Objawy łokcia tenisisty

Łokieć tenisisty, czyli zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej, to częsty problem przeciążeniowy stawu łokciowego, który dotyczy 1% - 3% społeczeństwa, w tym 15% osób czynnych zawodowo wykonujących powtarzalne prace manualne (wg lekarzy z The Orthopedic Institute of Wisconsin) oraz tylko 10% sportowców grających zawodowo w tenisa. Jednak badania przeprowadzone przez P.A. Hume w 2006 oraz D. Mackay w 2003 sugerują, że od 40% do 50% osób rekreacyjnie uprawiających sport odczuje dolegliwości ze strony łokcia tenisisty w ciągu swojego życia.

Nazwa ta po raz pierwszy została użyta przez H.P. Major’a w 1883 r. Łokieć tenisisty jest ogólnym określeniem zespołu objawów bólowych występujących po bocznej stronie łokcia. Przyczyną ich występowania jest przede wszystkim stan przewlekłego napięcia i przeciążenia powodującego powstawanie mikrourazów w ścięgnach mięśni prostowników przy ich przyczepie do nadkłykcia bocznego. Uszkodzone ścięgna nie są prawidłowo ukrwione i odżywione, może dochodzić do ich obrzęknięcia, a nawet zwapnienia.

Innymi przyczynami łokcia tenisisty mogą być: zbyt słabe mięśnie prostowniki, ogólnoustrojowe obrzęki tkanek powodujące ucisk na nerwy w okolicach stawu łokciowego, a nawet zaburzenia w ustawieniu i funkcjonowaniu obręczy barkowej czy kręgosłupa szyjnego.

Czynniki ryzyka łokcia tenisisty

Do czynników ryzyka łokcia tenisisty zalicza się m.in. przeciążenia związane z pracą fizyczną, nieprawidłową ergonomią pracy lub techniką, powtarzalnymi ruchami nadgarstka i przedramienia, a także nieprawidłową techniką uprawiania sportu, zwłaszcza sportów rakietowych. Ryzyko zwiększają także niedostosowane narzędzia lub sprzęt sportowy – np. zbyt ciężka rakieta, nieprawidłowy uchwyt czy brak rozgrzewki przed treningiem.

Profilaktyka łokcia tenisisty powinna uwzględniać modyfikację techniki wykonywania ruchów, poprawę ergonomii pracy, stosowanie odpowiednich uchwytów i narzędzi, regularne przerwy w trakcie powtarzalnych czynności oraz wzmocnienie mięśni przedramienia. Zalecane są również ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, a także regularna aktywność fizyczna poprawiająca ogólną sprawność mięśniową.

Objawy łokcia tenisisty

Ból może być palący, samoistny i ciągły, najczęściej nasilający się w trakcie naciśnięcia na nadkłykieć, zaciśnięcia dłoni lub w trakcie oporowanego zgięcia grzbietowego nadgarstka np. przy chwytaniu i dźwignięciu jakiegoś przedmiotu. Objawy pojawiają się także przy ruchach skrętnych nadgarstka, np. przy wykonywaniu takich czynności jak zamiatanie czy odkręcanie słoików oraz przy próbie „otwarcia” dłoni z szerokim rozstawieniem palców.

Poranna sztywność w łokciu to objaw, który mija po rozruszaniu. Czasami widoczny jest obrzęk zewnętrznej strony stawu łokciowego, ale wg obserwacji dr Nirschl’a, występuje on rzadko.

Ból może promieniować do przedramienia. Często ból promieniuje po zewnętrznej stronie przedramienia aż do nadgarstka. Mięśnie w tej okolicy mogą być wyraźnie napięte, a ich uciśnięcie również będzie bolesne.

Osłabienie siły chwytu może spowodować, że nawet utrzymanie stosunkowo lekkiego przedmiotu w dłoni może być dla pacjenta niewykonalne. Siła uścisku dłoni będzie wyraźnie zmniejszona. Dr E.R. Dorf w 2007 r. porównał siłę uścisku dłoni w zależności od ustawienia łokcia (w wyproście i w zgięciu). Badania wykazały, że wśród 81 pacjentów cierpiących na łokieć tenisisty wszyscy mieli o 50% zmniejszoną siłę uścisku dłoni na wyprostowanym łokciu, w porównaniu ze „zdrową” ręką.

Do typowych objawów należą: ból przy ucisku bocznego nadkłykcia kości ramiennej, tkliwość przy dotyku, ograniczenie funkcji ręki oraz nasilanie się dolegliwości przy ruchach nadgarstka i chwytaniu przedmiotów.

Diagnostyka i rozpoznanie

Łokieć tenisisty jest bolesnym i nawracającym problemem. Pacjenci często pomagają sobie nosząc opaskę uciskową lub ortezę wokół stawu. Wówczas rzeczywiście najczęściej objawy bólowe są mniejsze. Jednak jeśli problem sam nie ustąpi mimo odciążenia stawu i unikania czynności wywołujących ból, należy zgłosić się do lekarza, który wdroży odpowiednie leczenie.

Diagnostyka różnicowa powinna uwzględniać inne możliwe przyczyny bólu łokcia, w tym:

• zespół cieśni nerwu promieniowego,
• zapalenie stawu łokciowego,
• zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu ramienno-łokciowego,
• uszkodzenia więzadłowe lub ścięgniste w okolicy bocznej łokcia,
• ból odniesiony z odcinka szyjnego kręgosłupa.

Właściwe rozpoznanie pozwala wdrożyć skuteczne leczenie i zapobiega niepotrzebnym zabiegom.