony śluzowej,
• szybkość badania – trwa od 10 do 40 sekund,
• brak potrzeby podawania kontrastów,
• mniejsza dawka promieniowania – ok. 10-krotnie mniejsza niż w tradycyjnej tomografii,
• natychmiastowa dostępność wyników,
• niższa cena niż w przypadku klasycznej tomografii komputerowej.

Tomografia stożkowa CBCT – bezpieczeństwo i przeciwwskazania

Jedynym ryzykiem wiążącym się z badaniem tomografią stożkową jest ekspozycja na promieniowanie jonizujące, przy czym należy pamiętać, że w porównaniu z konwencjonalną diagnostyką tomograficzną dawka promieniowania w CBCT jest od 10 do 20 razy mniejsza. Badanie jest wykonywane przy zastosowaniu zasady ALARA (As Low As Reasonably Possible), ograniczającej narażanie pacjenta na promieniowanie do niezbędnego minimum.

Warto jednak pamiętać, że istnieją pewne ograniczenia i przeciwwskazania do wykonania CBCT. Badanie nie jest zalecane u kobiet w ciąży ze względu na potencjalne ryzyko dla rozwijającego się płodu. Dodatkowo, pacjenci z pewnymi schorzeniami, które mogą zwiększać ich wrażliwość na promieniowanie, powinni omówić z lekarzem prowadzącym korzyści i ryzyko związane z wykonaniem tego badania.

Podczas analizy wyników CBCT należy zwrócić uwagę na możliwość występowania artefaktów, które mogą wpływać na jakość obrazów i utrudniać interpretację wyników. Artefakty te mogą wynikać z obecności metalowych elementów, takich jak implanty dentystyczne, które mogą zniekształcać obrazy.

Przebieg badania CBCT

Tomografia stożkowa CBCT jest badaniem bezbolesnym, nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony pacjenta. Bezpośrednio przed nim należy zdjąć biżuterię, okulary (metalowe), technik może również poprosić badanego o wyjęcie protezy stomatologicznej.

Przebieg badania obejmuje:

• zdjęcie biżuterii i okularów,
• przybranie pozycji siedzącej,
• nieruchome siedzenie przez kilka sekund podczas skanowania,
• monitorowanie procesu przez wykwalifikowanego technika.

Wskazania do tomografii zatok

Tomografia jest często wykorzystywana w diagnostyce nawracających stanów zapalnych zatok, ale to nie jedyne zastosowanie tego badania. Lekarz może zlecić tomografię zatok, jeśli wyniki innych badań (np. RTG) są niejasne lub nieprawidłowe. Tomografię wykonuje się, aby wykryć ewentualne uszkodzenia zatok i określić ich lokalizację.

Wskazania do tomografii zatok obejmują:

• diagnostykę nawracających stanów zapalnych zatok,
• wykrywanie uszkodzeń zatok i określanie ich lokalizacji,
• ocenę zasięgu urazów w obrębie czaszki,
• wykrywanie wad rozwojowych twarzoczaszki,
• ocenę nowotworów zatok i jamy nosowej,
• planowanie zabiegów operacyjnych,
• kontrolę efektów leczenia.

Warto wspomnieć, że tradycyjna tomografia komputerowa (CT) jest inną metodą diagnostyczną, która może być wykorzystana do oceny zatok. CT często oferuje większą dokładność w ocenie struktur kostnych, podczas gdy CBCT zapewnia lepsze odwzorowanie tkanek miękkich przy mniejszej dawce promieniowania.

W niektórych przypadkach, szczególnie gdy konieczna jest szczegółowa ocena tkanek miękkich, bardziej odpowiedni może być rezonans magnetyczny (MRI). MRI nie wykorzystuje promieniowania jonizującego, co czyni go bezpieczniejszym wyborem dla kobiet w ciąży i pacjentów, którzy nie mogą być narażeni na promieniowanie.

Monitorowanie leczenia i rehabilitacji

Warto podkreślić, że tomografia CBCT może być również używana w monitorowaniu leczenia i rehabilitacji, pomagając lekarzom w ocenie skuteczności podjętych działań terapeutycznych. To narzędzie diagnostyczne jest istotne w planowaniu operacji chirurgicznych, zapewniając precyzyjne dane anatomiczne.