Co to jest gonioskopia?

Gonioskopia to procedura medyczna, która służy do oceny kąta przesączania, zwanego również kątem rogówkowo-tęczówkowym. Kąt przesączania jest porowatą strukturą, obejmującą przestrzeń między zewnętrzną warstwą rogówki, przednią częścią twardówki i podstawą tęczówki. Jego prawidłowa budowa warunkuje właściwe krążenie cieczy wodnistej oraz jej odpływ z gałki ocznej, zapewniając jednocześnie utrzymanie prawidłowego ciśnienia w oku.

Zaburzenia tego odpływu, w konsekwencji częściowego lub całkowitego zamknięcia kąta rogówkowo-tęczówkowego, są przyczyną wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wzrost tego ciśnienia może prowadzić do rozwoju jaskry, przewlekłej choroby oczu, która może uszkadzać nerw wzrokowy i prowadzić do utraty wzroku.

Z tego też względu gonioskopia stanowi podstawowe badanie w przypadku diagnostyki różnicowej jaskry otwartego i zamkniętego kąta, które wymagają innego postępowania terapeutycznego. Umożliwia również monitorowanie zastosowanego leczenia.

Na czym polega gonioskopia?

Gonioskopia to stosunkowo młoda metoda diagnostyczna, której początki sięgają XX wieku. Jest przeprowadzana przy pomocy specjalnego przyrządu optycznego - gonioskopu, posiadającego szereg różnego rodzaju soczewek, umożliwiających ocenę naturalnej drogi, stanowiącej odpływ cieczy wodnistej, w dużym powiększeniu i właściwym oświetleniu, co uzyskuje się dzięki lampie szczelinowej.

Podczas badania okulista ocenia szerokość kąta przesączania oraz jego strukturę, a także miejsce przyczepu tęczówki i krzywiznę jej zewnętrznej części. Co więcej, gonioskopia umożliwia również określenie ilości barwnika w kącie i obecność pętli naczyniowej.

Gonioskopia jest bezpiecznym badaniem, gdyż

• nie wymaga nacięcia ani ingerencji chirurgicznej,

• trwa zaledwie kilka minut,

• jest wykonywana przy użyciu specjalnej soczewki i lampy szczelinowej,

• nie powoduje bólu – jedynie lekki dyskomfort,

• stosowane znieczulenie miejscowe eliminuje uczucie pieczenia,

• ryzyko powikłań jest minimalne,

• można ją powtarzać wielokrotnie bez szkody dla pacjenta.

Rodzaje gonioskopii

Wyróżnia się następujące rodzaje gonioskopii:

• Gonioskopia bezpośrednia - stosowana jest u najmłodszych pacjentów z podejrzeniem jaskry wrodzonej i umożliwia bezpośredni wgląd do kąta przesączania. Do jej przeprowadzenia wykorzystuje się soczewki wypukłe, do których należy między innymi soczewka Koeppego oraz soczewka Hoskinsa-Barkana. Z uwagi na utrudnioną współpracę dzieci z lekarzem wykonującym badanie, a niekiedy nawet jej brak, gonioskopia bezpośrednia wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym przy pomocy mikroskopu operacyjnego lub przenośnej lampy szczelinowej.
• Gonioskopia pośrednia - służy do określenia typu jaskry. W przypadku gonioskopii pośredniej stosuje się specjalne soczewki kontaktowe, które pozwalają na ocenę struktur kąta przesączania bezpośrednio przez źrenicę, bez konieczności przykładania narzędzia bezpośrednio do oka. Do badania wykorzystuje się m.in. trójlusterkową soczewkę Goldmanna lub czterolusterkową soczewkę Zeissa.

Oprócz gonioskopii, innowacyjne metody obrazowania optycznego, takie jak optyczna koherentna tomografia przedniego odcinka oka (OCT), są również wykorzystywane do oceny kąta przesączania. Metody te mogą dostarczać dodatkowych informacji, które są pomocne w diagnostyce jaskry.

Przebieg badania i efekty

Na gonioskopię należy zgłosić się bez makijażu i bez soczewek korekcyjnych. Z uwagi na to, że gonioskop przykładany jest bezpośrednio do gałki ocznej, wcześniej znieczula się jej powierzchnię. W trakcie gonioskopii nie wolno wykonywać żadnych gwałtownych ruchów ani cofać głowy bez wcześniejszego polecenia. Całkowity czas trwania badania wynosi 10-15 minut, a wynik pacjent otrzymuje zaraz po jego zakończeniu.

Po wykonanej gonioskopii mogą wystąpić:

• ból gałek ocznych,
• przejściowe, nieostre widzenie,
• zaczerwienienie oka,
• uczucie obecności ciała obcego pod powieką.

Wskazania i przeciwwskazania do gonioskopii

Gonioskopia stanowi integralną część badania okulistycznego w przypadku podejrzenia jaskry oraz nadciśnienia ocznego. Wskazaniem do jej przeprowadzenia są również urazy gałki ocznej, podczas których mogło dojść do uszkodzenia struktur, tworzących kąt przesączania. Od przeprowadzenia opisywanej procedury medycznej należy odstąpić w przypadku obecności stanu zapalnego w obrębie spojówek lub rogówki. Inne przeciwwskazania obejmują infekcje oka oraz alergie na środki znieczulające.