Kriostrippng jako metoda leczenia żylaków kończyn dolnych

Patogeneza żylaków kończyn dolnych jest uwarunkowana pojawiającymi się zmianami patologicznymi w układzie makro- i mikrożylnym, a także w skórze, tkance podskórnej i łącznej kończyn dolnych.

Przewlekłe nadciśnienie żylne prowadzi do zastoju mikrokrążenia, adhezji, migracji i aktywacji leukocytów, co w konsekwencji powoduje uszkodzenie ściany naczyń włosowatych i żylnych; mikronaczynia stają się nadmiernie przepuszczalne, rozwija się stan zapalny i zmiany troficzne skóry.

Przyczyny i leczenie niewydolności żylnej nóg

Występujące zmiany patologiczne mogą być wrodzone (np. wady zastawek żylnych) lub nabyte (m.in. po zakrzepicy żył głębokich, w przebiegu otyłości, ciąży, długotrwałej pracy stojącej).

Przewlekła niewydolność żylna jest główną przyczyną owrzodzeń żylnych goleni, które stanowią około 70–80% wszystkich owrzodzeń podudzi, jednak owrzodzenia rozwijają się jedynie u części chorych z zaawansowaną niewydolnością żylną, a nie u 70–75% wszystkich pacjentów z tym schorzeniem.

Przewlekła niewydolność żylna często współistnieje z przebytą zakrzepicą żył głębokich i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, zwłaszcza przy dodatkowych czynnikach ryzyka.

W ostatnich latach zwraca się uwagę na rosnącą rolę profilaktyki niewydolności żylnej, obejmującą m.in. regularną aktywność fizyczną, redukcję masy ciała, unikanie długotrwałego stania lub siedzenia oraz stosowanie wyrobów uciskowych w grupach ryzyka. W badaniach podkreśla się, że modyfikacja stylu życia wpływa na spowolnienie postępu przewlekłej niewydolności żylnej.

Główne czynniki ryzyka żylaków kończyn dolnych:

• wrodzone wady zastawek żylnych
• przebyta zakrzepica żył głębokich
• nadwaga i otyłość
• ciąża oraz okres okołoporodowy
• długotrwała pozycja stojąca lub siedząca
• brak regularnej aktywności fizycznej

Kriostripping, jako zmodyfikowana forma klasycznego strippingu, polega na wprowadzeniu do światła żyły sondy kriogenicznej, jej zamrożeniu i usunięciu pnia żylnego przy użyciu niskiej temperatury; umożliwia to stosunkowo szybkie i bezpieczne usunięcie zmienionej chorobowo żyły odpiszczelowej lub odstrzałkowej przy niewielkich nacięciach skóry.

Obecnie żylaki kończyn dolnych leczy się głównie metodami małoinwazyjnymi, takimi jak skleroterapia i echoskleroterapia pianą, wewnątrznaczyniowa laseroterapia (EVLA/EVLT), ablacja prądem o częstotliwości radiowej czy klejenie żylaków, natomiast klasyczny stripping – w tym kriostripping – stosuje się przede wszystkim u wybranych pacjentów lub w określonych ośrodkach.

W najświeższych publikacjach naukowych wskazuje się, że procedury termiczne, chemiczne oraz mechanochemiczne stanowią obecnie złoty standard leczenia, jednak kriostripping wciąż pozostaje wartościową metodą u pacjentów, u których nowoczesne techniki są przeciwwskazane lub niedostępne.

Kriostripping jako metoda leczenia żylaków kończyn dolnych

Oprócz wymienionych powyżej metod postępowania chirurgicznego, w zwalczaniu żylaków kończyn dolnych wyróżniamy także metodę La Piverte’a, czyli kriostripping. Jest to metoda bezpieczna, ponieważ nie pozwala na wywołanie dogłębnego mrożenia, ze względu na niemożliwość utrzymania niskiej temperatury przez dłuższy czas.

Współczesne aparaty do kriostrippingu wyposażone są w precyzyjne systemy kontroli temperatury, co zwiększa bezpieczeństwo zabiegu i minimalizuje ryzyko uszkodzenia tkanek sąsiadujących. Postęp technologiczny w ostatnich latach pozwolił na zwiększenie dokładności sond kriogenicznych oraz skrócenie czasu procedury.

Metoda ta stosowana jest od kilkunastu lat, zaś początki krioterapii sięgają lat siedemdziesiątych XX wieku, gdy rozpoczęto zastosowanie ciekłego azotu do schładzania ciała (A. Dębiec, A. Skrzek, Wrocław 2012).

Tradycyjne sposoby leczenia są skuteczne, jednak aby zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań (choroba zakrzepowo-zatorowa, uszkodzenie nerwów, żył głębokich i tętnic, a także owrzodzenia, zakażenia ran, ból pooperacyjny) wskazane jest rozważenie metod alternatywnych, takich jak kriostripping.

W przypadku choroby żylnej kończyn dolnych leczenie operacyjne jest wykonywane, gdy następuje niedrożność lub zniszczenie zastawek żylnych. Celem przeprowadzanych zabiegów w przypadku postępowania leczniczego żylaków kończyn dolnych jest zniesienie lub zmniejszenie nadciśnienia żylnego, które leży u podstaw patofizjologii CVI.

Jak przebiega leczenie żylaków metodą wymrażania?

W tej technice, poprzez nakłucia wielkości 2–3 mm, do zmienionej chorobowo żyły wprowadzana jest sonda kriogeniczna, której końcówka jest zamrożona do temperatury -80 stopni Celsjusza. Niska temperatura podczas zabiegu chirurgicznego sprawia, iż żylak przykleja się do końcówki (następuje zjawisko adhezji) i zostaje on usunięty na zewnątrz poprzez wykonane wcześniej nakłucia.

Czas trwania zabiegu wynosi 1,5–2 godzin, a pacjent po wykonaniu kriostrippingu od razu może udać się do domu. Istotny jest fakt, że metodą kriostripppingu usuwane są zarówno pajączki, jak też szerokie żylaki i owrzodzenia żylne.

Do przeprowadzenia zabiegu nie jest stosowana narkoza, a pacjent zostaje znieczulony za pomocą znieczulenia miejscowego. Zastosowanie kriochirurgii żylnej pozwala wyeliminować ryzyko powikłań, takich jak krwiaki oraz obrzmienia, ponieważ następuje zamrożenie żyły w okolicy dystalnego punktu niewydolności, dzięki czemu newralgiczne tkanki ulegają zredukowaniu i nie powodują krwawień.

Sonda powoduje zamrożenie i obkurczenie zmienionej bocznicy żylakowato w zatoce zastawki, dlatego też jest to nowoczesna metoda, która pozwala na eliminację całego zmienionego obszaru przy jednoczesnym zminimalizowaniu opisanych powyżej powikłań.

Sytuacje, w których kriostripping bywa szczególnie rozważany:

• duże, zdeformowane pnie żylne
• nawroty żylaków po innych metodach
• ograniczony dostęp do technik termicznych
• konieczność usunięcia całego pnia żylnego
• wysokie znaczenie efektu kosmetycznego

Aktualne wytyczne wskazują, że kriostripping może być szczególnie przydatny w leczeniu dużych, zdeformowanych pni żylnych, w przypadkach nawrotów po innych metodach lub tam, gdzie dostęp do nowoczesnych technik termicznych jest ograniczony. W niektórych ośrodkach metoda ta pozostaje preferowana ze względu na swoją przewidywalność, niski koszt oraz wieloletnie doświadczenia kliniczne.

Efekty leczenia żylaków metodą kriostrippingu

Kriostripping charakteryzuje się wysoką skutecznością w redukcji objawów niewydolności żylnej oraz poprawie komfortu życia pacjentów. Wiele badań potwierdza szybki powrót do aktywności, niską bolesność zabiegu oraz dobry efekt kosmetyczny.

Choć techniki termiczne i klejenie żył coraz częściej dominują w nowoczesnych ośrodkach, kriostripping nadal pozostaje cenną metodą leczenia – szczególnie tam, gdzie kluczowe jest usunięcie całego pnia żylnego, a nie tylko jego zamknięcie. Połączenie mechanicznego usunięcia żyły oraz miejscowego działania niskiej temperatury sprzyja trwałemu efektowi terapeutycznemu.

Rola kriostrippingu we współczesnej flebologii jest obecnie oceniana w kontekście nowych technologii, a trwające badania porównawcze pozwalają na bieżąco aktualizować wiedzę dotyczącą bezpieczeństwa, skuteczności i opłacalności tej procedury w porównaniu z nowszymi metodami.