Leczenie żylaków powrózka nasiennego metodą sklerotyzacji

Żylaki powrózka nasiennego (łac. varicocele) są to poszerzone i nadmiernie wypełnione naczynia żylne, należące do splotu wiciowatego. Stanowi on jeden z elementów ukrwienia moszny i zawartych w niej jąder. Ze względu na budowę anatomiczną w 90% dotykają one lewej strony, zaś w 6% obu.

Żylaki powrózka nasiennego rzadko dają objawy, dlatego też zazwyczaj wykrywane są w przypadkowym badaniu. Niestety, z powodu wywoływanych przez nie zaburzeń przepływu krwi, a co za tym idzie, zwiększenia temperatury w obrębie moszny i jąder, są one najczęstszą przyczyną niepłodności u mężczyzn. 

Objawy i wskazania do leczenia żylaków powrózka nasiennego

Należy jednak zauważyć, że nie każde żylaki powrózka nasiennego trzeba leczyć. Specjaliści podkreślają, że nie ma żadnych korzyści z inwazyjnego postępowania terapeutycznego w bezobjawowej formie schorzenia. Według zaleceń Europejskiego Towarzystwa Urologicznego zabiegowe leczenie żylaków powrózka nasiennego jest wskazane u osób, u których występują objawy kliniczne lub niepłodność utrzymująca się przez okres co najmniej 2 lata, zaś u nastolatków w przypadku zahamowania wzrostu jąder.

W ostatnich latach coraz większą uwagę zwraca się na wczesne wykrywanie zmian naczyniowych w obrębie moszny, zwłaszcza u młodych mężczyzn. Aktualne rekomendacje podkreślają znaczenie regularnych badań profilaktycznych oraz konsultacji urologicznych u pacjentów zgłaszających ból w pachwinie, uczucie ciężkości lub dyskomfort podczas wysiłku fizycznego. Współczesne badania wykazują również, że nieleczone żylaki mogą prowadzić do stopniowej utraty funkcji jąder, co staje się argumentem za stałą obserwacją kliniczną.

Najczęstsze objawy zgłaszane przez pacjentów:

• uczucie ciężkości moszny,
• bóle w pachwinie nasilające się przy wysiłku,
• dyskomfort podczas dłuższego stania,
• problemy z płodnością,
• widoczne lub wyczuwalne poszerzone żyły moszny.

Diagnostyka i wskazania do leczenia żylaków powrózka

Aktualnie istnieje wiele metod leczenia żylaków powrózka nasiennego. Oprócz klasycznych metod operacyjnych coraz większą popularnością cieszą się zabiegi wewnątrznaczyniowe, a wśród nich sklerotyzacja. Niezależnie od rodzaju terapii, leczenie musi być poprzedzone wizytą u urologa oraz prawidłową diagnostyką.

Podstawą diagnostyki jest badanie fizykalne, choć często wykonuje się również USG z Dopplerem naczyń krwionośnych moszny, które pozwala ocenić kierunek i prędkość przepływu krwi. Jest to obecnie złoty standard diagnostyczny.

W diagnostyce żylaków powrózka nasiennego coraz częściej wykorzystuje się także nowoczesne techniki obrazowe, takie jak wysokorozdzielcze ultrasonografy z opcją elastografii, umożliwiające ocenę stanu miąższu jądra i ewentualnych uszkodzeń spowodowanych zastojem krwi.

Choć nie są obowiązkowe, w wielu przypadkach pozwalają na lepszą ocenę rokowania. U pacjentów z niepłodnością rekomenduje się również badanie nasienia, które dostarcza informacji o jakości i ruchliwości plemników.

Najważniejsze elementy diagnostyki:

• badanie kliniczne u urologa,
• USG moszny z Dopplerem,
• ewentualna elastografia jąder,
• analiza nasienia u pacjentów z niepłodnością,
• badania hormonalne w uzasadnionych przypadkach.

Badania laboratoryjne, takie jak ocena poziomu hormonów płciowych, mogą wspierać proces diagnostyczny, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami płodności. Wyniki pomagają określić, czy żylaki mają wpływ na funkcję jąder.

Skleroterapia – małoinwazyjne leczenie żylaków powrózka

Skleroterapia, nazywana także obliteracją, jest jedną z najbardziej popularnych metod małoinwazyjnego leczenia żylaków powrózka nasiennego. Zabieg polega na wstrzyknięciu substancji zamykającej chorobowo poszerzone naczynie żylne.

Procedura wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym i często z użyciem lekkich środków uspokajających. Lekarz przez prawą żyłę udową wprowadza cienki cewnik, który przesuwany jest przez żyłę główną dolną i nerkową aż do żyły jądrowej.

Całość odbywa się pod kontrolą flebografii, czyli obrazowania naczyń z użyciem kontrastu. W precyzyjnie wybrane miejsce podaje się środek obliterujący, który powoduje zamknięcie patologicznego naczynia.

W wielu klinikach równocześnie stosuje się embolizację naczyń – umieszczenie w naczyniu specjalnych spiral zapobiegających ponownemu otwarciu. Zwiększa to skuteczność leczenia.

Zabieg trwa zazwyczaj krótko, a pacjent wypisywany jest tego samego lub następnego dnia. Rekonwalescencja jest szybka – większość osób wraca do aktywności od razu, unikając jedynie gorących kąpieli, sauny i solarium przez około miesiąc.

Według doniesień literatury skuteczność zabiegu wynosi 95–98%. Najnowsze publikacje potwierdzają także poprawę parametrów nasienia, co sprawia, że metoda ta jest coraz częściej wybierana w leczeniu niepłodności męskiej.

Skuteczność skleroterapii i możliwe powikłania

Reasumując, skleroterapia jako metoda leczenia żylaków powrózka nasiennego stanowi dobrą alternatywę dla klasycznych zabiegów chirurgicznych. Charakteryzuje się krótką rekonwalescencją oraz mniejszym ryzykiem powikłań.

Choć metoda jest bezpieczna, może wiązać się z rzadkimi powikłaniami, takimi jak nawrót żylaków, reakcja alergiczna na środek obliterujący czy krótkotrwały ból w pachwinie. Mimo to skleroterapia jest zwykle dobrze tolerowana przez pacjentów.

Nowoczesne generacje cewników oraz środków sklerotyzujących pozwalają na coraz skuteczniejsze i bardziej precyzyjne leczenie. Trwają także badania nad substancjami o wydłużonym działaniu, umożliwiającymi jeszcze trwalsze zamykanie nieprawidłowych naczyń.

Najczęściej obserwowane powikłania po zabiegu:

• nawrót żylaków po kilku miesiącach lub latach,
• ból lub dyskomfort w pachwinie,
• reakcja alergiczna na środek obliterujący,
• sporadyczne zasinienia w miejscu wkłucia,
• przemijający obrzęk moszny.