Migdałki stanowią jeden z elementów układu limfatycznego. Funkcją tych struktur jest m.in. gromadzenie białych krwinek oraz produkcja czynników chroniących organizm przed szkodliwymi substancjami i drobnoustrojami. Wyróżnia się kilka typów migdałków, jednymi z nich są parzyste migdałki podniebienne, zlokalizowane w tylnej części gardła.
Istnieją sytuacje, w których korzyść przynieść może usunięcie migdałków (tonsillektomia). Wskazań do takiego zabiegu jest co najmniej kilka, podobnie jak i sposobów jego wykonywania.
Wskazania do tonsillektomii

Wspomniano już, że migdałki zaangażowane są w funkcję układu odpornościowego. Czasami zdarza się jednak, że same te narządy zostają objęte procesem zapalnym. Taka sytuacja zazwyczaj dotyczy dzieci, u których nawracające zapalenia migdałków mogą skutkować choćby zwiększoną częstością absencji szkolnych.
Jeden epizod schorzenia nie jest jednak wskazaniem do operacji: jak podaje amerykański National Institute of Health, rozważyć zabieg można przy 7 i więcej nawrotach w ciągu 1 roku lub wtedy, gdy w okresie dwóch lat każdego roku występowało u pacjenta powyżej 5 zapaleń migdałków.
Nie tylko infekcje bywają wskazaniem do tonsillektomii. Przyczynami przeprowadzenia zabiegu mogą być:
- nasilone chrapanie i obturacyjny bezdech senny związany z przerośnięciem migdałków,
- utrudnienie przełykania,
- problemy z mówieniem i oddychaniem,
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych, które nie reaguje na leczenie farmakologiczne,
- podejrzenie nowotworu migdałków.
Zazwyczaj migdałki usuwa się u dzieci, jednak procedury te wykonywane mogą być u pacjentów w każdym wieku.
Metody operacyjne usunięcia migdałków
Operacje migdałków podniebiennych wykonywać można na wiele sposobów. Jedną z klasycznych technik stanowi ta z wykorzystaniem skalpela, podczas której te narządy limfatyczne zostają po prostu wycięte. Alternatywę stanowią zabiegi, wykorzystujące nóż harmoniczny, którego drgania zachodzą dzięki ultradźwiękom. Na skutek dostarczonej energii tkanka migdałków jest stopniowo odcinana, dochodzi również do zjawiska koagulacji.
Usuwanie migdałków wykonane może być także przy pomocy narzędzia przypominającego golarkę, które po prostu ścina tkankę kawałek po kawałku. Tonsillektomię wykonać można też przy zastosowaniu fal o częstotliwości radiowej czy narzędzi, wykorzystujących działanie prądu elektrycznego.
Zabieg zwany koblacją migdałków wykorzystuje połączone działanie soli fizjologicznej i wspomnianych fal elektromagnetycznych. W jego trakcie dochodzi do wytworzenia plazmy, pod której wpływem wzrasta temperatura w okolicy struktur limfatycznych i dochodzi do destrukcji tych tkanek. Jeszcze inną metodą jest przeprowadzenie procedury z wykorzystaniem ablacyjnego lasera CO2.
Nowoczesne techniki operacyjne
Nowoczesne techniki operacyjne, takie jak stosowanie lasera czy technologii koblacji, mogą zmniejszyć ból pooperacyjny i przyspieszyć rekonwalescencję. Ważne jest, aby przed wyborem metody skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednią technikę w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.
Alternatywne metody leczenia migdałków

Nie zawsze konieczne jest chirurgiczne usunięcie migdałków. Istnieją alternatywne metody leczenia, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów związanych z problemami migdałków:
- Przyjmowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które mogą zmniejszyć ból i obrzęk migdałków.
- Antybiotykoterapia w przypadku bakteryjnych infekcji migdałków.
- Stosowanie płukanek do gardła, które mogą łagodzić podrażnienia i ból.
- Zmiany w diecie i stylu życia, które mogą wspomóc układ odpornościowy i zmniejszyć ryzyko infekcji.
Przygotowanie do operacji i rekonwalescencja
Omawiane zabiegi zazwyczaj wykonywane są w znieczuleniu ogólnym (szczególnie dotyczy to dzieci), orientacyjny czas ich przeprowadzania to około 30 minut. Zwykle powrót do domu możliwy jest tego samego dnia, większą uwagę kieruje się ku młodszym pacjentom, u których czasami istnieje potrzeba pozostania w szpitalu do następnego dnia.
Przygotowanie do zabiegu
Przygotowanie do zabiegu obejmuje m.in. wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych oraz omówienie historii choroby pacjenta z lekarzem. Po operacji zaleca się unikanie wysiłku fizycznego i spożywanie miękkich, chłodnych posiłków.
Proces rekonwalescencji po usunięciu migdałków podniebiennych - w zależności od zastosowanej metody - zajmuje różny czas, jednakże zwykle nie trwa on dłużej niż dwa tygodnie.
Rekonwalescencja po zabiegu
Ważne jest, aby w okresie rekonwalescencji dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i regularnie przyjmować przepisane leki przeciwbólowe. Należy również obserwować ewentualne objawy niepożądane, takie jak krwawienie czy długotrwały ból, i w razie ich wystąpienia niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Źródła:
- Gryczyńska D., Krawczyński M., Drobik M. i inni, "Rekomendacje postępowania w wybranych schorzeniach górnych dróg oddechowych", Otolaryngologia Polska, 2014
- Mitchell R. B., Archer S. M., Ishman S. L. i inni, "Clinical Practice Guideline: Tonsillectomy in Children" (aao-hnsfjournals.onlinelibrary.wiley.com), Otolaryngology–Head and Neck Surgery, 2019
- A. T. Al-hussaini, J. E. Fedorowicz, M. E. G. Jones i inni, "Tonsillectomy or watchful waiting in recurrent streptococcal pharyngitis in adults: the NATTINA randomised controlled trial", The Lancet, 2022
- Pynnonen, M., Brinkmeier, J. V., Thorne, M. C., "Coblation versus other surgical techniques for tonsillectomy" (www.cochranelibrary.com), Cochrane Database of Systematic Reviews, 2017