Kapsulotomia laserowa - leczenie zaćmy wtórnej

Zaćma, zwana również kataraktą, wymieniana jest wśród najczęstszych chorób prowadzących do utraty widzenia. Zgodnie z raportem WHO z 2012 roku, zaćma dotyka 33% ogólnoświatowej populacji, natomiast aż 51% przypadków ślepoty u ludzi starszych spowodowane jest właśnie tą chorobą.

W Polsce na zaćmę cierpi ponad 800 tysięcy pacjentów, co powoduje, że choroba ta staje się problemem społecznym. Zaćma starcza ma związek z wiekiem, a chorują na nią głównie ludzie w wieku powyżej 50-60 roku życia. Jest to dominująca odmiana tej choroby.

Według nowszych danych epidemiologicznych publikowanych przez międzynarodowe towarzystwa okulistyczne, zaćma pozostaje najczęstszą przyczyną ślepoty na świecie i odpowiada za około 40–50% wszystkich przypadków utraty widzenia u osób starszych.

Liczba chorych stale rośnie wraz ze starzeniem się populacji, dlatego operacje usunięcia zaćmy należą obecnie do najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych na świecie.

Zaćma – objawy i przyczyny

Początek zaćmy jest zwykle niezauważalny i bezbolesny, a choroba atakuje oboje oczu jednocześnie. Już po 40. roku życia soczewka grubieje, traci elastyczność i pojawiają się problemy z czytaniem z bliska.

Z czasem w jej strukturze tworzą się zmiany białkowe i mętne skupiska, które rozpraszają światło i stopniowo pogarszają jakość widzenia.

Najczęstsze objawy zaćmy:

• pogorszenie ostrości wzroku;
• mniej wyraziste kolory;
• szybkie męczenie się oczu;
• trudności w doborze okularów;
• aureole wokół źródeł światła;
• podwójne widzenie;
• brak bólu i zaczerwienienia oczu.

Do rozwoju zaćmy przyczyniają się nie tylko procesy starzenia, ale także czynniki środowiskowe – promieniowanie UV, palenie tytoniu, choroby przewlekłe (m.in. cukrzyca), a także stosowanie niektórych leków, zwłaszcza steroidów.

W ostatnich latach obserwuje się również częstsze występowanie zaćmy u osób młodszych niż dawniej.

Kapsulotomia laserowa

Kapsulotomia laserowa wykonywana jest w celu usunięcia objawów zaćmy wtórnej. Zabieg wykonuje się za pomocą lasera Nd:YAG u pacjentów, u których po operacji zaćmy z wszczepieniem sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej doszło do zmętnienia torebki tylnej.

Zabieg kapsulotomii wprowadzono do praktyki medycznej we wczesnych latach osiemdziesiątych i od razu wyparł klasyczne zabiegi chirurgiczne ze względu na znacznie mniejszą liczbę powikłań.

Laser wykorzystuje się do wykonania otworu w torebce tylnej, co eliminuje przeszkodę w przedostawaniu się światła do wnętrza gałki ocznej. Fala światła podczerwonego jest wzmacniana i ogniskowana na przedniej ścianie torebki tylnej i prowadzi do jej uszkodzenia, a następnie rozerwania.

W czasie zabiegu wykonuje się niewielki otwór, który pod wpływem rozciągania poprzez sąsiednie struktury oka ulega powiększeniu. Proces ten trwa do około miesiąca, po czym wielkość otworu ulega stabilizacji.

Końcowa wielkość otworu w torebce tylnej jest zwykle o 20-30% większa niż po 30 minutach od zabiegu.

W ostatnich latach wprowadzono nowoczesne systemy laserowe z możliwością precyzyjnego ustawienia energii i punktu ogniskowania, co jeszcze bardziej zmniejszyło ryzyko powikłań.

Postęp technologiczny sprawił, że kapsulotomia stała się zabiegiem rutynowym i szeroko dostępnym.

Przebieg i przygotowanie

Laserowe leczenie zaćmy wtórnej jest szybkie i bezbolesne, a pacjent odzyskuje ostrość widzenia w dniu zabiegu lub na następny dzień.

Przed zabiegiem wymagane jest badanie okulistyczne, podczas którego sprawdza się ostrość wzroku i ciśnienie wewnątrzgałkowe. Zabieg wymaga rozszerzenia źrenicy za pomocą kropli, a gałkę oczną znieczula się miejscowo - również kroplami.

Najważniejsze zalecenia po zabiegu:

• zakaz prowadzenia auta przez kilka godzin;
• wypoczynek i unikanie wysiłku fizycznego;
• stosowanie kropli przeciwzapalnych przez tydzień;
• zakładanie okularów słonecznych;
• kontrola ciśnienia wewnątrzgałkowego po 30 minutach i następnego dnia.

Leczenie chirurgiczne zaćmy

Najbardziej skutecznym sposobem leczenia zaćmy jest chirurgiczne usunięcie zmętniałej soczewki i zastąpienie jej przez sztuczną. Podczas zabiegu pozostawia się torebkę soczewki własnej i w niej umieszcza implant.

Obecnie lekarze zalecą zabieg we wczesnych stadiach choroby, gdyż jest to operacja prosta i bezpieczna. Można ją przeprowadzić nawet w trybie ambulatoryjnym.

Leczenie operacyjne przynosi bardzo dobre efekty u ponad 90% chorych. Jeśli po zabiegu nie uzyskuje się oczekiwanych wyników, należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku dodatkowych schorzeń.

Nowoczesne soczewki wyposażone są w filtr UV i bardzo dobre parametry umożliwiające dobre widzenie. Za najbardziej nowoczesne soczewki, np. akomodujące, wieloogniskowe lub toryczne, pacjenci muszą zapłacić sami.

Powikłania kapsulotomii

Zabieg kapsulotomii tylnej jest bezpieczny, a powikłania zdarzają się rzadko. U większości pacjentów uzyskuje się wyraźną poprawę widzenia.

Najczęstsze powikłanie to przejściowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, mogący sprzyjać rozwojowi jaskry, dlatego zalecana jest kontrola okulistyczna po zabiegu.

Rzadziej występuje odwarstwienie siatkówki (1,6–1,9% pacjentów) oraz torbielowaty obrzęk plamki (ok. 2,5%), który zwykle ustępuje samoistnie, choć czasem wymaga leczenia przeciwzapalnego.

Uszkodzenie lub przemieszczenie soczewki należy do wyjątkowych powikłań dzięki precyzyjnym technologiom laserowym.

W świetle najnowszych badań ryzyko poważnych komplikacji po kapsulotomii jest jeszcze niższe niż kilka lat temu, co wiąże się z udoskonaleniem aparatury i doświadczeniem lekarzy.

Coraz częściej podkreśla się, że szybka diagnostyka i kontrola po zabiegu mają kluczowe znaczenie dla długofalowej ochrony wzroku.

Kwalifikacja do zabiegu

Do zabiegu kapsulotomii laserowej kwalifikują się pacjenci, u których po operacji zaćmy doszło do zmętnienia torebki tylnej (PCO), powodującego pogorszenie jakości widzenia – spadek ostrości, obniżenie kontrastu, pojawianie się aureoli wokół świateł czy podwójne widzenie.

Przeciwwskazania do kapsulotomii:

• aktywne stany zapalne w oku;
• świeży obrzęk plamki;
• niestabilne wszczepienie soczewki;
• poważne zmętnienia rogówki;
• brak współpracy pacjenta podczas badania.

Dodatkowo zabieg nie jest wykonywany profilaktycznie – obecność zmętnienia torebki tylnej musi wiązać się z pogorszeniem widzenia lub utrudniać diagnostykę siatkówki.

Ostateczna decyzja o zakwalifikowaniu pacjenta należy do okulisty i opiera się na pełnym badaniu okulistycznym.