Jakie właściwości lecznicze mają pijawki lekarskie?
Pijawki lekarskie wykazują szereg właściwości biologicznych, które mogą wpływać korzystnie na stan zdrowia pacjenta. Kluczowe działanie terapeutyczne zawdzięczają zawartości aktywnych substancji obecnych w ich ślinie.
Wśród najważniejszych efektów leczniczych wyróżnia się:
- działanie przeciwzakrzepowe (zapobieganie tworzeniu się skrzepów),
- rozrzedzanie krwi i poprawa jej przepływu,
- zmniejszenie stanów zapalnych i obrzęków,
- stymulacja układu odpornościowego,
- przyspieszenie regeneracji tkanek,
- redukcja bólu i poprawa przewodnictwa nerwowego,
- wpływ na obniżenie ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu,
- poprawa samopoczucia, snu i nastroju.
Substancje czynne w ślinie pijawki:
- Hirudyna – silny inhibitor trombiny, blokuje proces krzepnięcia krwi.
- Bdeliny – hamują enzymy odpowiedzialne za stany zapalne.
- Antyelastaza – ogranicza aktywność enzymów degradujących elastynę, co może wspierać zachowanie struktury tkanki łącznej.
- Egliny – działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie.
- Destabilaza – rozpuszcza zakrzepy i utrzymuje elastyczność naczyń.
- Hialuronidaza – ułatwia przenikanie substancji przez tkanki (działanie „enzymu rozluźniającego”) i wspomaga działanie substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym.
- Substancje znieczulające i neurotransmitery – zmniejszają ból, uspokajają, poprawiają nastrój.
- Antybiotyki naturalne – pochodzące od symbiotycznych bakterii Aeromonas veronii, mają silne właściwości przeciwbakteryjne.
Jakie choroby leczy się pijawkami?

Hirudoterapia nie jest metodą uniwersalną, ale może wspomagać leczenie wielu dolegliwości. Działa przede wszystkim na układ krążenia, a przez to pośrednio wpływa na inne układy w organizmie.
Pijawki mogą być stosowane wspomagająco w leczeniu:
- żylaków i zakrzepowego zapalenia żył,
- chorób nerek i przewodu pokarmowego,
- nadciśnienia tętniczego,
- chorób serca, płuc i wątroby,
- rwą kulszową i bólów kręgosłupa,
- zaburzeń przemiany materii i wysokiego cholesterolu,
- chorób skórnych, trudno gojących się ran, owrzodzeń, odleżyn,
- nerwic i migren,
- prostaty, impotencji,
- hemoroidów i obrzęków,
- szumów usznych i zawrotów głowy.
Czy pijawki pomagają na żylaki i problemy z krążeniem?
Hirudoterapia może być skutecznym wsparciem w leczeniu wczesnych stadiów żylaków. Substancje zawarte w ślinie pijawek, takie jak hirudyna i destabilaza, działają przeciwzakrzepowo, poprawiają mikrokrążenie i zmniejszają obrzęki.
Efekty zabiegów mogą obejmować:
- zmniejszenie bólu i uczucia ciężkości nóg,
- redukcję opuchlizny,
- poprawę wyglądu skóry,
- cofnięcie się mniejszych zmian żylakowych.
Czy pijawki są skuteczne w leczeniu zakrzepicy?
Dzięki właściwościom przeciwkrzepliwym ślina pijawek znajduje zastosowanie w terapii wspomagającej zakrzepicy. Hirudyna rozrzedza krew, co może ułatwiać rozpuszczanie istniejących skrzepów i poprawiać przepływ krwi.
Pijawki na trudno gojące się rany
W leczeniu ran, odleżyn i owrzodzeń pijawki wykazują pozytywne działanie dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i poprawiającym krążenie. Hirudoterapia może przyspieszać gojenie się ran poprzez stymulację regeneracji tkanek.
Terapia pijawkami a leczenie raka
W badaniach przedklinicznych na myszach zaobserwowano zahamowanie wzrostu i cofanie się guzów po zastosowaniu ekstraktów z gruczołów ślinowych pijawek. To odkrycie nie ma jednak zastosowania klinicznego i nie potwierdzono skuteczności tej metody w leczeniu nowotworów u ludzi.
Jakie są przeciwwskazania do terapii pijawkami?

Leczenie pijawkami nie jest wskazane dla każdego pacjenta. W niektórych przypadkach może być wręcz niebezpieczne.
Przeciwwskazania obejmują:
- hemofilię i inne zaburzenia krzepliwości krwi,
- anemię,
- ciążę i karmienie piersią,
- wiek poniżej 10 lat,
- aktywne choroby nowotworowe,
- miesiączkę u kobiet,
- niskie ciśnienie krwi,
- alergie na składniki śliny pijawek.
Czy leczenie pijawkami jest bezpieczne? Jakie są skutki uboczne?
Hirudoterapia, choć naturalna, może wiązać się z działaniami niepożądanymi. Najczęściej występują przedłużone krwawienia w miejscu przystawienia pijawki, które mogą trwać od kilku godzin do kilku dni.
Możliwe skutki uboczne:
- krwawienia zewnętrzne i wewnętrzne,
- spadek poziomu hemoglobiny i ryzyko anemii,
- zaburzenia krzepnięcia,
- infekcje bakteryjne (m.in. Aeromonas hydrophila),
- reakcje alergiczne,
- nadmierna potliwość, duszność, tachykardia.
Jak krok po kroku przebiega hirudoterapia?

Zabieg hirudoterapii odbywa się w kilku ściśle określonych etapach i powinien być przeprowadzany wyłącznie przez osobę z odpowiednim przygotowaniem zawodowym – najczęściej jest to lekarz, fizjoterapeuta lub hirudoterapeuta z certyfikatem ukończenia kursu. Bezpieczeństwo i skuteczność terapii zależą nie tylko od doświadczenia specjalisty, ale także od warunków higienicznych, rodzaju schorzenia oraz indywidualnej reakcji organizmu pacjenta.
Etapy zabiegu hirudoterapii:
Przygotowanie skóry – miejsce, w którym zostaną przystawione pijawki, jest dokładnie oczyszczane i odkażane. Dezynfekcja zapobiega ryzyku zakażenia i ułatwia przyczepienie się pijawki do skóry.
Aplikacja pijawek – w zależności od diagnozy i wskazań medycznych terapeuta przykłada pijawki w wyznaczone punkty – najczęściej są to okolice zastoju żylnego, stawów, blizn lub miejsc bólowych. Każda pijawka posiada mikroskopijne ząbki i specjalny aparat gębowy, dzięki któremu wczepia się w skórę pacjenta.
Faza aktywna – w trakcie zabiegu, trwającego zwykle od 20 do 45 minut, pijawka wstrzykuje do organizmu pacjenta substancje bioaktywne, takie jak hirudyna, egliny, destabilaza czy hialuronidaza. W tym samym czasie ssie krew – zazwyczaj w ilości od 5 do 15 ml.
Zakończenie zabiegu – po zakończeniu ssania pijawka samoistnie odpada lub zostaje delikatnie usunięta przez terapeutę. Miejsce po ugryzieniu może nadal krwawić – to naturalny efekt działania substancji przeciwkrzepliwych zawartych w ślinie pijawki.
Opatrunek i obserwacja – po zabiegu na rankę nakładany jest jałowy, ścisły opatrunek, który chroni miejsce wkłucia i zapobiega dalszemu krwawieniu. Zalecane jest jego noszenie przez kilka godzin, a czasem nawet do 24 godzin. Miejsce po pijawce może być lekko opuchnięte, zaczerwienione lub swędzące – to normalna reakcja organizmu.
Podczas jednej sesji terapeutycznej można przystawić od 1 do 9 pijawek – ich liczba zależy od schorzenia, masy ciała pacjenta i ogólnego stanu zdrowia. Często zaleca się wykonanie serii kilku zabiegów, z zachowaniem przynajmniej 5-dniowej przerwy pomiędzy kolejnymi sesjami.
Cena zabiegu z pijawkami – ile kosztuje hirudoterapia?
Na podstawie zgromadzonych przez nas danych ceny wahają się od 170 do 350 zł za jeden zabieg. Średnia cena to około 288 zł. Koszt terapii pijawkami może się różnić w zależności od lokalizacji i kwalifikacji specjalisty.
Leczenie pijawkami w moim mieście – gabinety hirudoterapii
Gabinet hirudoterapii można znaleźć w wielu większych miastach Polski. Najłatwiej skorzystać z wyszukiwarek internetowych lub specjalistycznych portali, takich jak kliniki.pl, gdzie dostępne są opinie pacjentów oraz informacje o lokalizacji, cenniku i kwalifikacjach terapeutów.
Źródła:
- mp.pl, "Hirudoterapia", mp.pl, 2014
- Tarnowska R., Car H., "Hirudoterapia – za i przeciw", Farm Pol, 65(5), 331–337, 2009
- Żęgota D., "Leczenie pijawkami – na co pomaga?", cff-fizjoterapia.pl, 2023
4.0/5 (opinie 1)