Co to jest SIBO? Jak diagnozować i leczyć to schorzenie?

Definicja i charakterystyka SIBO

SIBO to skrót od angielskich słów: Small Intestinal Bacterial Overgrowth, co w wolnym tłumaczeniu oznacza: przerost bakteryjny jelita cienkiego. Za tym terminem stoją konkretne zmiany w organizmie.

Zanim o zewnętrznych objawach, warto opisać proces pojawiania się i wewnętrzny przebieg choroby. Otóż bakterie takie jak: Proteus, Escherichia, Aeromonas, Shigella, Pseudomonas, Klebsiella są stałymi bywalcami okrężnicy, czyli jelita grubego. Na przykład takie środowisko występowania tych mikroorganizmów jest naturalne, niepatogenne i niekolizyjne dla układu pokarmowego.

W jelicie cienkim w warunkach fizjologicznych tych bakterii jest znacznie mniej. Problem pojawia się, gdy bakterie te zbyt intensywnie się namnażają właśnie w jelicie cienkim.

Warto zaznaczyć, że SIBO różni się od innych schorzeń jelitowych, takich jak zespół jelita drażliwego (IBS) czy choroba Leśniowskiego-Crohna, głównie mechanizmem powstawania.

Podczas gdy IBS to zaburzenie czynnościowe jelit, a choroba Leśniowskiego-Crohna to choroba zapalna, SIBO jest wynikiem nadmiernej ilości bakterii w jelicie cienkim, co prowadzi do trudności w trawieniu i wchłanianiu pokarmów. SIBO pojawia się przede wszystkim wtedy, gdy bakterie zwyczajowo występujące w jelicie cienkim zgromadzą się w nim w nadmiernej ilości.

Jelito cienkie bywa nieprzygotowane na tak dużą liczbę bakterii, mimo że jest najdłuższym odcinkiem przewodu pokarmowego – mierzy około 6 metrów długości. Bakterie tlenowe i beztlenowe, np. Lactobacillus lub Enterococcus, mogą występować w jelicie cienkim w liczbie od 10² do 10⁵ CFU/ml (CFU – jednostki tworzące kolonie).

Objawy i skutki SIBO

Zaistniała w jelicie okoliczność, polegająca na rozroście flory bakteryjnej, ma swoje odzwierciedlenie w liście objawów.

Do objawów SIBO zaliczają się:

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• biegunka,
• gazy,
• mdłości,
• odbijanie,
• uczucie kłucia w brzuchu,
• nieprzyjemne odczucia po zjedzeniu posiłku,
• osłabienie,
• trądzik różowaty,
• utrata masy ciała,
• uszkodzenie nerwów obwodowych,
• zapalenie i bóle stawów,
• kłębuszkowe zapalenie nerek.

Najczęstszymi konsekwencjami SIBO są niedobory witamin i składników mineralnych - np. witaminy B12, żelaza, kwasu foliowego i magnezu.

Zdarza się, że to schorzenie nie daje żadnych objawów. Mimo to jego skutki nadal pozostają warte uwagi pacjenta i zajmującego się nim lekarza.

Diagnozowanie SIBO

Czy to ze względu na mnogość objawów, czy na to, że może ich zabraknąć, trudno czasem samodzielnie rozpoznać SIBO. Nic nie zastąpi konsultacji lekarskiej – a konkretniej, gastroenterologicznej – i poddania się odpowiedniej diagnozie, która będzie rozstrzygająca.

Inaczej bowiem można błądzić pośród wielu dających podobne symptomy chorobach układu trawiennego. Diagnoza SIBO możliwa jest np. za sprawą badania mikrobiologicznego. Wykonuje się je na podstawie pobranej wcześniej treści z jelita cienkiego, a konkretniej z jelita czczego lub dwunastnicy.

Jest to czasochłonna i inwazyjna metoda – nie najprzyjemniejsza dla pacjentów i pacjentek - w praktyce wykorzystuje się ją raczej do celów naukowych.

W bieżących czasach przyjęło się diagnozować SIBO poprzez wodorowe testy oddechowe lub wodorowo-metanowe testy oddechowe z obciążeniem glukozą lub laktulozą.

To rozwiązanie ma swoje korzyści – nie jest inwazyjne – jednak wymaga od pacjentów podjęcia diety, przygotowującej do badania, i stosowania konkretnych preparatów medycznych.

Przyczyny i czynniki ryzyka SIBO

SIBO nie można się zarazić od drugiego człowieka. Przyczyn występowania tej choroby należy upatrywać w swoim organizmie, we własnej mikroflorze.

Czynniki zwiększające ryzyko pojawienia się zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego:

• wady anatomiczne przewodu pokarmowego - np. zrosty i przepukliny;
• choroby współistniejące, takie jak: przewlekłe zapalenie trzustki, śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego, przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego, choroba Parkinsona, nowotwory jelit, choroba Leśniowskiego–Crohna, cukrzyca, twardzina układowa, niedoczynność tarczycy, celiakia, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, fibromialgia, mukowiscydoza, trądzik różowaty;
• przewlekłe stosowanie leków takich jak: inhibitory pompy protonowej, blokery receptora H2, opioidy czy preparaty wywołujące niedokwaśność soku żołądkowego lub hamujące wydzielanie żołądkowe;
• niedobór immunoglobuliny IgA;
• podeszły wiek.

Leczenie SIBO

Możliwości leczenia jest kilka i są one ustalane w gabinecie lekarskim. Na SIBO lekarz może przepisać antybiotyk, który zmniejszy liczebność mikroorganizmów w jelicie. Wśród dostępnych antybiotyków na tę przypadłość wymienia się: amoksycylinę z kwasem klawulanowym, rifaksyminę, metronidazol, doksycyklinę oraz tetracykliny.

Warto jednak pamiętać, że długotrwałe stosowanie antybiotyków może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej, rozwój oporności na antybiotyki oraz możliwość nawrotu SIBO po zakończeniu terapii.

Dlatego ważne jest długoterminowe zarządzanie chorobą, które może obejmować również stosowanie alternatywnych metod leczenia, takich jak probiotyki. Mogą one wspomóc odbudowę zdrowej mikroflory jelitowej i zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby.

Dieta i suplementacja przy SIBO

Silny preparat łagodzący objawy to nie wszystko. Odbudowa flory jelitowej po SIBO powinna polegać też na właściwej i nienadmiernej suplementacji. Trzeba wzmocnić organizm witaminami i minerałami, których w wyniku choroby wyraźnie brakuje.

Trudno wyobrazić sobie leczenie SIBO lub rekonwalescencję po chorobie bez odpowiedniej diety. Ta zaś powinna być dobrana indywidualnie do pacjenta.

Przyjęło się jednak polecać pacjentom dietę low-FODMAP. To strategia żywieniowa polegająca na ograniczaniu produktów zawierających związki fermentujące.

Jeszcze bardziej optymalna i stworzona dla osób z zespołem jelita drażliwego i SIBO wydaje się dieta nazywana protokołem dr Alisson Siebecker. Jest to zmodyfikowana wersja diety low-FODMAP, ukierunkowana bardziej na specyfikę SIBO i IMO.

Ważne jest, aby wdrażanie diety low-FODMAP lub protokołu dr Siebecker odbywało się pod nadzorem dietetyka.

Pozwoli to na indywidualne dostosowanie planu żywieniowego do potrzeb pacjenta i zapewnienie, że dieta jest zróżnicowana i zbilansowana.