Objawy palca strzelającego / przeskakujacego

Palec strzelający (trzaskający lub przeskakujący) jest powszechną nazwą choroby, zwanej zakleszczającym zapaleniem ścięgna (ang. stenosing tenosynovitis). Najczęściej dotyczy ręki, szczególnie kciuka i palca serdecznego, ale zdarza się również w palcach stopy. Powodem tej dolegliwości jest pogrubienie ścięgna mięśnia zginacza, który zaczyna pocierać o pochewkę ścięgnistą, wewnątrz której przebiega. Dr A. Notta, który w 1950 r. po raz pierwszy opisał tę chorobę, nazwał ją rozbieżnością pomiędzy objętością pochewki ścięgnistej zginacza a jego zawartością. Czasami dochodzi do takiego zwłóknienia, że ścięgno nie jest w stanie przecisnąć się przez pochewkę, co zaczyna blokować ruch i pacjent nie może wyprostować palca.

Przyczyny tej choroby nie są jednoznacznie określone. Wymieniane są jedynie czynniki ryzyka, takie jak mikrourazy mięśni dłoni w trakcie pracy, choroby reumatyczne, wady wrodzone oraz cukrzyca, która może zwiększać ryzyko rozwoju tego schorzenia. Schorzenie to częściej występuje u kobiet, zwłaszcza po 40. roku życia. Wiadomo jednak, że jeśli problem jest bagatelizowany, objawy choroby mogą istotnie zaburzyć pracę dłoni, np. odruch chwytania, i utrudniać czynności życia codziennego.

Objawy i przebieg choroby

Początkowo pacjent może odczuwać bezbolesne kliknięcia w trakcie prostowania lub zginania palców, które z czasem rozwinąć się może w delikatne blokowanie z przeskakiwaniem ścięgna. Objaw ten najczęściej dotyczy podstawy palca, czyli stawu śródręczno-paliczkowego, ale może również występować dalej, czyli w stawie międzypaliczkowym. Według obserwacji, przedstawionych w 2007 r. w czasopiśmie Current Reviews in Musculoskeletal Medicine, niektórzy pacjenci mogą odczuwać obrzęk i sztywność, a następnie stopniowe uczucie utraty pełnego zgięcia i/lub wyprostu zajętego palca bez „typowego” przeskakiwania. Czasami też uczucie sztywności palca lub jego zablokowanie występuje rano i rozluźnia się w ciągu dnia.

Wyczuwalnym objawem zakleszczającego zapalenia ścięgna jest pojawiający się pod skórą, najczęściej u podstawy dłoni, guzek. Jak podają lekarze J.T. Houston i W.F. Wilson, są to skręcone lub zbite włókna ścięgna, które nie może swobodnie przedostać się przez pochewkę ścięgnistą, co blokuje płynny ruch prostowania i zginania. Natomiast próba wyprostu palca za każdym razem wymaga pokonania bolesnego oporu, który pacjent odczuwa i czasami słyszy jako ciche kliknięcie lub trzask.

Przeskok pod palcem

Podczas badania fizykalnego lekarz może wyczuć przeskok pod palcem w trakcie biernego zginania lub prostowania palca, co stanowi istotny objaw palpacyjny tej jednostki chorobowej.

W miarę upływu czasu pacjent, aby uniknąć bolesnego strzykania, zaczyna wyłączać objęty procesem chorobowym palec z ruchu, co prowadzi do rozwoju wtórnych przykurczów jego w stawach.

W najbardziej zaawansowanej fazie choroby palec ulec może trwałemu przykurczeniu zgięciowemu. Wynika to z faktu, że mięśnie zginające go są silniejsze niż prostujące, w związku z tym pokonanie oporu wytworzonego przez zaciskanie się ścięgna w pochewce jest dla nich wykonalne, zaś dla prostowników nie.

Dla celów klinicznych stosuje się klasyfikację Green’a, która opisuje kolejne stadia choroby od przeskakiwania bez bólu, przez bolesne blokowanie, aż do trwałego przykurczu.

Rozpoznanie palca strzelającego

Rozpoznanie palca strzelającego opiera się głównie na wywiadzie klinicznym i badaniu fizykalnym. W przypadku podejrzenia palca strzelającego lekarz skupia się na palpacji guzka i ocenie przeskakiwania ścięgna w trakcie ruchu palcem.

W przypadku wątpliwości diagnostycznych pomocne mogą być badania obrazowe, takie jak ultrasonografia czy rezonans magnetyczny, które pozwalają ocenić stan ścięgien i pochewki ścięgnistej oraz wykluczyć inne schorzenia.

Diagnostyka różnicowa powinna uwzględniać inne przyczyny bólu w okolicy nadgarstka, takie jak zespół cieśni nadgarstka, artrozę stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka czy zespół kanału Guyona. Należy również wykluczyć infekcyjne zapalenie pochewki ścięgnistej, które wymaga pilnej interwencji.