Migdałki podniebienne znajdują się w po obu stronach gardzieli pomiędzy łukami podniebiennymi. Wraz z pozostałymi migdałkami tworzą pierścień migdałkowy cieśni gardzieli, zwany także pierścieniem Waldeyera. Zgrupowanie migdałków w początkowym odcinku dróg pokarmowych i oddechowych pełni ważną funkcję obronną.
Produkowane w nich limfocyty chronią organizm przed inwazją szkodliwych drobnoustrojów i zapobiegają rozwojowi wielu chorób wirusowych i bakteryjnych. W przypadku infekcji dochodzi do zwiększonej aktywności i przerostu tkanki gruczołowej, a grudki chłonne utworzone przez skupiska limfocytów ulegają znacznemu powiększeniu. Stan taki można dość często obserwować u dzieci, natomiast u dorosłych aktywność układu immunologicznego stabilizuje się, a przerosłe migdałki to stan dość rzadki.
U dorosłych migdałki podniebienne sprawiają znacznie mniej problemów niż u dzieci. Układ odpornościowy jest dojrzały, a organizm nie reaguje już tak gwałtownie na kontakt z zarazkami. Po częstych stanach zapalnych przebytych w dzieciństwie tkanka gruczołowa może być nadal przerośnięta.
Może też dojść do poszerzenia zatok migdałkowych (zwanych niekiedy kryptami), które są naturalnymi wgłębieniami na powierzchni migdałków. Każda taka zatoka drąży w głąb migdałka, a tworząc rozgałęzienia łączy się z innymi zatokami. U dorosłych do zatok uchodzą gruczoły śluzowe. Poszerzone ujścia krypt migdałkowych mogą być przyczyną przykrych dolegliwości. Gromadzi się w nich treść pokarmowa, która fermentując przyczynia się do powstawania przykrego zapachu z ust.
Z upływem czasu masy serowate gęstnieją tworząc czopy retencyjne, zwane kamieniami migdałkowymi. Przyczyniają się one do powstawania miejscowego stanu zapalnego, przykrego zapachu, metalicznego smaku, bólu migdałków, czy też odczucia ciała obcego w gardle. Zalegająca treść swoim składem przypomina biofilm tworzący się na zębach, a wielkość czopów może sięgać kilku gramów. Taka grudka może zostać usunięta poprzez odkaszlnięcie, wypłukanie irygatorem lub wyciśnięcie.
Kamienie migdałkowe i ich leczenie

Do najczęstszych objawów kamieni migdałkowych należą: uczucie ciała obcego w gardle, nieprzyjemny zapach z ust (halitoza), trudności w połykaniu, kaszel oraz sporadyczny ból gardła. Czasami kamienie są widoczne gołym okiem jako białawe lub żółtawe grudki na migdałkach.
Objawy obecności kamieni migdałkowych mogą obejmować:
- Uczucie ciała obcego w gardle
- Przewlekły, nieprzyjemny zapach z ust
- Bóle gardła i trudności w połykaniu
- Kaszel lub uczucie drapania
- Widoczne grudki na migdałkach
Domowe metody oczyszczania krypt
W łagodniejszych przypadkach można stosować domowe metody oczyszczania krypt migdałkowych, takie jak płukanie gardła solą fizjologiczną, irygacja wodą utlenioną lub płynami antyseptycznymi. Istnieją również specjalne urządzenia do irygacji gardła, które pomagają w mechanicznej eliminacji złogów.
Kryptoliza laserowa migdałków

Kamienie migdałkowe tworzą się w kryptach migdałkowych, jednak usunięcie migdałków nie jest idealnym rozwiązaniem. Migdałki pełnią w organizmie ważną funkcję obronną i jeśli nie ma wyraźnych wskazań medycznych do ich usunięcia, najlepiej pozostawić je.
Poszerzone zatoki migdałkowe można spłycić za pomocą kryptolizy laserowej, likwidując zaleganie treści, a tym samym usuwając przyczynę przewlekłych stanów zapalnych. Zabieg ten nie jest alternatywą dla usunięcia migdałków, a takiej terapii poddawani są najczęściej pacjenci bez przerostu migdałków.
Kryptolizę laserową przeprowadza się po miejscowym znieczuleniu lidokainą. Działanie lasera ablacyjnego CO2 powoduje uszkodzenie błony śluzowej migdałka. Wywołane laserem uszkodzenie śluzówki powoduje jej złuszczenie się, przebudowę i powstanie blizn, które pociągając powierzchowną jej warstwę powodują otwarcie krypt i ewakuację treści. Głębokość zabiegu zależy od głębokości krypt.
Zabieg trwa około 30 minut i nie wymaga hospitalizacji. Powikłania występują rzadko. Należą do nich krwawienie i dolegliwości bólowe.
Niekiedy występuje konieczność powtórzenia zabiegu lub w przypadku jego małej skuteczności usunięcia migdałków metodą chirurgiczną.
W ostatnich latach pojawiły się także nowoczesne technologie wspomagające kryptolizę, takie jak zastosowanie laserów diodowych oraz fototermiczna terapia laserowa. Te metody pozwalają na większą precyzję i mniejsze uszkodzenie tkanek, co wpływa korzystnie na komfort pacjenta i skraca czas rekonwalescencji.
Wskazania, przeciwwskazania i efekty zabiegu
Wskazania do zabiegu kryptolizy laserowej obejmują:
- Przewlekły nieświeży oddech
- Obecność kamieni migdałkowych
- Nawracające stany zapalne migdałków
- Odczucie ciała obcego w gardle
- Brak poprawy po leczeniu zachowawczym
Przeciwwskazaniami do zabiegu są ostre infekcje górnych dróg oddechowych, nieuregulowane choroby przewlekłe (np. cukrzyca), skłonność do bliznowców, a także zaburzenia krzepnięcia krwi. W każdym przypadku decyzję podejmuje laryngolog po szczegółowym wywiadzie i badaniu fizykalnym.
Bezpośrednio po zabiegu może występować umiarkowany ból gardła oraz uczucie drapania, które ustępują zwykle po kilku dniach. Zaleca się stosowanie diety miękkiej, unikanie ostrych potraw, alkoholu i gorących napojów. Wskazane jest także nawadnianie organizmu oraz unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez kilka dni.
U większości pacjentów kryptoliza prowadzi do znacznego ograniczenia lub całkowitego ustąpienia objawów. Badania z ostatnich lat wykazały, że skuteczność zabiegu oceniana jest na około 70–90% przypadków, a satysfakcja pacjentów z efektów terapeutycznych jest wysoka. W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie powtórnej procedury w odstępie kilku miesięcy.
Źródła:
- Justin Emile Raoul Edouard Wong Chung, Wilbert Bernhard van den Hout, Noud van Helmond, i in., "Long-Term Efficacy and Cost-Effectiveness of Laser Tonsillotomy vs Tonsillectomy: A Secondary Analysis of a Randomized Clinical Trial", JAMA network open, 2025
- Heloisa Juliana Zabeu Rossi Costa, Renata Cantisani Di Francesco, Suzana Maria Giancoli, i in., "Tonsillotomy by a Fractional Carbon Dioxide Laser: A New Technique in the Treatment of Chronic Tonsillitis", Journal of lasers in medical sciences, 2022
- Yosef P. Krespi, Victor Kizhner, "Laser tonsil cryptolysis: in-office 500 cases review", American journal of otolaryngology, 420-424, 2013
Nie warto. W poniedziałek miałam zabieg kryptolizy laserowej, a dzis już wycisnęłam kamień ;( porażka tysiąc złotych nie moje..