Obrzezanie w leczeniu schorzeń urologicznych

Obrzezanie należy do jednych z najstarszych zabiegów chirurgicznych. Jego tradycja liczy sobie aż 15 000 lat. Uważa się, że jest najczęściej wykonywaną operacją u osób płci męskiej. Mimo to obrzezanie wciąż pozostaje sprawą, wywołującą liczne kontrowersje.

Zwolennicy obrzezania twierdzą, że pomaga w zachowaniu odpowiedniej higieny, a także zapobiega przed infekcjami układu moczowego oraz przenoszonymi drogą płciową. Natomiast jego przeciwnicy twierdzą, że zmniejsza przyjemność ze współżycia, a jego wykonanie obarczone jest znacznym ryzykiem komplikacji.

W przeszłości wiązano obrzezanie głównie z obrzędami religijnymi, rytuałami oraz związanymi z kulturą. Jednak w XIX wieku zostało ono uznane oficjalnie za procedurę medyczną, i określono, jaką rolę ma obrzezanie w leczeniu schorzeń urologicznych.

Obrzezanie jako procedura medyczna

Obrzezanie jako leczniczy zabieg urologiczny ma swoje stałe miejsce w urologii. Jak szacują autorzy publikacji "Medical aspects of male circumcision", pochodzącej z The British Medical Journal, aż 17% mężczyzn na świecie zostanie obrzezanych.

W ostatnich latach w praktyce klinicznej zwraca się również uwagę na znaczenie edukacji pacjentów przed zabiegiem. Coraz częściej podkreśla się potrzebę dokładnego wyjaśnienia różnych technik obrzezania, potencjalnych odczuć po zabiegu oraz możliwych długoterminowych efektów.

Ma to na celu umożliwienie pacjentom bardziej świadomego podejmowania decyzji oraz zmniejszenie stresu związanego z samą procedurą.

Najczęstsze elementy omawiane podczas konsultacji przed zabiegiem:

• omówienie techniki chirurgicznej i możliwych alternatyw,
• przedstawienie możliwych powikłań i działań niepożądanych,
• omówienie procesu gojenia oraz zasad pielęgnacji.

Wskazania do obrzezania

Jednym ze wskazań medycznych do przeprowadzenia zabiegu obrzezania jest załupek, który można określić jako przeciwieństwo stulejki. Powstaje, kiedy po odprowadzeniu napletka, nie udaje się go z powrotem naprowadzić na żołądź penisa.

Powoduje to bardzo bolesne obrzmienie członka. Ponieważ silnie napięta skóra uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi, załupek traktowany jest jako stan wymagający natychmiastowej interwencji urologicznej. Chociaż w tym przypadku wykonanie obrzezania nie zawsze jest konieczne, jednak jeśli inne metody nie odnoszą skutku, może być konieczne nawet całkowite usunięcie napletka.

Obrzezanie stosuje się również w leczeniu schorzeń zapalnych napletka. Należą do nich zapalenie napletka, żołędzi prącia oraz napletka i żołędzi prącia (z łac. balanitis i balanopostitis). Te schorzenia nie są częste – u dzieci występują odpowiednio u 1,5% oraz 1%.

Jednym ze wskazań do obrzezania jest również balanitis xerotica obliterans, schorzenie dotyczące skóry napletka, które prawdopodobnie nie jest dostatecznie często rozpoznawane, a wiąże się z dużym ryzykiem rozwoju raka prącia.

Diagnostyka schorzeń napletka

W nowszych opracowaniach klinicznych zwraca się uwagę, że wczesne rozpoznanie przewlekłych stanów zapalnych napletka i żołędzi pozwala ograniczyć liczbę przypadków, w których późniejsze leczenie wymaga już interwencji chirurgicznej.

Urolodzy podkreślają rosnące znaczenie diagnostyki dermatoskopowej i histopatologicznej w ocenie zmian skórnych w obrębie napletka, co umożliwia trafniejsze rozpoznanie schorzeń takich jak balanitis xerotica obliterans.

Obrzezanie może mieć znaczenie lecznicze u chłopców, u których rozpoznano refluks pęcherzowo-moczowodowy. Częstą komplikacją tego stanu są nawracające infekcje układu moczowego, które mogą uszkodzić nerki. Ryzyko infekcji układu moczowego jest oceniane na 3–7 razy niższe u dzieci, które zostały profilaktycznie obrzezane, jak podaje czasopismo Pediatrics.

Decyzję o poddaniu się obrzezaniu powinni rozważyć mężczyźni z nadmiarem skóry napletka. Badania przeprowadzone wśród pacjentów z rakiem prącia wykazują, że u 78% z nich występuje duża ilość fałdów skórnych, a ryzyko raka zwiększa się szczególnie u tych, którzy dodatkowo zmagają się z problemem stulejki, jak stwierdzają autorzy artykułu w The American Journal of Surgical Pathology.

Stulejka może zwiększać ryzyko raka prącia nawet 11 razy, a obrzezanie jest najprostszym zabiegiem pozwalającym na trwałe pozbycie się tego problemu.

Najważniejsze wskazania medyczne do obrzezania:

• załupek i jego powikłania,
• nawracające stany zapalne napletka i żołędzi,
• balanitis xerotica obliterans,
• nadmiar fałdów napletka,
• refluks pęcherzowo-moczowodowy u dzieci.

Przebieg obrzezania i rekonwalescencja

W praktyce medycznej stosuje się kilka technik obrzezania, a wybór metody zależy m.in. od wieku pacjenta, wskazań do zabiegu oraz preferencji chirurga. Najczęściej wykorzystuje się technikę klasyczną z cięciem chirurgicznym oraz metody wykonywane przy użyciu specjalnych klamer.

Wszystkie procedury mają na celu trwałe odsłonięcie żołędzi penisa przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa i minimalizacji ryzyka powikłań. W ocenie lekarzy urologów najczęściej występujące powikłania to krwawienie, miejscowy obrzęk i infekcja rany pooperacyjnej.

W większości przypadków mają one łagodny charakter. Bardzo rzadko obserwuje się poważniejsze następstwa, takie jak uszkodzenia skóry prącia czy zwężenie ujścia cewki. Stały rozwój technik chirurgicznych i coraz większe doświadczenie operatorów przyczyniają się do dalszej poprawy bezpieczeństwa zabiegu.

Po obrzezaniu zaleca się odpowiednią pielęgnację rany oraz czasowe unikanie podrażnień mechanicznych. U większości pacjentów pełny proces gojenia zajmuje kilka tygodni.

Zgodnie z aktualnymi zaleceniami klinicznymi pacjenci powinni również uzyskać jasną informację, jak monitorować miejsce po zabiegu i kiedy zgłosić się do kontroli lekarskiej.

Korzyści zdrowotne obrzezania

Do najczęściej opisywanych korzyści zdrowotnych obrzezania należy łatwiejsze utrzymanie higieny w obrębie prącia, zmniejszenie ryzyka infekcji urologicznych oraz ograniczenie częstotliwości stanów zapalnych napletka.

Obrzezanie może również przynieść poprawę komfortu życia u osób z nawracającymi problemami skórnymi lub przewlekłymi stanami zapalnymi, które nie reagują na leczenie zachowawcze.

Badacze zwracają uwagę, że zabieg ten może także zmniejszać ryzyko przenoszenia infekcji płciowych, choć skuteczność w tym zakresie zależy od wielu czynników, m.in. od przestrzegania zasad bezpiecznego współżycia.

Najważniejsze korzyści zdrowotne obrzezania:

• zmniejszenie ryzyka infekcji urologicznych,
• łatwiejsza higiena okolic intymnych,
• ograniczenie nawracających stanów zapalnych,
• mniejsze ryzyko urazów napletka,
• zmniejszenie ryzyka chorób przenoszonych drogą płciową.

Obrzezanie nie zastępuje profilaktyki ani regularnych badań urologicznych. W kontekście zdrowia publicznego coraz częściej omawia się również znaczenie edukacji na temat zdrowia intymnego oraz wczesnego zgłaszania się pacjentów z objawami stulejki lub nawracających stanów zapalnych.

Pozwala to wdrażać leczenie na odpowiednim etapie i uniknąć powikłań, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej.