Leczenie nowotworów skóry metodą chirurgii mikrograficznej Mohsa

Metoda mikrochirurgiczna znalazła się w użyciu dzięki pochodzącemu z Wisconsin Fredericowi Mohsowi, specjaliście chirurgii ogólnej, który opracował ją w latach trzydziestych XX. wieku. Początkowo wykorzystywał preparat chlorku cynku, który, zaaplikowany w okolice zmiany, pozwalał ją usunąć, a następnie poddać badaniu mikroskopowemu. Takie leczenie nie było pozbawione niedoskonałości - wspomniana substancja wywoływała podrażnienia skóry, dodatkowo jednego dnia możliwe było zwykle wykonanie tylko jednego cięcia wraz z oceną.

W związku z tym zmianie ulegał sposób pobierania materiału, a blisko czterdzieści lat później procedura została udoskonalona przez Perry'ego Robinsa poprzez wprowadzenie oceniania preparatu świeżo mrożonej tkanki.

Na czym polega chirurgia mikrograficzna Mohsa

Metoda Mohsa polega na precyzyjnym usunięciu guza i natychmiastowej ocenie mikroskopowej marginesów. Dzięki temu możliwe jest rozszerzanie cięcia jedynie w miejscach, gdzie rzeczywiście występują komórki nowotworowe, co minimalizuje usunięcie zdrowej tkanki.

Technika została unowocześniona nowoczesnymi barwnikami oraz urządzeniami do szybkiego zamrażania preparatów, co skróciło czas procedury i zwiększyło dokładność badania. W praktyce, po oznakowaniu zmiany i jej resekcji z marginesem, fragment dzieli się na segmenty, które zamraża się, tnie na skrawki i barwi, by lek mikroskopowo oceniał każdy obszar.

W ostatnich latach podkreśla się również znaczenie multidyscyplinarnego podejścia do leczenia – współpraca chirurgów, patologów i dermatologów w czasie rzeczywistym zwiększa bezpieczeństwo i precyzję zabiegu.

Przebieg zabiegu i zastosowania kliniczne

Ogólną zasadą w leczeniu raka skóry jest, by wycięciu podlegały głównie zajęte chorobowo tkanki z jak najmniejszą utratą struktur zdrowych. Pierwszym krokiem jest dokładnie oznakowanie zmiany na skórze. Potem dokonywana jest jej resekcja wraz z niewielkim marginesem zdrowej skóry (zwykle od 1 do 10 milimetrów), z wykorzystaniem okrągłego bądź owalnego cięcia pod kątem 45 stopni.

W kolejnym etapie fragment ten dzielony jest na części, tworzona jest mapa zmiany. Poszczególne elementy podlegają zamrożeniu, a skrawki (5–7 mikrometrów) barwi się i bada mikroskopowo.

Jeśli patolog nie wykryje komórek nowotworowych, operacja może się zakończyć. W przypadku ich obecności, powiększa się margines zgodnie z mapą. Dzięki temu metoda jest bardzo selektywna i oszczędna.

Pacjent poddawany jest znieczuleniu miejscowemu, a w przypadku przedłużającej się procedury — otrzymuje kolejne dawki. Po zabiegu możliwe jest opuszczenie placówki tego samego dnia, co poprawia komfort i skraca czas hospitalizacji.

Wskazania do zabiegu Mohsa

• zmiany o wysokim ryzyku nawrotu lub po wcześniejszych zabiegach,
• zmiany o nieokreślonych granicach klinicznych,
• lokalizacje w newralgicznych miejscach: powieka, usta, ręce.

Zabieg stosuje się głównie w przypadku raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego skóry, ale również w leczeniu zaawansowanego czerniaka, nowotworów skóry płaskonabłonkowych, choroby Pageta i raka brodawkowatego. Dzięki ciągłym postępom w technikach barwienia i diagnostyce możliwe jest zastosowanie metody w coraz szerszym spektrum schorzeń.

Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Onkologii Dermatologicznej potwierdzają skuteczność chirurgii Mohsa w leczeniu zmian zlokalizowanych w obszarach wysokiego ryzyka, również w populacjach starszych, gdzie oszczędność zdrowych tkanek ma kluczowe znaczenie.

Rekonstrukcja i gojenie

Bezpośrednio po zabiegu chirurg często zajmuje się rekonstrukcją ubytku skórnego. Może to obejmować szycie pierwotne, płaty skórne, przeszczepy lub techniki małoinwazyjne, co zależy od lokalizacji i wielkości zmiany. Nowoczesne techniki pozwalają na estetyczne efekty końcowe, szczególnie w okolicach twarzy.

Gojenie zazwyczaj trwa kilka tygodni. Zaleca się higienę rany, opatrunki oraz unikanie ekspozycji na słońce, by zmniejszyć ryzyko bliznowacenia. Regularne kontrole dermatologiczne pomagają wczesne wykrycie ewentualnych nawrotów.

Efekty leczenia i skuteczność metody Mohsa

Chirurgia Mohsa odznacza się najwyższymi wskaźnikami wyleczenia — sięgającymi 98–99% przy zmianach pierwotnych i 94–96% przy nawrotowych. W porównaniu do standardowych wycięć chirurgicznych, ryzyko nawrotu jest znacząco niższe.

Ze względu na wysoką skuteczność i możliwość precyzyjnej oszczędności tkanek, metoda Mohsa jest rekomendowana przez międzynarodowe towarzystwa dermatologiczne jako standard leczenia nowotworów skóry zlokalizowanych w newralgicznych obszarach.

Coraz więcej ośrodków onkologicznych i klinik dermatologicznych wdraża tę technikę jako procedurę pierwszego wyboru, zwłaszcza w leczeniu nowotworów skóry w okolicy twarzy, nosa, uszu i warg, gdzie szczególnie istotne jest zachowanie funkcji i estetyki.