Szczepienia na półpasiec

Czym jest półpasiec i dlaczego warto się przed nim chronić?

Półpasiec to wirusowa choroba zakaźna, która rozwija się w wyniku reaktywacji wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV), obecnego w organizmie przez całe życie po przebyciu ospy wietrznej. Uśpiony w zwojach nerwowych wirus może uaktywnić się pod wpływem osłabienia odporności i spowodować bolesne zmiany skórne oraz szereg powikłań neurologicznych.

Półpasiec objawia się najczęściej w postaci pęcherzykowych zmian skórnych po jednej stronie ciała, umiejscowionych w obrębie jednego lub dwóch dermatomów. Przed ich pojawieniem się często występuje ból, pieczenie, świąd czy mrowienie. W najcięższych przypadkach dochodzi do półpaśca ocznego lub usznego, które mogą prowadzić do trwałych uszkodzeń wzroku czy słuchu. Z kolei postać rozsiana półpaśca dotyka głównie osoby z poważnie obniżoną odpornością.

Ponieważ zachorowanie może mieć bardzo ciężki przebieg, szczególnie u seniorów i osób z chorobami przewlekłymi, profilaktyka w postaci szczepień jest rekomendowana jako standardowa strategia ochrony zdrowia dorosłych.

Kto powinien się zaszczepić na półpasiec?

Szczepienie przeciw półpaścowi zalecane jest wszystkim dorosłym, którzy przebyli zakażenie VZV – czyli niemal każdemu, kto w dzieciństwie chorował na ospę wietrzną. Szczególnie rekomendowane jest jednak osobom z grup zwiększonego ryzyka.

Do grupy wskazanej do szczepienia należą m.in.:

• osoby po ukończeniu 50. roku życia,
• osoby z obniżoną odpornością (np. w wyniku leczenia immunosupresyjnego, chemioterapii),
• osoby z chorobami przewlekłymi: serca, nerek, płuc, wątroby, cukrzycą, depresją,
• pacjenci po przeszczepieniach lub zakażeni wirusem HIV,
• osoby pracujące z dziećmi (np. w żłobkach, przedszkolach).

Szczepienie jest rekomendowane także osobom młodszym (od 18. roku życia), jeśli mają choroby obniżające odporność lub są przewlekle leczone glikokortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi czy biorą udział w terapii biologicznej.

Czy można się zaszczepić, jeśli miało się już półpasiec?

Tak, przebycie półpaśca nie chroni przed kolejnym epizodem i jest wskazaniem do szczepienia. Ponieważ wirus pozostaje utajony w organizmie, możliwa jest jego ponowna reaktywacja.

Neuralgia popółpaścowa – czyli ból utrzymujący się po wygojeniu zmian skórnych – nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia. Wręcz przeciwnie, osoby z tą dolegliwością mogą szczególnie skorzystać na szczepieniu, zmniejszając ryzyko nawrotu choroby.

Czy szczepionka na półpasiec jest bezpieczna dla seniorów?

Tak – szczepionka jest bezpieczna i dobrze tolerowana przez osoby starsze. To właśnie seniorzy są jedną z kluczowych grup, którym szczególnie zaleca się szczepienie, ze względu na rosnące z wiekiem ryzyko zachorowania i ciężkiego przebiegu. Zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo szczepionki zostały potwierdzone w badaniach klinicznych z udziałem osób powyżej 50., a nawet 70. roku życia.

Szczepionka na półpasiec – przeciwwskazania

Rekombinowana szczepionka przeciwko półpaścowi jest przeznaczona wyłącznie dla dorosłych. Jedynym trwałym przeciwwskazaniem do jej podania jest nadwrażliwość na składniki preparatu lub silna reakcja po wcześniejszej dawce.

Przechorowanie półpaśca nie wyklucza szczepienia, jednak nie należy go wykonywać w trakcie aktywnego epizodu choroby.

Czy szczepienie na półpasiec jest obowiązkowe?

Nie, szczepienie przeciwko półpaścowi nie należy w Polsce do szczepień obowiązkowych, lecz do zalecanych. Oznacza to, że decyzję o jego wykonaniu podejmuje pacjent w porozumieniu z lekarzem – szczególnie w przypadku występowania czynników ryzyka.

Jak długo działa szczepionka na półpasiec?

Szczepienie wykazuje wysoką skuteczność w zapobieganiu półpaścowi przez co najmniej 10 lat. Dane z badań potwierdzają długoterminową ochronę immunologiczną i zmniejszenie ryzyka powikłań.

Jakie są skutki uboczne szczepienia na półpasiec?

Najczęstsze działania niepożądane to:

• ból w miejscu podania szczepionki,
• zmęczenie,
• ból głowy,
• bóle mięśni.

Jakie szczepionki na półpasiec są dostępne w Polsce?

Na polskim rynku dostępna jest szczepionka Shingrix, która została dopuszczona do obrotu przez Europejską Agencję Leków w 2018 roku i trafiła do aptek w Polsce w marcu 2023 r.

Szczepienie na półpasiec a inne szczepionki – czy można łączyć?

Tak, szczepionkę rekombinowaną można podawać równocześnie z innymi szczepionkami, pod warunkiem zastosowania różnych miejsc iniekcji (np. drugie ramię lub odległość >3 cm). Możliwe jest jednoczesne podanie ze szczepieniami:

• przeciw grypie,
• przeciw pneumokokom (PCV13, PPSV23),
• przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (dTap).

Ile kosztuje szczepionka na półpasiec i czy jest refundowana?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za szczepienie przeciwko półpaścowi wynosi 820 zł, przy czym najniższa cena to 820 zł, natomiast najwyższa – 820 zł.

 Aktualne zasady refundacji szczepionki Shingrix:

• pacjenci w wieku 65+ ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na półpasiec mogą otrzymać szczepionkę bezpłatnie (100% refundacji – Lista S);
• pacjenci w wieku 18+ z grup ryzyka mogą skorzystać z 50% refundacji – w takim przypadku cena za jedną dawkę wynosi 375,58 zł.

Zwiększone ryzyko zachorowania na półpasiec zostało określone jako występowanie jednej z poniższych chorób lub stanów:

• choroby przewlekłe: cukrzyca, przewlekła choroba płuc, przewlekła choroba serca, przewlekła niewydolność nerek;
• zaburzenia odporności: immunosupresja (np. po przeszczepieniu narządu), wrodzony lub nabyty niedobór odporności, zakażenie wirusem HIV;
• nowotwory: białaczka, chłoniaki (np. choroba Hodgkina), szpiczak mnogi, uogólniona choroba nowotworowa;
• choroby autoimmunizacyjne: reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów, nieswoiste zapalenia jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), toczeń układowy, stwardnienie rozsiane, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Gdzie można się zaszczepić na półpasiec?

Szczepienie można wykonać:

• w wybranych przychodniach POZ,
• w punktach szczepień,
• w aptekach z uprawnieniami do szczepienia.