Wodorowy test oddechowy

Ból brzucha to bardzo częsty problem wśród dorosłych Polaków. Najnowsze opracowania wskazują, że nawet około 81% populacji doświadczyło go przynajmniej raz w ciągu roku. Te objawy mogą się różnić pod względem nasilenia i charakteru – od łagodnego dyskomfortu po silne, przewlekłe dolegliwości – co sugeruje różnorodność możliwych przyczyn.

Powodów bólu brzucha, wzdęć, gazów czy biegunek może być wiele. Niektóre z nich mają charakter czysto somatyczny, wynikający ze stanu fizycznego organizmu, a inne - emocjonalny, związany np. ze stresem czy przemęczeniem.

Jedną z najczęstszych przyczyn dolegliwości w obrębie jamy brzusznej jest nietolerancja cukrów, takich jak laktoza, fruktoza czy sorbitol, a także zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). W przypadku Polski odsetek osób dorosłych cierpiących na nietolerancję laktozy waha się między 17 a 37%.

Problem ten, podobnie jak SIBO, często leży u podłoża objawów diagnozowanych jako zespół jelita nadwrażliwego (IBS). Gdy tylko zachodzi podejrzenie nietolerancji cukrów lub przerostu bakteryjnego, warto wykonać specjalistyczne badania, które potwierdzą lub wykluczą przyczynę dolegliwości. Jednym z podstawowych, nieinwazyjnych i wiarygodnych narzędzi diagnostycznych jest wodorowy test oddechowy.

Wodorowy test oddechowy – jak działa i co wykrywa?

Wodorowy test oddechowy (WTO) to badanie diagnostyczne, na podstawie którego można stwierdzić, czy u danego pacjenta węglowodany (cukry) są prawidłowo trawione i wchłaniane. Podstawą testu jest proces fermentacji zachodzący w jelitach, gdzie na niestrawione cukry działają bakterie.

Produktem ubocznym tej fermentacji jest wodór (a u części osób również metan), który następnie przedostaje się z jelit do krwi, a z krwią do płuc, skąd jest wydalany w wydychanym powietrzu.

W warunkach fizjologicznych, cukry proste są wchłaniane w jelicie cienkim. Jeśli jednak organizm nie jest w stanie ich strawić (np. z powodu braku enzymu laktazy przy nietolerancji laktozy) lub gdy w jelicie cienkim znajduje się nadmierna ilość bakterii (SIBO), cukry te stają się pożywką dla drobnoustrojów.

Prowadzi to do nadmiernej fermentacji i produkcji dużej ilości gazów (wodoru i/lub metanu), co skutkuje wzrostem ich stężenia w wydychanym powietrzu. Zewnętrznym objawem tego procesu są wzdęcia, gazy, uczucie przelewania, ból brzucha, a często także biegunki.

W zależności od podanego pacjentowi cukru, test może diagnozować różne schorzenia:

• Test z laktulozą lub glukozą – służy do diagnozowania zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).
• Test z laktozą – diagnozuje nietolerancję laktozy, czyli cukru mlecznego.
• Test z fruktozą – diagnozuje nietolerancję fruktozy, obecnej m.in. w owocach i miodzie.
• Test z sorbitolem lub ksylitolem – diagnozuje nietolerancję tych alkoholi cukrowych, stosowanych jako słodziki.

Przygotowanie do wodorowego testu oddechowego

Przygotowanie do testu obejmuje:

• odstawienie antybiotyków na 4 tygodnie przed badaniem,
• unikanie leków prokinetycznych i środków przeczyszczających na tydzień przed testem,
• stosowanie specjalnej diety na dzień przed badaniem,
• bycie na czczo w dniu badania,
• dokładne umycie zębów rano przed testem.

Przebieg testu

Sam test jest prosty i nieinwazyjny. Na początku pacjent wydmuchuje powietrze do specjalnego analizatora, aby zmierzyć wyjściowy poziom wodoru. Następnie wypija roztwór odpowiedniego cukru (np. laktulozy) rozpuszczonego w wodzie.

Informacja: Podczas testu pacjent powinien unikać aktywności fizycznej, aby nie zaburzyć wyników badania.

Po jego spożyciu, pomiary stężenia wodoru w wydychanym powietrzu są powtarzane w regularnych odstępach czasu (np. co 15-30 minut) przez okres 2-3 godzin. W trakcie badania pacjent powinien pozostawać w spoczynku i notować ewentualne objawy (wzdęcia, ból brzucha itp.).

Interpretacja wyników wodorowego testu oddechowego

Wynik testu interpretuje się na podstawie wzrostu stężenia wodoru (i/lub metanu) w wydychanym powietrzu w stosunku do wartości wyjściowej. W przypadku SIBO, charakterystyczny jest wczesny i znaczący wzrost poziomu gazów.

Przy nietolerancji cukrów, wzrost ten następuje później, gdy niestrawiony cukier dotrze do jelita grubego. W ostatnich latach coraz większą uwagę przykłada się do diagnostyki przerostu archeonów produkujących metan (IMO), dlatego nowoczesne testy oddechowe mierzą stężenie obu tych gazów (wodorowo-metanowe testy oddechowe), co zwiększa ich dokładność diagnostyczną.

Należy jednak pamiętać, że w pewnych warunkach wyniki testu mogą być fałszywie ujemne lub dodatnie. Może to mieć miejsce po niedawnej antybiotykoterapii, u osób z zaburzoną motoryką jelit (zbyt szybki lub zbyt wolny pasaż jelitowy) lub u pacjentów, których flora bakteryjna nie produkuje wodoru (ok. 10% populacji).

Alternatywne metody diagnostyczne mogą obejmować:

• testy ilościowe na obecność archeonów produkujących metan,
• badania endoskopowe jelit,
• badania laboratoryjne na obecność specyficznych markerów nietolerancji cukrów,
• testy krwi pod kątem enzymów odpowiedzialnych za trawienie cukrów.

Gdzie wykonać wodorowy test oddechowy i jaki jest jego koszt?

Wodorowy test oddechowy można wykonać w wielu specjalistycznych gabinetach gastrologicznych oraz klinikach medycznych. Diagnostykę pod kątem nietolerancji cukrów oraz zespołu przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO) przeprowadza m.in. Centrum Medyczne Sonomed ze Szczecina.

W Krakowie wodorowy test oddechowy wykonamy jest w SafiMed, a na terenie całej Polski (w wybranych punktach pobrań) także w sieciach diagnostycznych, takich jak Alab. Koszt badania zależy od rodzaju testu (sam wodór czy wodór z metanem) oraz od placówki i zwykle waha się w granicach od 195 do nawet 389 zł za badanie jednego cukru.