Metody leczenia nietrzymania moczu

Problem nietrzymania moczu (inkontynencja lub inaczej NTM) dotyka wiele kobiet w różnym wieku. Z jego powodu cierpią obie płcie, jednak żeńska jest bardziej narażona na epizody wyciekania moczu z racji przechodzenia ciąży i zmieniającego stan układu rozrodczego porodu. Dotyczy to szczególnie wysiłkowego nietrzymania moczu, pojawiającego się przy zwiotczeniu mięśni pochwy oraz osłabieniu włókien mięśni dna miednicy, określanych również mięśniami Kegla. Jak można znaleźć na portalu nefrologia.mp.pl, inkontynencja pojawia się u 1 na 5 kobiet po 40. roku życia, a powyżej 80. roku życia cierpi na nią połowa kobiet i jedna trzecia mężczyzn. Dokładne statystyki nie są znane z bardzo prostej przyczyny – wstyd powoduje, że do lekarza zgłasza się co druga osoba.

Jak mówi dr Andrzej Golonko, ginekolog z Wielospecjalistycznej Kliniki Zabiegowej „Clinica Medica” w Gdyni, pacjentki zgłaszają się do gabinetu lekarza dopiero, gdy choroba nie pozwala im na normalne funkcjonowanie. Wcześniej próbują ukryć problem, stosując podpaski i zażywając suplementy. W wywiadzie udzielonym w 2012 roku „Dziennikowi Bałtyckiemu” specjalista stwierdził, iż wczesne udanie się do lekarza umożliwia wdrożenie małoinwazyjnej terapii (w tym leczenia zachowawczego). Jeśli natomiast inkontynencję wywołuje obniżenie ścian pochwy lub wypadanie macicy, w pierwszej kolejności kobietom proponuje się leczenie operacyjne.

Rodzaje i przyczyny nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu to przypadłość na tyle powszechna, że opracowano wiele metod leczenia, które mogą posłużyć pomocą w walce z nią. Jak podaje Medyczne Centrum Diagnostyki Urodynamicznej, technik terapii leczenia inkontynencji istnieje dziś ponad 120 (dane za: urodyn.med.pl), więc każdy pacjent może znaleźć sposób dopasowany idealnie do jego przypadku, począwszy od farmakologii (stosowana jest m.in. duloksetyna), ćwiczeń i cewnikowania, a skończywszy na zabiegach chirurgicznych oraz laserowych. Nietrzymanie moczu może mieć charakter wysiłkowy, naglący lub mieszany.

Najczęstsze przyczyny nietrzymania moczu:

• Przebyte porody siłami natury
• Menopauza
• Otyłość
• Przewlekłe zaparcia
• Schorzenia neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane)
• Choroby metaboliczne (np. cukrzyca)
• Zaawansowany wiek

Odpowiednie rozpoznanie typu nietrzymania moczu (NTM) oraz wykluczenie innych przyczyn (np. infekcji dróg moczowych) jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Diagnostyka obejmuje m.in. badania urodynamiczne, dzienniczek mikcji oraz badanie ginekologiczne lub urologiczne.

Chirurgiczne leczenie nietrzymania moczu

Odpowiednia metoda leczenia NTM jest dobierana po przeprowadzeniu rzetelnego wywiadu lekarskiego, podczas którego specjalista bada stan zdrowia pacjenta i zapoznaje się z przyczyną wystąpienia dolegliwości. W oparciu o badania urodynamiczne oraz szereg innych dokonuje wyboru techniki zabiegowej. Do najpopularniejszych metod należy TVT (Tension free Vaginal Tape), technika polegająca na założeniu niewchłanialnej taśmy pod cewkę moczową.

Zabieg metodą TVT trwa ok. 30 minut i polega na poprowadzeniu dwóch małych cięć nad spojeniem łonowym oraz jednego na przedniej ścianie pochwy, a następnie na wprowadzeniu przez nie taśmy. Wariantem TVT jest TOT (Trans Obturator Tape), który cechuje się mniejszym ryzykiem perforacji narządów. Od starszej metody odróżnia ją sposób wyprowadzenia taśmy – w bocznych okolicach krocza. Obie metody przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym dolędźwiowym.

Jeszcze starszą techniką leczenia inkontynencji jest zabieg podwieszenia pochwy. Przeprowadza się ją laparoskopowo lub przez cięcie nad spojeniem łonowym. Trwa dłużej od TVT, a także dłuższy jest okres, jaki pacjent musi spędzić w szpitalu po zabiegu.

Laseroterapia jako alternatywa

Z kolei jedną z nowszych metod leczenia NTM jest laseroterapia. Zabieg laserowego leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu jest przeprowadzany ambulatoryjnie, metodą bezinwazyjną. Trwa ok. 30 minut i nie wymaga znieczulenia.

Stosowanym urządzeniem jest laser Erb-Yag Fotona Dualis SP, powodujący obkurczenie mięśni pochwy i namnożenie śluzówki i włókien kolagenowych. Wzmacnia to cały obszar ujścia cewki moczowej i powięzi wewnątrzmiedniczej. Zabieg nie wyklucza pacjentki z życia zawodowego, choć przez ok. miesiąc należy unikać współżycia.

Nieinwazyjne metody leczenia NTM

Wkładki dopochwowe i pessary stanowią nieinwazyjną alternatywę dla kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, które nie kwalifikują się do leczenia chirurgicznego lub chcą uniknąć operacji. Te urządzenia wspierają strukturę cewki moczowej i zmniejszają epizody wyciekania moczu podczas wysiłku fizycznego.

Nie wszystkie metody leczenia są równie skuteczne dla każdego typu inkontynencji. Przykładowo, zabiegi taśmowe (TVT, TOT) wykazują wysoką skuteczność w leczeniu wysiłkowego NTM, ale nie są zalecane w przypadku formy naglącej. Z kolei farmakoterapia i neuromodulacja mogą być bardziej skuteczne w leczeniu naglącego nietrzymania moczu.

Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU), Polskiego Towarzystwa Urologicznego (PTU) oraz Międzynarodowego Towarzystwa Kontynencji (ICS) z lat 2023–2024 wskazują na indywidualizację leczenia nietrzymania moczu. Podkreślają znaczenie dokładnej diagnostyki typu inkontynencji oraz dobierania terapii w zależności od wieku pacjenta, chorób współistniejących i oczekiwanych efektów terapeutycznych.

Leczenie zachowawcze

U wielu pacjentek z lekkimi i umiarkowanymi formami NTM bardzo dobre efekty przynosi leczenie zachowawcze. Obejmuje ono przede wszystkim ćwiczenia mięśni dna miednicy (trening Kegla), które można wykonywać samodzielnie w domu lub pod okiem fizjoterapeuty uroginekologicznego.

Coraz większą popularnością cieszą się również metody biofeedbacku oraz elektrostymulacji mięśni, które pozwalają na bardziej precyzyjne kontrolowanie napięcia mięśni. Terapia ta bywa szczególnie polecana kobietom po porodach oraz osobom starszym, u których operacja jest przeciwwskazana.

Regularność ćwiczeń oraz wsparcie specjalisty w doborze odpowiednich technik są kluczowe dla uzyskania trwałych efektów i zapobiegania nawrotom dolegliwości.

Leczenie farmakologiczne w przypadku nietrzymania moczu, szczególnie naglącego, obejmuje także inne grupy leków poza duloksetyną. Stosowane są m.in. leki antycholinergiczne (takie jak oksybutynina, tolterodyna czy solifenacyna), które zmniejszają aktywność mięśnia wypieracza pęcherza. Nowocześniejszym rozwiązaniem są agoniści receptorów beta-3 adrenergicznych, np. mirabegron, który działa rozkurczająco na mięsień wypieracz, wydłużając czas między mikcjami.