Terapia ultradźwiękami

Jak działa leczenie ultradźwiękami?

Leczenie ultradźwiękami polega na przenikaniu przez skórę fali akustycznej o częstotliwości powyżej progu słyszalności, która dociera do głębokich struktur ciała i wywołuje reakcje terapeutyczne. Ten rodzaj terapii znany jest również jako sonoterapia, ultrasonoterapia lub fonoterapia.

Fala ultradźwiękowa działa w sposób mechaniczny i termiczny, wprowadzając tkanki w mikrowibracje. Powstają dwa główne efekty: termiczny (cieplny) oraz atermiczny (mechaniczny).

Efekt cieplny wynika z absorpcji energii ultradźwięków przez tkanki, co prowadzi do ich lokalnego ogrzania. Z kolei efekt atermiczny bazuje na zjawiskach fizycznych, takich jak mikromasaż, kawitacja czy strumień akustyczny, które wspomagają transport płynów, przemiany metaboliczne i regenerację komórkową.

Kiedy stosować ultradźwięki? Jakie są wskazania?

Terapia ultradźwiękami znajduje zastosowanie w leczeniu różnych stanów patologicznych tkanek miękkich oraz układu mięśniowo-szkieletowego, w których celem jest redukcja bólu, zmniejszenie napięcia mięśniowego, poprawa mikrokrążenia oraz pobudzenie procesów regeneracyjnych.

Do najczęstszych wskazań do zastosowania terapii ultradźwiękowej należą:

• blizny pourazowe i pooperacyjne,
• ograniczenia ruchomości stawów wynikające z przykurczów więzadeł, torebek stawowych, powięzi czy blizn,
• przewlekłe stany zapalne tkanek miękkich,
• zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa,
• zespoły bólowe kręgosłupa, bóle mięśniowe, napięciowe i przeciążeniowe,
• nerwobóle oraz dolegliwości bólowe związane z tzw. punktami spustowymi,
• obrzęki limfatyczne i pourazowe,
• zaburzenia zrostu kostnego,
• trudno gojące się rany, w tym po zabiegach chirurgicznych.

Ultradźwięki są również stosowane w celu poprawy elastyczności i jakości blizn, redukcji obrzęków po operacjach plastycznych (np. po liposukcji, liftingu twarzy, abdominoplastyce), a także jako element terapii zatok w przypadku przewlekłego zapalenia.

Czy terapia ultradźwiękami jest skuteczna?

Skuteczność terapii ultradźwiękowej została potwierdzona w licznych badaniach naukowych i klinicznych. To jedna z najlepiej przebadanych metod fizykoterapeutycznych – w bazie danych PEDro znajduje się ponad 670 prac dotyczących tej techniki.

Zgodnie z wytycznymi Ottawa Panel (2004) ultradźwięki przynoszą korzyści w leczeniu ręki w reumatoidalnym zapaleniu stawów, pomagając zmniejszyć ból, obrzęk i poranną sztywność. Amerykańska Agency for Healthcare Research and Quality (2012) potwierdza skuteczność ultradźwięków w redukcji bólu i poprawie funkcji w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego.

Mimo rozbieżności w danych terapia ultradźwiękowa wciąż pozostaje popularna – zwłaszcza jako element szerszego planu leczenia, łączonego z kinezyterapią, masażem czy farmakoterapią.

Jak wygląda terapia ultradźwiękami?

Zabieg ultradźwiękowy polega na przykładaniu do skóry głowicy aparatu, który emituje fale ultradźwiękowe o częstotliwości 1 lub 3 MHz. Przed rozpoczęciem zabiegu na wybraną okolicę ciała nakładany jest specjalny żel przewodzący, który ułatwia przenikanie fal w głąb tkanek. Terapeuta porusza głowicą po skórze okrężnymi lub podłużnymi ruchami – trwającymi zwykle od 10 do 30 minut.

Zabieg jest bezbolesny i nie wymaga rekonwalescencji.

Efekty mechaniczne i biologiczne zabiegu to m.in.:

• poprawa mikrokrążenia,
• zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych,
• przyspieszenie przemiany materii w tkankach,
• zmniejszenie napięcia mięśniowego,
• redukcja przewlekłego stanu zapalnego.

Jakie efekty daje regularna terapia ultradźwiękami?

Efekty terapii ultradźwiękami można podzielić na termiczne i atermiczne, przy czym te drugie uznawane są dziś za ważniejsze w kontekście działania terapeutycznego.

Efekty termiczne:

• lokalne rozgrzanie tkanek bogatych w kolagen (więzadła, ścięgna, blizny),
• zwiększenie elastyczności struktur bez osłabiania ich wytrzymałości,
• ułatwienie rozciągania tkanek podczas rehabilitacji.

Efekty atermiczne:

• pobudzenie przepływu płynów międzykomórkowych i wewnątrzkomórkowych,
• działanie mikromasażu, kawitacji i strumienia akustycznego,
• wsparcie dla regeneracji tkanek i zmniejszenia stanu zapalnego.

Czy terapia ultradźwiękami jest bezpieczna?

Stosowana prawidłowo terapia ultradźwiękami jest procedurą bezpieczną i nieinwazyjną. Należy jednak przestrzegać kilku zasad, aby uniknąć potencjalnych działań niepożądanych:

• stosuj najniższe możliwe dawki terapeutyczne, które dają oczekiwany efekt,
• nie wykonuj zabiegów statycznych – głowica powinna być cały czas w ruchu,
• nie stosuj zabiegów w pobliżu metalowych implantów, zwłaszcza w trybie termicznym.

Choć nie udowodniono jednoznacznie szkodliwego wpływu ultradźwięków na metalowe implanty, ostrożność w ich okolicach jest zasadna. Terapia powinna być też dostosowana do indywidualnych cech pacjenta – m.in. stanu zdrowia, lokalizacji dolegliwości oraz wieku.

Kto nie może korzystać z ultradźwięków?

Terapia ultradźwiękowa nie jest odpowiednia dla wszystkich.

Bezwzględne przeciwwskazania to m.in.:

• ciąża (szczególnie okolica brzucha),
• aktywna choroba nowotworowa lub jej podejrzenie,
• zakrzepica żył głębokich,
• krwawienia lub ryzyko krwawienia,
• niekontrolowana hemofilia.

Zabieg nie powinien być również wykonywany:

• w okolicach oczu, jąder, narządów płciowych i serca u pacjentów z rozrusznikiem,
• u dzieci – w miejscach, gdzie trwa proces kostnienia,
• u osób z poważnymi zaburzeniami krążenia,
• na uszkodzoną skórę lub zmiany dermatologiczne (aktywne stany zapalne, infekcje lub uszkodzenia skóry).

Koszt leczenia ultradźwiękami

Cena zabiegu z wykorzystaniem ultradźwięków zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja placówki, renoma gabinetu, doświadczenie personelu, a także zakres i długość terapii. W niektórych przypadkach stosuje się pojedyncze zabiegi, jednak częściej rekomendowane są serie – ich liczba ustalana jest indywidualnie, w zależności od stanu pacjenta oraz oczekiwanych efektów. Cena zabiegu może się różnić w zależności od tego, czy terapia wykonywana jest samodzielnie, czy stanowi część kompleksowego planu rehabilitacyjnego.

Gdzie można wykonać zabieg terapii ultradźwiękami?

Zabiegi terapii ultradźwiękami wykonywane są w większości gabinetów fizjoterapeutycznych, zarówno prywatnych, jak i publicznych. Coraz częściej oferują je również placówki specjalizujące się w rehabilitacji pourazowej oraz kliniki medycyny estetycznej. Miejsce najbliższej placówki wykonującej tego typu terapię można łatwo znaleźć m.in. przez nasz portal kliniki.pl, który umożliwia porównanie dostępnych ofert.