Objawy żylaków powrózka nasiennego

Żylakami powrózka nasiennego (łac. varicocele) nazywamy patologiczne rozszerzenie naczyń żylnych splotu wiciowatego odprowadzającego krew z jądra. Splot wiciowaty (łac. plexus pampiniformis) tworzą naczynia żylne, których prawidłowa budowa powinna mieć od 0,5 do 1,5 mm średnicy. Przypadłość ta ze względu na swą budowę dotyczy najczęściej lewej żyły jądrowej (80%). Wiąże się to głównie z przepływem krwi, która uchodzi z niej do żyły nerkowej pod kątem prostym. Utrudniony przepływ krwi niejednokrotnie powoduje wzrost ciśnienia hydrostatycznego, co z kolei przy zaleganiu jej w naczyniach krwionośnych prowadzi do ich rozszerzenia.

Przyczyną może być również zjawisko tzw. „dziadka do orzechów”, które jest związane z uciskiem lewej żyły jądrowej poprzez jej położenie między tętnicą nerkową a tętnicą krezkową górną. Żylaki powrózka nasiennego o wiele rzadziej występują po stronie prawej. Stwierdzenie ich po tej stronie może być objawem innej choroby np. guza w obrębie jamy brzusznej bądź miednicy i wymaga dalszej odrębnej diagnostyki.

Objawy żylaków powrózka nasiennego

Zazwyczaj żylaki powrózka nasiennego są rozpoznawalne podczas przypadkowego badania, często związanego z zupełnie inną chorobą. Przez długi okres swego istnienia mogą nie dawać żadnych objawów klinicznych. Bardziej zauważalne dolegliwości pojawiają się z czasem w wyniku znacznego powiększenia się żylaków. Chory najczęściej zaczyna odczuwać nieprzyjemny dyskomfort oraz tępy ból w okolicach moszny lub pachwiny.

Dolegliwości pogłębiają się w trakcie długotrwałego stania lub podczas erekcji. Ponadto zdarza się, że mężczyźni sami wyczuwają u siebie zgrubienia (guzki) znajdujące się w mosznie w górnej części jądra, zwykle po lewej stronie. Poza tym chory często odczuwa ocieplenie moszny tzw. „ciepłe jądra”. Zdecydowana większość pacjentów o chorobie dowiaduje się w wyniku nieprawidłowej diagnostyki nasienia.

Wpływ żylaków na płodność

W ostatnich latach coraz częściej podkreśla się znaczenie regularnej samokontroli moszny i zgłaszania się do lekarza w przypadku wykrycia niepokojących zmian. Edukacja w tym zakresie jest szczególnie ważna u młodych mężczyzn, gdyż wcześnie wykryte żylaki mogą być skuteczniej leczone i rzadziej powodować powikłania.

Podwyższona temperatura jąder prowadzi do obniżenia jakości nasienia, zmniejsza ruchliwość i ilość plemników, co bezpośrednio wpływa na zaburzenia płodności. Według statystyk varicocele przyczyniają się do problemów z płodnością u około 11-15% mężczyzn.

Zgodnie z komentarzem zamieszczonym na portalu zdrowie.gazeta.pl specjalisty urologa dr Jana Karola Wolskiego „nie ma wątpliwości, że żylaki powrózka nasiennego uszkadzają lewe jądro, mogąc doprowadzić nawet do jego zmniejszenia i zaniku, powodują też przewlekłe bóle zwane orchialgią. Jest to proces rozciągnięty w czasie, stąd pacjenci zgłaszają się z objawami w różnym wieku. Często mają oni dzieci i nie wiążą dolegliwości z obecnością żylaków”.

Najczęstsze objawy żylaków powrózka nasiennego:

• Dyskomfort lub ból w okolicach moszny
• Powiększenie i wyczuwalne zgrubienia w mosznie
• Ocieplenie moszny (tzw. „ciepłe jądra”)
• Nasilenie dolegliwości w trakcie długiego stania
• Możliwe problemy z płodnością

Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego

 Żylaki powrózka nasiennego dzielimy ze względu na ich stopień zaawansowania klinicznego na:

• I stopień - żylaki mało wyczuwalne, widoczne jedynie w trakcie próby Valsalvy
• II stopień - żylaki wyczuwalne podczas badania palpacyjnego przeprowadzonego w pozycji stojącej
• III stopień – żylaki widoczne, powodujące zniekształcenie moszny

Badania diagnostyczne

Ostateczne rozpoznanie żylaków powrózka nasiennego jest dokonywane przez lekarza urologa na podstawie przeprowadzonego wywiadu oraz badania przedmiotowego pacjenta. Podczas badania fizykalnego pacjent powinien być badany w pozycji stojącej, a moszna dokładnie obejrzana. Często zdarza się, iż patologicznie rozdęte żyły są widoczne gołym okiem na bocznej powierzchni moszny.

Ponadto badanie powinno zostać wykonane przed, jak również po napięciu brzucha, co wpływa na zwiększenie się żylaków i pozwala odpowiednio określić stopień choroby. Kluczowym badaniem, koniecznym do potwierdzenia wstępnej diagnozy, jest badanie USG Doppler żył jądrowych. W przypadku wykrycia żylaków powrózka nasiennego należy dodatkowo dokonać oceny sonograficznej jamy brzusznej.

Aktualne zalecenia to także wykonywanie badań hormonalnych w wybranych przypadkach, w celu oceny funkcji hormonalnej jąder, oraz badania nasienia w celu określenia parametrów płodności. Dzięki temu możliwe jest pełniejsze zaplanowanie terapii i określenie rokowania.

Z przeprowadzonych badań wynika, że u 80% pacjentów będących w zaawansowanym stadium choroby występuje zmniejszenie rozmiaru jądra.

Leczenie żylaków powrózka nasiennego

Żylaki powrózka nasiennego podlegają leczeniu operacyjnemu. Zabieg przeprowadzany jest metodą klasyczną lub laparoskopową. Spośród dostępnych metod najczęściej stosuje się podwiązanie żyły jądrowej według Bernadi'ego lub Palomo. Wadą leczenia klasycznego jest odsetek nawrotów sięgający nawet do 30%. Mniej inwazyjne są zabiegi mikrochirurgiczne i laparoskopowe, które charakteryzują się mniejszym odsetkiem nawrotów (ok. 10%).

Również mało inwazyjną metodą jest embolizacja żylaków powrózka nasiennego, która polega na zamknięciu światła żyły jądrowej. Jest to zabieg odznaczający się wysoką skutecznością oraz niskim odsetkiem nawrotów.

Najczęściej stosowane metody leczenia operacyjnego:

• Podwiązanie żyły jądrowej metodą Bernadi'ego
• Podwiązanie żyły jądrowej metodą Palomo
• Mikrochirurgiczne usunięcie żylaków
• Laparoskopowe leczenie żylaków
• Embolizacja żylaków powrózka nasiennego

Nieleczone żylaki powrózka nasiennego mogą prowadzić do wielu groźnych powikłań. Dlatego istotne jest wczesne rozpoznanie oraz leczenie choroby.