By-pass gastryczny (ang. gastric bypass), inaczej ominięcie żołądkowo-jelitowe, jest najczęściej wykonywanym zabiegiem bariatrycznym, stosowanym w leczeniu otyłości. Zabieg jest przeprowadzany metodą Roux en Y, która łączy w sobie mechanizmy ograniczające oraz wyłączające. Procedura polega na zmniejszeniu objętości żołądka, dzięki czemu niemożliwe jest przyjmowanie dużej ilości pokarmu, oraz ograniczeniu obszaru wchłaniania jelitowego. Wprowadzone zmiany pozwalają znacznie skrócić czas trawienia pokarmów i w konsekwencji prowadzą do utraty masy ciała.
Wskazania do założenia bypassa gastrycznego
Wskazaniem do wyłączenia żołądkowego jest przede wszystkim nadmierna otyłość, której leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Bajpas gastryczny stosowany jest u osób, u których indeks masy ciała (BMI) przekracza 40. Ponadto do zabiegu kwalifikowani są również chorzy mający BMI między 35-40, jeżeli stwierdzono u nich zaawansowaną postać innych chorób.
Wśród schorzeń kwalifikujących do zabiegu wymienia się:
- cukrzycę,
- nadciśnienie tętnicze,
- kardiomiopatię,
- choroby stawów,
- zespół bezdechu sennego.
Przed podjęciem decyzji o zabiegu, pacjent powinien dokładnie przedyskutować wszystkie dostępne opcje z lekarzem prowadzącym. Ważne jest również zrozumienie potencjalnych korzyści i ryzyka związanego z operacją. Każdy przypadek jest indywidualny, dlatego szczegółowa ocena zdrowotna i psychologiczna pacjenta jest niezbędna.
Przebieg zabiegu by-pass gastryczny
Zabieg wykonywany jest przez specjalistę z dziedziny chirurgii i może zostać przeprowadzony techniką klasyczną lub laparoskopową. Pacjent w trakcie operacji jest pod wpływem znieczulenia ogólnego. Procedura polega na utworzeniu w części podwpustowej żołądka niewielkiego zbiornika o pojemności 15-20 ml, określanego mianem „małego żołądka”.
W dalszej części chirurg zakłada bypass poprzez zespolenie „małego żołądka” z wydzieloną pętlą jelita cienkiego. Pozwala to wyłączyć pozostałą część żołądka, czyli dwunastnicę, oraz wstępny odcinek jelita czczego, co w efekcie skraca czas wchłaniania oraz trawienia pokarmów. Operacja trwa zazwyczaj około dwóch godzin. Pacjent może wrócić do domu w ciągu kilku dni od zabiegu.
Wybór techniki operacyjnej zależy od wielu czynników, w tym stanu zdrowia pacjenta oraz doświadczenia chirurga. Laparoskopowa technika jest mniej inwazyjna, co oznacza szybszy powrót do zdrowia oraz mniejsze ryzyko powikłań pooperacyjnych.
Co to jest bypass żołądkowy?
By-pass (bajpas, bypass) to pojęcie wywodzące się z kardiologii. Oznacza ono fragment naczynia krwionośnego lub specjalną rurkę, którą wszczepia się w celu przekierowania przepływu krwi z pominięciem niedrożnego fragmentu tętnicy. Istotą bypassa gastrycznego jest z kolei ominięcie półtorametrowego odcinka jelita cienkiego, w którym w normalnych warunkach odbywa się zasadnicza część procesu trawienia.
Dzięki bypassowi gastrycznemu:
- pokarm jest słabiej wchłaniany,
- do organizmu trafia mniej kalorii,
- żołądek jest zmniejszony,
- pacjent mniej je,
- apetyt spada dzięki zmniejszeniu produkcji greliny.
Zalety i wady zabiegu by-pass gastryczny
Chirurgiczne leczenie otyłości metodą wyłączenia żołądkowego odznacza się wysoką skutecznością. Według szacunkowych danych pacjenci po zabiegu tracą od 60 do nawet 80% swojej nadwagi. Wśród korzyści płynących z zabiegu jako główne wymienia się znaczący i trwały spadek masy ciała oraz znaczne złagodzenie, a nawet ustąpienie chorób związanych z otyłością.
Zalety zabiegu obejmują:
- znaczący i trwały spadek masy ciała,
- znaczne złagodzenie lub ustąpienie chorób związanych z otyłością,
- całkowite wyeliminowanie choroby refluksowej u większości pacjentów,
- ustąpienie cukrzycy u niemal 80% pacjentów operowanych w wyspecjalizowanych placówkach.
Wady, jakie niesie ze sobą zabieg, to przede wszystkim ryzyko związane z niedoborem witamin oraz minerałów, które w przypadku deficytu należy uzupełniać odpowiednimi suplementami. U niewielkiej liczby pacjentów może dojść do owrzodzenia w zespoleniu oraz wystąpienia tak zwanego zespołu poposiłkowego.
Regularne kontrole lekarskie i stosowanie się do zaleceń dietetycznych są kluczowe w zapobieganiu tym problemom. Możliwe powikłania po zabiegu obejmują także infekcje, krwawienia, niedrożność jelit oraz powstawanie przepuklin. W długoterminowej perspektywie pacjenci mogą doświadczyć problemów z utrzymaniem masy ciała, jeśli nie przestrzegają zaleceń dotyczących stylu życia.
Mini Gastric Bypass - alternatywne rozwiązanie
Alternatywą dla bypassa gastrycznego jest zabieg Mini Bypass Gastric. Jest to metoda, która szczególnie przyjęła się w krajach azjatyckich. Niesie ona za sobą liczne korzyści dla pacjenta. Nie dość, że pozwala na wyraźną utratę wagi, to jednocześnie odznacza się dużą skutecznością u pacjentów z cukrzycą typu 2 i co ważne, jest dużo mniej skomplikowana.
Przebieg zabiegu Mini Bypass Gastric polega na wycięciu ze struktury żołądka niewielkiej części, nazywanej mini żołądkiem. Jego objętość wynosi zaledwie kilkadziesiąt mililitrów i pełni on funkcję małego zbiornika. Następnie za pomocą techniki zespolenia jest on łączony z przeciętym jelitem. W zabiegu chodzi o to, by długość jelita aktywnie trawiącego - wchłaniającego pokarmy - uległa zmniejszeniu. Zabieg najczęściej wykonany jest metodą laparoskopową.
Jakie są różnice między bajpassem gastrycznym a Mini Gastric Bypass?
Różnica między zabiegiem z bajpassem gastrycznym a tym bazującym na Mini Gastric Bypass dotyczy kształtu "mini żołądka" - w przypadku MGB finalnie staje się on bardziej podłużny, przez co zespolenie żołądka i pętli jelitowej znajduje się w niższej części jamy brzusznej.
W zabiegu Mini Gastric Bypass:
- wykonuje się jedno zespolenie żołądka z pętlą jelitową,
- fragment jelita cienkiego jest częściowo wyłączany z procesu wchłaniania pokarmu i trawienia,
- każdy zabieg ma swoje unikalne wskazania i przeciwwskazania,
- decyzja o wyborze metody powinna być dokładnie omówiona z zespołem medycznym.
Przygotowanie do zabiegu Mini Gastric Bypass
W ramach przygotowywania się do zabiegu trzeba poddać się wielu testom i wnikliwym badaniom. Pacjentom przeprowadza się m.in. badanie krwi, gastroskopię, badanie EKG, a także podstawowe badania biochemiczne mierzące stan sodu, glukozy lub potasu w organizmie.
Przygotowanie do operacji obejmuje:
- konsultacje z dietetykiem,
- konsultacje z psychologiem,
- zrozumienie zmian stylu życia koniecznych po operacji,
- współpracę z zespołem medycznym dla sukcesu całego procesu.
Po zabiegu pacjenci muszą zmienić swoje nawyki żywieniowe i styl życia, aby utrzymać efekty operacji. Zaleca się spożywanie małych, zbilansowanych posiłków bogatych w białko oraz unikanie pokarmów wysokokalorycznych i ubogich w wartości odżywcze. Regularna aktywność fizyczna oraz regularne kontrole medyczne są kluczowe dla długoterminowego sukcesu.
Przeciwwskazania do zabiegu obejmują niektóre schorzenia żołądka i jelit, niekontrolowane zaburzenia psychiczne, które mogą wpływać na postępowanie po operacji, a także niezdolność pacjenta do przestrzegania zaleceń medycznych i dietetycznych. Pacjenci z przewlekłymi chorobami wymagającymi długotrwałego leczenia farmakologicznego powinni być szczegółowo oceniani przed kwalifikacją do operacji.
Posłuchaj artykułu:
- Artykuł "Co to jest by-pass gastryczny?" jest dostępny w formie audio z lektorem - posłuchaj teraz (09:28 minuty)
Źródła:
- Jennifer T. Rogers, "Gastric Bypass: Surgical Procedures, Health Effects & Common Complications", 2010, ISBN: 9781608766987
- Wikipedia, "Bypass surgery" (en.wikipedia.org)
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, "Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2024" (ptlo.org.pl), Medycyna Praktyczna, 2024
- X. Li i in., "Efficacy and Safety of One Anastomosis Gastric Bypass Versus Roux-en-Y Gastric Bypass for Obesity: a Meta-analysis and Systematic Review" (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov), Obesity Surgery (PubMed), 2023
-
4.4/5 (opinie 34)