Nowoczesne metody diagnostyczne zmian skórnych

Precyzyjna i dokładna diagnostyka zmian skórnych odgrywa ważną rolę w procesie rozpoznawania i prognozowania w przebiegu wielu chorób. Obecność nieprawidłowych wykwitów skórnych można zazwyczaj stwierdzić m.in. w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego, w którym niejednokrotnie występują zmiany w postaci rumienia w kształcie motyla na skórze twarzy oraz w innych chorobach reumatologicznych.

Dzięki rozwojowi nowoczesnych metod diagnostycznych możliwe staje się równie często wstępne rozpoznawanie nowotworowych zmian skórnych na wczesnym etapie ich rozwoju i zaawansowania. Postępowanie takie umożliwia m.in. doszczętne usunięcie podejrzanej zmiany zanim dojdzie do groźnych dla życia i zdrowia przerzutów.

Techniki obrazowania skóry

Wczesne i precyzyjne rozpoznanie zmian skórnych, zwłaszcza tych o charakterze nowotworowym, jest fundamentem skutecznego leczenia. Współczesna dermatologia, obok tradycyjnych metod, dysponuje coraz szerszym wachlarzem zaawansowanych technologii obrazowania, które pozwalają na nieinwazyjną ocenę skóry z niespotykaną dotąd dokładnością.

Poniższy tekst stanowi przegląd kluczowych technik diagnostycznych – od podstawowej dermatoskopii, przez jej cyfrowe rozwinięcia, aż po rewolucyjne metody, takie jak tomografia optyczna czy mikroskopia konfokalna, które przybliżają ideę "optycznej biopsji".

Cyfrowe oko dermatologa: czym jest videodermatoskopia?

Jedną z podstawowych metod diagnostycznych jest dermatoskopia, która pozwala na wnikliwe badanie powierzchni skóry przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Rozwinięciem tej metody jest videodermatoskopia. Analiza zmian skórnych za pomocą videodermatoskopu polega najogólniej na oglądaniu przez lekarza wybranego fragmentu skóry za pomocą specjalnej głowicy, zaopatrzonej w cyfrową kamerę.

Videodermatoskop umożliwia m.in. przesłanie przechwyconego obrazu na ekran monitora, jego znaczne powiększenie, jak również późniejszą archiwizację uzyskanych danych. W porównaniu ze zwykłym dermatoskopem, videodermatoskop umożliwia uzyskanie znacznie większego powiększenia oglądanych zmian skórnych, co pozwala lekarzowi na przeprowadzenie bardziej dokładnej i wnikliwej diagnostyki.

Zaletą tego badania jest m.in. fakt, że jest ono dla pacjenta bezbolesne i pozwala jednocześnie na ograniczenie liczby zmian skórnych do wycięcia do tych najbardziej podejrzanych o proces rozrostowy.

Mikroskopia konfokalna i jej zastosowanie

W diagnozowaniu zmian skórnych zastosowanie znajduje również tzw. mikroskop konfokalny. Jego zalety, w porównaniu ze zwykłym mikroskopem świetlnym, wynikają m.in. ze zwiększonej rozdzielczości i wyższego kontrastu uzyskanych obrazów.

Badanie preparatów tkankowych przy użyciu mikroskopu konfokalnego umożliwia, w wybranych przypadkach, uzyskanie nawet 600-krotnego powiększenia. Tzw. refleksyjna mikroskopia konfokalna (ang. reflectance confocal microscopy, RCM) pozwala przy tym na nieinwazyjne oglądanie i diagnozowanie zmian skórnych przyżyciowo, czyli in vivo.

Poza wstępnym rozpoznawaniem zmian podejrzanych o rozrost nowotworowy mikroskopia konfokalna znajduje ważne zastosowanie w diagnostyce wielu łagodnych zmian o charakterze melanocytarnym. Jednakże, metoda ta może być ograniczona przez koszt i dostępność urządzeń.

Skanowanie i ultrasonografia w dermatologii

Skaner dermatologiczny jest nowoczesnym urządzeniem, które wykorzystuje zalety szeroko rozpowszechnionej w medycynie ultrasonografii (USG) do diagnostyki zmian w tkankach skóry. Dzięki zastosowaniu energii ultradźwięków lekarz przeprowadzający badanie ma możliwość oceny grubości czy gęstości (echogeniczności) poszczególnych struktur tkanek skóry.

Do zalet badania tą metodą należy możliwość m.in. oszacowania naciekania zmiany nowotworowej w głąb tkanek skóry, oceny grubości badanej zmiany czy monitorowania efektów zastosowanego leczenia. Do zalet skaneru dermatologicznego zaliczyć należy również wysoką powtarzalność samego badania, co sprawia, że monitorowanie poszczególnych zmian skórnych jest wysoce efektywne.

Jednak metoda ta nie zawsze pozwala na szczegółowe zróżnicowanie rodzaju zmiany skórnej.

Nowoczesne technologie w diagnostyce dermatologicznej

Do nowoczesnych technik stosowanych w badaniu zmian skórnych należą:

• optyczna tomografia koherencyjna (OCT),
• spektroskopia w bliskiej podczerwieni (NIRS).

OCT pozwala na uzyskanie obrazów o wysokiej rozdzielczości, co jest szczególnie przydatne w badaniu struktury skóry na różnych głębokościach.

Z kolei NIRS umożliwia ocenę składu chemicznego tkanek, co jest pomocne w różnicowaniu zmian nowotworowych. Każda z tych metod ma swoje ograniczenia, np. OCT nie jest w stanie dokładnie ocenić głębokości naciekania zmiany nowotworowej, a NIRS wymaga dalszych badań w celu weryfikacji dokładności diagnozy.

Rola biopsji i badania histopatologicznego

Pomimo szybkiego i gwałtownego rozwoju technik i metod diagnostyki nieinwazyjnej, ciągle podstawowe znaczenie w rozpoznawaniu wielu zmian skórnych, w tym czerniaka skóry, ma badanie histopatologiczne pobranego w procesie biopsji wycinka tkankowego. Dzięki odpowiedniemu utrwaleniu i barwieniu uzyskanych skrawków tkankowych możliwe jest postawienie ostatecznego rozpoznania i wdrożenie określonego leczenia, które w przypadku czerniaka skóry ma podstawowe znaczenie.

Technologie oparte na sztucznej inteligencji w diagnostyce zmian skórnych

Warto również wspomnieć o rosnącej roli sztucznej inteligencji (AI) w diagnostyce zmian skórnych. Technologie oparte na AI mogą wspomagać lekarzy w analizie obrazów zmian skórnych, zwiększając dokładność diagnozy i przyspieszając proces decyzyjny.

Wciąż jednak wymagają one dalszych badań i walidacji, aby mogły stać się standardowym narzędziem w praktyce klinicznej.