Wizyty kontrolne w trakcie leczenia ortodontycznego

Wada zgryzu to defekt nie tylko estetyczny. Niewłaściwe ustawienie zębów może się pogłębiać, stając się coraz bardziej widoczne. Innymi konsekwencjami wad zgryzu może być zwiększenie tendencji zębów do wypadania oraz wzrost ich podatności na próchnicę - w miejscach, gdzie stykają się zęby, gromadzić mogą się resztki pokarmu, których obecność sprzyja pojawianiu się ubytków.

Leczenie ortodontyczne możliwe jest zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Dostępne są obecnie aparaty, których obecności w jamie ustnej praktycznie nie widać. Jednym z najważniejszych elementów procesu leczenia są regularne wizyty pacjenta u ortodonty.

Wizyty kontrolne w leczeniu ortodontycznym

W ostatnich latach coraz większy nacisk kładzie się na indywidualizację leczenia ortodontycznego. Coraz częściej wykorzystuje się cyfrową analizę zgryzu oraz komputerowe planowanie przesunięć zębowych, co pozwala lepiej dobrać częstotliwość wizyt do potrzeb konkretnego pacjenta.

Najważniejsze elementy wpływające na czas leczenia:

• dynamika zmian w ustawieniu zębów
• reakcja tkanek na działanie aparatu
• regularność wizyt kontrolnych
• rodzaj zastosowanego aparatu

Aparat ortodontyczny – w zależności od potrzeb danego pacjenta i uzyskiwanych wyników leczenia – nosi się przez okres od 12 do nawet 30 miesięcy. Nie powinno więc nikogo dziwić, że konieczne jest dostosowywanie parametrów urządzenia – proces korekcji zgryzu jest przecież dynamiczny i ustawienie zębów w szczęce zmienia się wraz z czasem.

Wizyty kontrolne w trakcie leczenia ortodontycznego odbywają się nie częściej niż co 3 tygodnie. Taki właśnie przedział czasowy wynika z tego, że zmiany położenia zębów wymagają czasu – minimum 21 dni – dlatego częstsze kontrole nie miałyby uzasadnienia.

Częstotliwość i cel wizyt

Najczęściej zalecany przedział czasowy, w którym powinny się odbywać wizyty kontrolne, to 4 do 6 tygodni. Każda z nich polega na ocenie uzyskanych efektów leczenia.

Ortodonta po zbadaniu jamy ustnej pacjenta jest w stanie określić, czy ustawienie zębów zmierza ku obranemu celowi. W razie potrzeby nacisk wywierany przez aparat jest przez lekarza wzmacniany lub osłabiany.

W trakcie wizyt kontrolnych nie ocenia się jedynie przesunięcia zębów. Ważnym elementem jest również monitorowanie stanu dziąseł oraz higieny jamy ustnej. Współcześnie zwraca się szczególną uwagę na profilaktykę zapaleń przyzębia i odwapnień szkliwa u pacjentów noszących aparaty stałe.

Podczas wizyt kontrolnych możliwa jest również (w razie potrzeby) wymiana poszczególnych elementów aparatu ortodontycznego lub dołączenie kolejnych przyrządów, wspomagających leczenie.

Wymianie podlegają głównie ligatury (potocznie znane jako gumki), dołączane z kolei bywają np. wyciągi czy łańcuszki, przy pomocy których możliwe jest zgrupowanie określonych zębów, służące nasileniu ich przesuwania. W razie potrzeby ortodonta zleca również dodatkowe badania, takie jak RTG zębów.

Wizyty przy różnych rodzajach aparatów

W przypadku nowoczesnych aparatów przezroczystych, takich jak nakładki ortodontyczne, wizyty kontrolne również są konieczne, choć ich cel jest nieco inny. Specjalista sprawdza dopasowanie nakładek, ocenia postęp ich działania oraz decyduje o przekazaniu kolejnego zestawu. W ostatnich latach zwiększa się popularność tego typu aparatów, ponieważ pozwalają one na precyzyjne planowanie ruchów zębowych.

Regularnych kontroli u swojego ortodonty nie powinni też unikać pacjenci posiadający ruchome (wyjmowane) aparaty ortodontyczne. W ich przypadku wizyty odbywają się rzadziej (raz na kilka miesięcy), ale również są niezbędne ze względu na konieczność dostosowywania ustawień urządzenia.

Najczęstsze cele wizyt kontrolnych:

• ocena aktualnego ustawienia zębów
• dopasowanie siły działania aparatu
• monitorowanie stanu dziąseł i higieny
• wymiana elementów aparatu
• zlecanie dodatkowych badań diagnostycznych

Nowoczesne badania wskazują, że stałe monitorowanie postępów leczenia pozwala skrócić ogólny czas terapii i ograniczyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak ból wynikający z nadmiernej siły nacisku czy przesunięcia niepożądane biomechanicznie.

Dlaczego regularne kontrole są konieczne?

Skoro wizyty kontrolne w trakcie stosowania aparatu ortodontycznego powinny być tak regularne, czy komplikować to może pacjentowi jego inne plany, np. wyjazdowe?

Otóż niekoniecznie – o tym, że na kolejną ocenę będziemy mogli przyjść po dłuższym niż zazwyczaj czasie, wystarczy poinformować swojego ortodontę. W takiej sytuacji dostosuje on parametry aparatu zębowego w taki sposób, aby ich wyregulowanie wystarczyło na dłuższy czas.

Choć kontrole nie trwają długo (zazwyczaj wystarcza 15 do 60 minut) to i tak zajmują one cenny czas. Czy naprawdę są one konieczne?

Tutaj odpowiedź zdecydowanie jest twierdząca: zaniechanie regularnego oceniania uzyskiwanych zmian w położeniu zębów może bowiem sprawić, że efektów nie będzie albo pojawi się sytuacja odwrotna, czyli pogłębienie istniejącej u pacjenta wady zgryzu.

Współczesne standardy leczenia ortodontycznego podkreślają również znaczenie stałej edukacji pacjenta podczas wizyt kontrolnych. Obejmuje ona instruktaż higieny jamy ustnej, omówienie ewentualnych dolegliwości oraz przedstawienie przewidywanego dalszego przebiegu leczenia. Takie podejście zwiększa skuteczność terapii i pozwala pacjentowi lepiej zrozumieć jej kolejne etapy.

Po zakończeniu aktywnego leczenia ortodontycznego konieczna jest faza retencyjna, która polega na utrzymaniu uzyskanych efektów. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że również w tym okresie wymagane są wizyty kontrolne, choć rzadsze. Mają one na celu ocenę stabilności efektów oraz kontrolę działania retainerów.