Co to jest badanie OCT?

Optyczna tomografia koherencyjna (OCT – z ang. Optical Coherence Tomography) jest technologią odbioru i przetwarzania sygnału optycznego z wykorzystaniem spójnej (koherentnej) wiązki światła o długości fali zbliżonej do podczerwieni, która pozwala tworzyć obrazy trójwymiarowe o mikronowej rozdzielczości. Ta rozdzielczość jest zbliżona do obrazów uzyskiwanych przy użyciu niewielkiej mocy mikroskopu.

OCT w okulistyce: Zastosowanie i zalety

 W medycynie OCT znalazła zastosowanie zwłaszcza w okulistyce, stając się obecnie standardową procedurą diagnostyczną. Umożliwia ona nieinwazyjne i bezkontaktowe obrazowanie przekrojów tkanek siatkówki, tarczy nerwu wzrokowego i rogówki. Pozwala to na wczesną diagnostykę chorób oka, kwalifikowanie do operacji i monitorowanie efektów ich leczenia.

Korzyści z zastosowania OCT obejmują:

• wysoką rozdzielczość skanów,
• możliwość precyzyjnego wykrycia patologii siatkówki,
• bezinwazyjność i bezkontaktowość,
• możliwość monitorowania efektów leczenia.

Na podstawie komputerowej analizy współczynnika odbicia światła od badanych struktur uzyskuje się obrazy, które można porównać do przekrojów histologicznych. Rozdzielczość skanowanych zdjęć jest wysoka, średnio 10 razy większa niż w badaniu USG i umożliwia bardzo dokładną ocenę patologii siatkówki. OCT nazywana bywa również biopsją optyczną tkanki, która umożliwia bezkontaktowe wniknięcie w głąb struktury tkanki.

Wskazania do badania OCT - diagnoza i monitorowanie chorób oczu

Badanie OCT wskazane jest zwłaszcza w takich przypadkach jak:

• obserwacja po leczeniu chorób siatkówki,
• retinopatia cukrzycowa,
• zwyrodnienie plamki AMD,
• błony nasiatkówkowe,
• nowotwory gałki ocznej,
• otwór w plamce.

Przebieg badania OCT – krok po kroku

Badanie diagnostyczne OCT prowadzone jest z użyciem tomografu optycznego z trójwymiarowym obrazowaniem (np. RTVue-100 amerykańskiej firmy Optovue lub OCT 3D 2000 japońskiej firmy Topcon).

Kwadrans przed rozpoczęciem badania pacjent otrzymuje krople rozszerzające źrenice (ich działanie utrzymuje się ok. 3 godzin), a następnie siada przed aparatem opierając głowę na podpórce. Lekarz prowadzący badanie obserwuje na ekranie obraz oka i rejestruje przekrój wybranych elementów. W celu uwidocznienia odpowiedniego obszaru na dnie oka pacjent proszony jest o kierowanie wzroku w różnych kierunkach i okresowe powstrzymanie się od mrugania. Natychmiast po zakończeniu badania otrzymuje jego wynik wraz z opisem.

Procedura jest nieinwazyjna, bezbolesna i nie ma zasadniczych przeciwwskazań do jej przeprowadzenia. Badanie może być powtarzane wielokrotnie w celu śledzenia przebiegu choroby i efektywności leczenia. U niektórych osób, zwłaszcza starszych, możliwe jest wystąpienie przejściowego uczucia zmęczenia lub dezorientacji.

Co wykrywa badanie OCT oka?

Badanie OCT oka jest zaawansowaną techniką obrazowania, która umożliwia detaliczne wizualizacje struktur oka w przekrojach poprzecznych. Jest ono bardzo przydatne w diagnostyce różnych chorób wzroku.

• Pozwala na dokładną wizualizację warstw siatkówki, co jest istotne w diagnozowaniu i monitorowaniu stanów chorobowych, takich jak zwyrodnienie plamki (AMD), retinopatia cukrzycowa, retinopatia nadciśnieniowa i inne schorzenia siatkówki.

• Pomaga ocenić grubość i strukturę rogówki oraz diagnozować schorzenia, takie jak jaskra przedniokomorowa, dystrofie rogówki czy zmiany pooperacyjne.

• Pozwala na dokładną analizę tarczy nerwu wzrokowego, co jest istotne w diagnozowaniu i monitorowaniu jaskry oraz innych chorób oczu związanych z nerwem wzrokowym.

• Może identyfikować zmiany w różnych warstwach nasiatkówki, co pomaga w wykrywaniu chorób oka, takich jak obrzęk plamki, zapalenia nasiatkówki czy makularny obrzęk plamki.

• Może pomóc w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób naczyniówki, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD), zapalenia naczyniówki i inne.

• Jest używane przed operacjami oczu, takimi jak operacje zaćmy czy operacje na siatkówce, aby zaplanować i ocenić stan anatomiczny.

• OCT może pomóc w identyfikacji zmian w strukturach oka związanych z zapaleniami, takimi jak zapalenie naczyniówki czy zapalenie naskórka.

• OCT jest również używane do monitorowania skuteczności leczenia oraz obserwacji postępu w chorobach oczu, takich jak choroby siatkówki czy jaskra.

Ograniczenia i zastosowanie OCT poza okulistyką

Mimo wielu zalet, technologia OCT ma pewne ograniczenia. Obecność zaćmy może negatywnie wpływać na jakość obrazów, co utrudnia ich interpretację. Dodatkowo, OCT może być mniej skuteczne w przypadkach, gdy pacjent nie jest w stanie siedzieć nieruchomo podczas badania lub ma trudności z utrzymaniem otwartych oczu.

Zastosowania OCT poza okulistyką obejmują:

• dermatologię do obrazowania skóry i diagnozowania zmian skórnych,
• kardiologię do obrazowania naczyń krwionośnych i identyfikacji zmian miażdżycowych,
• diagnostykę obrazową umożliwiającą wizualizację tkanek na poziomie mikroskopowym.

Różne typy urządzeń OCT mogą różnić się między sobą pod względem rozdzielczości, szybkości skanowania oraz dostępnych funkcji. Dzięki temu można je dostosować do specyficznych potrzeb klinicznych, co jest istotne zarówno dla lekarzy, jak i pacjentów, którzy mogą korzystać z najnowocześniejszych metod diagnostycznych.

Koszt badania OCT w Polsce

Koszt badania OCT w Polsce zależy od miasta i placówki medycznej. Średnia cena wynosi zwykle od około 100 do 250 zł za jedno oko. Niektóre kliniki oferują pakiety obejmujące badanie obu oczu w niższej cenie łącznej. OCT to nowoczesne badanie obrazowe siatkówki i nerwu wzrokowego, które pomaga w diagnostyce m.in. jaskry czy zwyrodnienia plamki. Warto sprawdzić, czy dana placówka oferuje refundację NFZ lub zniżki dla stałych pacjentów.