Leczenie ortopedyczne w ramach prywatnej i państwowej opieki zdrowotnej

Niestety, ortopeda nie znajduje się, obok ginekologa, stomatologa czy onkologa, na liście specjalistów, do których możemy udać się bez skierowania.

Leczenie ortopedyczne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia musimy więc rozpocząć od wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który wystawi nam skierowanie, które może przyjmować dwie formy: prośbę o jednorazową konsultację lub prośbę o przejęcie leczenia. W pierwszym przypadku każdorazowa wizyta będzie wymagać nowego skierowania.

Świadczenia ortopedyczne finansowane przez NFZ

Kiedy już otrzymamy skierowanie, musimy zapisać się na wizytę. Czas oczekiwania na konsultację u ortopedy nie jest wydłużony, zwykle czeka się około 2-3 tygodni, chociaż zdarzają się przypadki, że na wizytę u najbardziej obleganych lekarzy musimy poczekać nawet kilka miesięcy. USG ortopedyczne wykonywane jest standardowo w ramach konsultacji, jednak wiele zależy przede wszystkim od wyposażenia kliniki. Bardziej nowoczesne placówki oddają sprzęt do dyspozycji lekarza niemal na czas każdej wizyty, aby pacjent nie musiał zapisywać się powtórnie na samo badanie, jednak nadal nie jest to standardem.

Świadczenia ortopedyczne w ramach NFZ obejmują diagnostykę oraz leczenie zmian pourazowych narządu ruchu i kręgosłupa, zmian zwyrodnieniowych stawów oraz wad postawy. Ponadto pacjenci państwowych placówek są diagnozowani pod kątem między innymi chorób mięśni i ścięgien, wad i deformacji układu mięśniowo-szkieletowego czy zespołów bólowych i przeciążeniowych. Lekarze w ramach państwowej opieki przeprowadzają kwalifikacje do leczenia operacyjnego, między innymi do protezoplastyki stawów, stabilizacji kręgosłupa czy zabiegów rekonstrukcyjnych.

Zakres świadczeń finansowanych przez NFZ obejmuje m.in.:

• diagnostykę i leczenie zmian pourazowych narządu ruchu i kręgosłupa
• terapię zmian zwyrodnieniowych stawów
• korygowanie wad postawy i deformacji mięśniowo-szkieletowych
• kwalifikacje do zabiegów operacyjnych, w tym protezoplastyki i stabilizacji kręgosłupa
• leczenie zespołów bólowych i przeciążeniowych

W ramach publicznej opieki zdrowotnej NFZ finansuje również rehabilitację pourazową, konsultacje kontrolne po operacjach oraz część zabiegów fizykoterapeutycznych. W ostatnich latach wzrosła liczba placówek wdrażających zintegrowaną opiekę pooperacyjną, co pozwala na lepsze monitorowanie efektów leczenia i szybszy powrót do sprawności.

Od 2023 roku w niektórych województwach rozpoczęto pilotażowe programy skracania kolejek do planowych zabiegów ortopedycznych poprzez centralną rejestrację pacjentów i wprowadzenie nowych standardów kwalifikacji, co w wybranych ośrodkach pozwoliło skrócić czas oczekiwania o kilka miesięcy.

Czas oczekiwania i dostępność zabiegów ortopedycznych

Kiedy już zostaniemy zakwalifikowani do leczenia operacyjnego, musimy wpisać się na listę oczekujących. Lekarz określa, czy potrzebujemy pilnego leczenia, czy jesteśmy „przypadkiem stabilnym” i możemy trafić do normalnej kolejki. Średni czas oczekiwania na endoprotezę wynosi około 2 lat, jeśli uda nam się znaleźć placówkę, która wyznaczy nam termin za 9-12 miesięcy – możemy mówić o dużym sukcesie, gdyż zwykle dłużej czekają nawet pacjenci zakwalifikowani jako „przypadek pilny”. Na Podkarpaciu czeka się nawet 4 lata, chociaż w szpitalu w Nowym Targu tyle poczekamy na operację, mając skierowanie w trybie pilnym. „Dziennik Kłodzki” w 2015 roku informował o pacjentce, która na endoprotezę biodra miała czekać… 13 lat.

W wielu regionach czas oczekiwania uległ zmianie — zgodnie z danymi Ministerstwa Zdrowia z 2023-2024, lista oczekujących na endoprotezę biodra skróciła się do 12-18 miesięcy dla pacjentów ze stanem pilnym. Jednak wciąż wiele osób czeka ponad rok.

Najczęstsze przyczyny długich kolejek do zabiegów to:

• niedobór specjalistów ortopedów w wielu regionach kraju
• ograniczona liczba nowoczesnych sal operacyjnych
• niedostateczne finansowanie zabiegów przez NFZ
• brak powszechnego dostępu do nowoczesnych technologii medycznych

Eksperci wskazują, że wprowadzenie nowoczesnych metod leczenia, takich jak chirurgia małoinwazyjna czy zabiegi endoskopowe, może skrócić czas rekonwalescencji i zmniejszyć kolejki, jednak dostępność tych procedur w publicznych placówkach wciąż pozostaje ograniczona.

Dodatkowym wyzwaniem jest niedobór kadry medycznej — w wielu rejonach kraju na jednego ortopedę przypada zbyt duża liczba pacjentów, co wpływa zarówno na czas oczekiwania, jak i jakość opieki. Ministerstwo Zdrowia zapowiada jednak stopniowe zwiększanie limitów miejsc rezydenckich dla tej specjalizacji.

Nowoczesne metody leczenia i ograniczenia refundacji

Wiele nowatorskich metod leczenia ortopedycznego jest niedostępnych w ramach NFZ. Według najnowszych badań szansą dla chorych cierpiących z powodu zwyrodnień stawów są komórki macierzyste, jednak terapia nie jest refundowana, a jej koszt przewyższa możliwości wielu pacjentów, gdyż za leczenie trzeba zapłacić od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.

Również wiele nowatorskich operacji kręgosłupa nie jest wykonywane w ramach refundowanego leczenia ortopedycznego. Niestety, państwowa służba zdrowia często korzysta z przestarzałych technologii. Współczesna medycyna znajduje mniej inwazyjne rozwiązania, tymczasem w polskich szpitalach nadal wysyła się pacjentów na blok operacyjny. Czasem nawet kilka razów, chociaż problem zdrowotny mógł być rozwiązany w trakcie jednego zabiegu. Lekarze narzekają, że Narodowy Fundusz Zdrowia wycenia zabiegi chirurgiczne dużo poniżej ich realnych kosztów, co znajduje swoje odzwierciedlenie w jakości stosowanych implantów i sprzętu medycznego, dlatego wiele klinik zrezygnowało ze współpracy z NFZ.

Terapie biologiczne i nowe zalecenia

W ostatnich latach rozwijają się terapie biologiczne, takie jak leczenie osoczem bogatopłytkowym (PRP) czy stosowanie kwasu hialuronowego w regeneracji stawów. Metody te, choć coraz popularniejsze, rzadko są finansowane ze środków publicznych i pozostają dostępne głównie w prywatnych klinikach.

Nowe wytyczne Europejskiego Towarzystwa Ortopedycznego podkreślają rolę rehabilitacji przedoperacyjnej w poprawie efektów zabiegów, jednak w Polsce dostęp do takiej kompleksowej opieki jest wciąż ograniczony w ramach świadczeń refundowanych.