Irydotomia laserowa – skuteczna metoda leczenia jaskry z wąskim kątem przesączania

W zależności od postaci wyróżnić możemy jaskrę pierwotną i wtórną, a także jaskrę otwartego kąta przesączania i jaskrę zamykającego się kąta.

Ciecz wodnista jest płynem, który wypełnia tylną i przednią komorę gałki ocznej. Jest ona produkowana przez wyrostki rzęskowego ciała rzęskowego do komory tylnej oka, skąd przepływa przez otwór w tęczówce (źrenicę) do komory przedniej oka.

W następnym etapie nadmiar cieczy wodnistej przez tzw. kąt przesączania, zwany również kątem tęczówkowo-rogówkowym, jest odprowadzany z gałki ocznej do krążenia systemowego. Zaburzenia w krążeniu cieczy wodnistej w obrębie gałki ocznej mogą stanowić przyczynę rozwoju jaskry z zamkniętym kątem przesączania.

Irydotomia laserowa w leczeniu jaskry

W  leczeniu jaskry zastosowanie znajdują zarówno metody zachowawcze, jak i zabiegowe. Jedną z małoinwazyjnych metod leczniczych, stosowanych w jaskrze z zamkniętym kątem przesączania, jest przeprowadzenie zabiegu irydotomii laserowej.

Cel i mechanizm zabiegu

Irydotomia laserowa polega najogólniej na wytworzeniu przy użyciu energii lasera otworu w obwodowej części tęczówki. Pozwala to na uzyskanie alternatywnej drogi przepływu i krążenia cieczy wodnistej oka z jej komory tylnej do przedniej.

Zabiegowe wytworzenie nowej drogi przepływu zapobiega nadmiernemu wzrostowi ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, co sprawia, że zmniejsza się ryzyko uszkodzenia nerwu wzrokowego i rozwoju jaskry. Najlepszy efekt korekcji uzyskuje się w sytuacji, kiedy możliwe jest doprowadzenie do wyrównania się ciśnień w obu komorach gałki ocznej.

Wynikiem tego procesu jest pogłębienie wymiarów komory przedniej oka i otwarcie kąta przesączania na znacznym lub nawet całym obwodzie gałki ocznej, co znacznie ułatwia odpływ cieczy wodnistej z oka.

Aktualne wytyczne towarzystw okulistycznych (m.in. European Glaucoma Society 2024) podkreślają, że irydotomia laserowa jest zalecaną metodą w prewencji ostrego ataku jaskry u pacjentów z wąskim kątem przesączania. U niektórych osób zabieg ten wykonuje się profilaktycznie, zanim dojdzie do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego, aby uniknąć nagłych powikłań zagrażających widzeniu.

Najczęstsze wskazania kliniczne:

• wąski lub zamykający się kąt przesączania potwierdzony gonioskopią
• blok źreniczny z różnicą ciśnień między komorami
• przebyty ostry atak jaskry po stabilizacji stanu
• profilaktyka w oku towarzyszącym, gdy drugie oko miało atak
• płytka komora przednia przed planowanym rozszerzeniem źrenic
• indywidualnie ocenione wysokie ryzyko ostrego zamknięcia kąta

Przebieg i metody irydotomii laserowej

W irydotomii laserowej zastosowanie znajdują lasery argonowe i neodymowe YAG. Najczęściej jednak zabieg przeprowadza się przy pomocy lasera neodymowego Nd:YAG, o długości fali 1064 nm. Skoncentrowana energia lasera powoduje fotodysrupcję tkanek, czyli ich miejscowe przecięcie i zniszczenie.

Niektóre ośrodki okulistyczne łączą działanie dwóch typów laserów (argonowego i Nd:YAG) w tzw. technice sekwencyjnej, co może zwiększać skuteczność w przypadkach grubszej lub silnie pigmentowanej tęczówki. Dobór metody zależy od budowy oka pacjenta, koloru tęczówki oraz oceny lekarza.

Przebieg zabiegu

Zabiegi irydotomii laserowej przeprowadzane są najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Przed przystąpieniem do zabiegu podaje się miejscowo, do worka spojówkowego pacjenta, leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe, np. pilokarpinę.

Całość procedury rzadko przekracza parędziesiąt minut, a po przeprowadzonym leczeniu pacjent może powrócić do swoich dotychczasowych zajęć. Wymagana podczas zabiegu precyzja sprawia, że pacjent powinien dokładnie stosować się do poleceń lekarza. Nawet niewielkiego stopnia niespodziewane ruchy głową w trakcie procedury mogą stać się przyczyną rozwoju powikłań w postaci np. uszkodzenia tkanek gałki ocznej.

Przygotowanie pacjenta i opieka po zabiegu

Przed podjęciem ostatecznej decyzji o przeprowadzeniu zabiegu irydotomii laserowej konieczna jest odpowiednia kwalifikacja pacjenta, która obejmuje m.in. pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie ostrości wzroku. Lekarz ocenia również głębokość komory przedniej oraz szerokość kąta przesączania przy użyciu gonioskopii.

U niektórych pacjentów konieczna jest dodatkowa konsultacja internistyczna, szczególnie w przypadku chorób układu krążenia lub przyjmowania leków przeciwzakrzepowych.

Zalecenia po zabiegu

Sam zabieg może wiązać się z wystąpieniem powikłań w postaci przejściowego zwiększenia ciśnienia wewnątrz gałki ocznej czy śródzabiegowego krwawienia do komory przedniej oka. Bezpośrednio po zabiegu u pacjenta przeprowadza się dodatkowy pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.

W okresie pozabiegowym przez około tydzień pacjentom zaleca się regularne stosowanie specjalnych kropli przeciwzapalnych do worka spojówkowego. Mogący wystąpić po procedurze leczniczej ból gałki ocznej ma najczęściej charakter przejściowy.

Zgodnie z nowszymi obserwacjami klinicznymi zaleca się również okresową kontrolę wykonanej irydotomii w kolejnych miesiącach po zabiegu. Zdarza się bowiem, że mikrootwór w tęczówce częściowo zarasta, co może wymagać powtórzenia procedury w celu utrzymania prawidłowego przepływu cieczy wodnistej i stabilnego ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Możliwe działania niepożądane i kontrola:

• przejściowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego po zabiegu
• krwawienie do komory przedniej (krwistek) lub stan zapalny
• olśnienia, fotopsje lub dyskomfort światłoczułości
• częściowe zarastanie otworu i konieczność powtórzenia
• rzadko: uszkodzenia nabłonka rogówki lub soczewki