Biopsja mammotomiczna piersi

Wzrastająca popularność badań programów wczesnego wykrywania i profilaktyki raka piersi spowodowała konieczność rozwijania technik diagnostycznych, pozwalających jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć złośliwość zauważonych zmian.

Ponieważ zdecydowana większość (nawet 80%) wykrywanych zmian ma charakter łagodny, wdrażanie w każdym przypadku procedur leczenia onkologicznego jest po prostu niepotrzebne. Powszechnie stosowaną procedurą, pozwalającą stwierdzić, z jakim typem zmian mamy do czynienia, jest właśnie biopsja.

Istotą zabiegu jest pobranie komórek lub fragmentów tkanki z podejrzanego miejsca, a następnie przeprowadzenie ich badania histopatologicznego pod mikroskopem.

Rodzaje biopsji piersi i ich zastosowanie

Oprócz coraz rzadziej stosowanej otwartej biopsji chirurgicznej (OSB) – bardzo skutecznej, ale jednocześnie kosztownej, skomplikowanej i pozostawiającej trwałą bliznę, wykorzystywane są obecnie techniki biopsji igłowej:

• Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) – komórki pobierane są strzykawką z wykorzystaniem cienkiej igły bez konieczności znieczulenia. Zabieg jest prosty i nieuciążliwy dla pacjentki, jednak pozwala tylko na ocenę pobranych komórek, bez możliwości oceny struktury tkanek, a tym samym uniemożliwia dokładne rozpoznanie.
• Biopsja gruboigłowa (BAG) – po nacięciu skóry do guza wprowadzana jest igła o grubości 14-16 G (2,1-1,7 mm), osadzona na strzykawce ze specjalnym tłokiem sprężynowym, którego zwolnienie pozwala pobrać fragment materiału tkankowego. Pobranie większej ilości materiału wymaga powtórzenia procedury 4-6 razy z kilku wkłuć. Wskaźniki diagnostyczne (czułość, precyzja) osiągają wyższe wartości niż w BAC, a spójność pobranego wycinka umożliwia ocenę jego architektury. Jest ona mniej inwazyjna niż biopsja chirurgiczna, ale może być mniej precyzyjna w identyfikacji mikrozwapnień w porównaniu do biopsji mammotomicznej.
• Biopsja wspomagana próżniowo (VAC) – zwana też biopsją mammotomiczną. Jest odmianą biopsji gruboigłowej, wspomaganą urządzeniem próżniowym (ssącym).

Biopsja mammotomiczna jest szczególnie polecana w przypadku zmian niewyczuwalnych palpacyjnie, a widocznych jedynie w badaniach obrazowych (mammografii, USG), takich jak podejrzane mikrozwapnienia, zaburzenia architektoniki tkanki czy małe guzki.

Jest to metoda z wyboru, gdy konieczne jest pobranie większej ilości materiału do precyzyjnej diagnozy, a także w sytuacjach, gdy zmiana jest mała i istnieje możliwość jej całkowitego usunięcia podczas samego zabiegu diagnostycznego, co łączy diagnostykę z terapią.

Alternatywy dla biopsji mammotomicznej mogą obejmować biopsję cienkoigłową (BAC), biopsję gruboigłową (BAG) oraz otwartą biopsję chirurgiczną (OSB), w zależności od specyfiki zmiany, lokalizacji oraz dostępności sprzętu. Każda z tych metod ma swoje zalety i ograniczenia, które lekarz powinien rozważyć przy wyborze odpowiedniej techniki diagnostycznej.

Biopsja mammotomiczna i jej zalety

Biopsja wspomagana próżniowo jest nowoczesną metodą diagnostyczną, łączącą sięgającą 100% pewność wyników biopsji chirurgicznej (OSB) z niewielką inwazyjnością biopsji gruboigłowej (BAG).

Przebieg zabiegu

Trwająca ok. 20 minut procedura przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym i polega na wykonaniu nacięcia szerokości 2-3 mm, a następnie wprowadzeniu w okolice guza pod kontrolą USG lub mammografii (tzw. stereotaksji) jednorazowej igły biopsyjnej o średnicy ok. 3-5 mm, podłączonej do urządzenia wytwarzającego podciśnienie.

Po osiągnięciu pożądanego miejsca podciśnienie zasysa otaczającą tkankę do środka igły przez rowek na jej obwodzie. Igła wyposażona jest w tnący mechanizm rotacyjny, dzięki czemu obracając ją, pobrać można wiele wycinków podczas jednego wkłucia. Zabieg nie wymaga zakładania szwów, nie pozostawia widocznych blizn, a bezpośrednio po jego zakończeniu pacjentka może wrócić do domu.

Opieka po zabiegu

Po zabiegu zaleca się:

• zakładanie sterylnego opatrunku uciskowego przez 1-2 dni,
• unikanie intensywnego wysiłku fizycznego,
• unikanie dźwigania,
• unikanie gorących kąpieli przez około 48-72 godziny,
• zminimalizowanie ryzyka krwawienia i obrzęku.

Pacjentka może odczuwać niewielki ból lub dyskomfort, a w miejscu wkłucia często pojawia się zasinienie, które ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni do dwóch tygodni.

Porównanie z innymi metodami

Przewagą biopsji wspomaganej próżniowo nad biopsją gruboigłową BAG jest dostarczanie próbek o większych rozmiarach i precyzyjniejsza identyfikacja mikrozwapnień. Wynik badania VAC rzadziej podlega niedoszacowaniu (tzn. rozpoznaniu choroby mniej zaawansowanej niż w rzeczywistości).

Do wad zaliczyć trzeba wyższy koszt niż w przypadku biopsji BAG oraz konieczność nabycia przez lekarza wprawy w posługiwaniu się urządzeniem, co ma bezpośrednie przełożenie na jakość uzyskiwanych wyników.

Dostępność biopsji mammotomicznej i przyszłość diagnostyki

Zabieg biopsji mammotomicznej jest procedurą finansowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jednak zbyt niska wycena kosztów zabiegu, nie pokrywająca nawet kosztów jednorazowej igły, sprawiła, że jego przeprowadzenie w ramach ubezpieczenia przestało być dla szpitali opłacalne.

Z pomocą pacjentom przychodzą liczne placówki prywatne, wyceniające ten zabieg od 2000 zł (szpital Medfemina we Wrocławiu) do ok. 5000 zł (np. Klinika Medyczna Wilmed w Warszawie).

Warto również wspomnieć o dynamicznie rozwijającej się dziedzinie, jaką jest biopsja płynna. Choć na razie nie zastępuje ona biopsji tkankowej w procesie pierwotnej diagnozy, stanowi obiecujące narzędzie przyszłości. Polega na analizie próbki krwi w celu wykrycia krążącego DNA nowotworowego (ctDNA) lub komórek nowotworowych. Jest to kierunek, który w przyszłości może zrewolucjonizować diagnostykę onkologiczną, oferując metodę całkowicie nieinwazyjną.

Biopsja płynna obecnie wykorzystywana jest do:

• monitorowania odpowiedzi na leczenie,
• wczesnego wykrywania nawrotów choroby,
• badań klinicznych nad nowymi terapiami.