Zatoki przynosowe to wypełnione powietrzem przestrzenie w kościach twarzoczaszki, wyścielone błoną śluzową pokrytą rzęskami. Ten mechanizm umożliwia stałe oczyszczanie i przemieszczanie naturalnych wydzielin na zewnątrz. Do zaburzenia funkcji zatok może dojść np. wskutek zakażenia wirusowego lub w efekcie skrzywienia przegrody nosowej. Upośledzony ruch rzęsek prowadzi do gromadzenia się wydzieliny, która gęstnieje i blokuje zatoki, prowadząc do stanu zapalnego. Wówczas z pomocą przychodzi prosty, bezbolesny zabieg płukania zatok metodą Proetza.
Zapalenie zatok – objawy i wskazania do płukania

Stany zapalne zatok przynosowych mogą przyjmować postać ostrą, nawracającą lub przewlekłą. Czynnikami sprzyjającymi są najczęściej alergie, astma, krzywa przegroda nosowa czy choroby zębów.
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów stanu zapalnego zatok wymienić można:
- dolegliwości bólowe i uczucie ucisku w okolicy czoła, policzków i nasady nosa,
- wodnisto-śluzowy lub ropny wyciek z nosa,
- uporczywe ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, co powoduje kaszel,
- niedrożność nosa i zaburzenia węchu,
- gorączka lub stany podgorączkowe,
- uczucie zmęczenia i nieświeży oddech.
Zalegająca wydzielina często jest zakażona i stanowi stałe ognisko infekcji dla organizmu. Dlatego bardzo ważne jest skuteczne leczenie. Metodę Proetza stosuje się w przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a jednocześnie stan zaawansowania choroby pozwala na uniknięcie inwazyjnego zabiegu chirurgicznego.
To bardzo skuteczna metoda, która ułatwia oczyszczanie zatok z zalegającej wydzieliny śluzowo-ropnej. Podanie roztworu nie tylko nawilża błonę śluzową nosa, ale również ułatwia powrót prawidłowego ruchu rzęsek. To z kolei zdecydowanie poprawia drożność nosa, ułatwia oddychanie, a przede wszystkim pozytywnie wpływa na opróżnianie się zatok.
Płukanie zatok metodą Proetza – jak przebiega zabieg?
Mimo że metoda Proetza została opracowana dawno temu, przeżywa obecnie swoją "drugą młodość" jako skuteczna i nieinwazyjna alternatywa dla punkcji. Istotą zabiegu jest naprzemienne wytwarzanie podciśnienia, co umożliwia odessanie zalegającej wydzieliny z zatok i podanie w jej miejsce leku.
Technika wykonania zabiegu
Procedura przeprowadzana przez laryngologa jest bezbolesna i nie wymaga znieczulenia.
Procedura przebiega w kilku krokach:
- Na początku w przewodach nosowych umieszcza się na około 5 minut sączki nasączone środkiem obkurczającym (np. roztworem efedryny), aby otworzyć zablokowane ujścia zatok.
- Pacjent kładzie się na plecach z głową silnie odchyloną do tyłu.
- Lekarz do jednego z nozdrzy wlewa powoli około 10-15 ml roztworu soli fizjologicznej, jednocześnie odsysając go specjalnym ssakiem medycznym poprzez drugie nozdrze.
- W kluczowym momencie pacjent jest proszony o wymawianie w odpowiednim tempie słów „kiki”, „kuku” lub „kokakola”. Powoduje to uniesienie podniebienia miękkiego i oddzielenie jamy nosowo-gardłowej od gardła środkowego, co wytwarza podciśnienie i pozwala na skuteczne wypłukanie zatok.
Płyn przepływając przez całą jamę nosa ułatwia usuwanie zalegającej wydzieliny wraz z patogenami. W razie potrzeby do roztworu soli fizjologicznej dodawany jest antybiotyk, środek przeciwgrzybiczy lub lek mukolityczny (zmniejszający lepkość śluzu). Prawidłowo przeprowadzony zabieg może być odczuwany jako nieprzyjemny, ale jest bezbolesny i trwa zaledwie kilka minut.
Korzyści i koszt płukania zatok metodą Proetza

Postępowanie to pozwala skrócić czas trwania choroby, a także znacznie łagodzi i redukuje dolegliwości towarzyszące zapaleniu zatok. Zabieg można powtarzać wielokrotnie, nawet w seriach, bez żadnych skutków ubocznych. Jest to doskonała alternatywa dla bardziej inwazyjnych metod, takich jak punkcja zatok, polegająca na przebiciu igłą ściany zatoki.
Płukanie zatok metodą Proetza to stosunkowo tani zabieg. Cena za jedną procedurę w prywatnej placówce medycznej waha się zazwyczaj w przedziale od 70 zł do 400 zł, a średni koszt to około 140-150 zł.
Źródła:
- Katarzyna Stańska et al., "Skuteczność płukania jam nosa w terapii zapaleń zatok przynosowych" (www.magazynorl.pl), Magazyn Otolaryngologiczny, 2016
- Agnieszka Padjas, "Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych", mp.pl, 2017
- S.A Gorbunov, S.E Kudryashov i inni, "Effectiveness of antral puncture and Proetz displacement procedure in acute bacterial rhinosinusitis", Rossiiskaya rinologiya, 2022
- Yaskara Amorim Filgueira, Vanderlan Holanda i inni, "Effects of nasal aspiration by the Proetz® method in pediatric patients with sinusitis" (www.researchgate.net), Revista da Associação Médica Brasileira, 66(11), 1503-1508, 2020