Operacja palca młoteczkowatego stopy

Objawy palca młoteczkowatego początkowo są praktycznie niezauważalne, natomiast w zaawansowanym stadium utrudniają chodzenie i codzienne funkcjonowanie, uniemożliwiają noszenie obuwia oraz charakteryzującą się nasilonym bólem. Głównym widocznym objawem jest zniekształcenie palców stopy – od drugiego do piątego, powstające w wyniku przykurczu palca w stawie znajdującym się bliżej stopy. Palec młoteczkowaty diagnozuje się, jeśli pacjent nie może rozprostować palca – nawet biernie go rozciągając.

Przykurcz wywołuje kolejne dolegliwości. Zajęty staw pozostaje nadmiernie wysunięty ku górze, co sprzyja powstawaniu otarć i nagniotków na grzebiecie palców stopy. Zmienia się też miejsce nacisku na podłoże, prowadząc do odcisków i bólu również na opuszce palca. Pogrubiała skóra i twarde nagniotki mogą być przyczyną zesztywnienia palca. Zmianom anatomicznym towarzyszy ból i stany zapalne w chorobowo zmienionym stawie. Pacjenci skarżą się na wygląd palców, które przypominają swoim wyglądem szpony.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Rozwojowi deformacji palca młoteczkowatego sprzyja wiele czynników. Ponieważ kobiety chorują częściej niż mężczyźni, uznaje się, że duże znacznie ma dobór obuwia. Zbyt ciasne, posiadające wąskie noski i wysokie obcasy buty wywołują ucisk na palce stopy i zmieniają napięcia w stawach śródstopia, co sprzyja powstawaniu patologicznego obciążenia.

Najczęstsze czynniki ryzyka obejmują:

• haluksy i inne wady przodostopia
• stopa poprzecznie płaska
• choroba zwyrodnieniowa stawów i RZS
• urazy lub operacje w obrębie stopy
• zaburzenia neurologiczne – neuropatia cukrzycowa, choroba Parkinsona
• czynniki genetyczne wpływające na budowę stopy

Palec młoteczkowaty najczęściej dotyczy drugiego palca, który jest najdłuższy i najbardziej narażony na przeciążenia. Zmiany w unerwieniu mięśni oraz ich kontrola mogą prowadzić do nieprawidłowego ustawienia palców i rozwoju deformacji.

Rozpoznanie i stopnie zaawansowania

Zwyrodnienia w obrębie stopy są domeną osób starszych. Badanie Framingham Foot Study z udziałem ponad 3 tysięcy osób w wieku 50 lat i więcej wykazało, że częstość występowania palca młoteczkowatego wynosi 16,2% w tej grupie wiekowej. Jednak nie wszyscy pacjenci wymagają leczenia chirurgicznego, a ponadto część z nich może mieć przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego z powodu złego stanu zdrowia. Zabieg operacyjny jest najskuteczniejszą metodą i daje długoterminową poprawę.

Diagnostyka palca młoteczkowatego opiera się na badaniu fizykalnym oraz zdjęciach RTG stopy w obciążeniu. Obrazowanie pozwala ocenić stopień zaawansowania deformacji oraz obecność zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów palców. Wyróżnia się deformacje elastyczne i sztywne, co ma bezpośredni wpływ na wybór metody leczenia.

Rodzaje deformacji palców

W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy główne typy deformacji palców: palec młoteczkowaty, palec młotkowaty sztywny i palec szponiasty. Każdy z tych typów różni się zakresem zgięcia w poszczególnych stawach i wymaga odmiennego podejścia terapeutycznego. Palec szponiasty dotyczy zwykle więcej niż jednego stawu i może być związany z patologiami neurologicznymi lub mięśniowymi.

Metody leczenia chirurgicznego

Leczenie operacyjne palca młoteczkowatego może przebiegać różnymi metodami. W stadium średnio zaawansowanym, kiedy możliwa jest manualna korekcja deformacji, przeprowadza się zabieg Girdlestone-Taylora, polegający na usunięciu zrostów i zmianie położenia ścięgien.

Deformacja sztywna wymaga interwencji kostnej, a pacjentom proponuje się usztywnienie stawu i plastykę tkanek. W zabiegach chirurgicznych stosuje się drut Kirschnera lub nowoczesne implanty (Pro-Toe, Smart Toe, StayFuse). Druty wchłanialne eliminują potrzebę drugiej operacji związaną z usunięciem stabilizatora.

Coraz większą popularność zyskują techniki MIS (minimally invasive surgery), które pozwalają na korekcję przez niewielkie nacięcia. Tego rodzaju rozwiązania zmniejszają ryzyko infekcji, skracają czas rekonwalescencji i poprawiają komfort pacjenta. Nowoczesne kliniki coraz częściej stosują MIS w leczeniu tej deformacji.

Implanty i nowoczesne technologie

Postęp w implantologii pozwolił na stworzenie biodegradowalnych implantów do korekcji palca. Implanty te z czasem rozpuszczają się w organizmie, co eliminuje konieczność kolejnej operacji. Zastosowanie implantów takich jak StayFuse czy Smart Toe poprawia stabilizację stawu i wpływa korzystnie na efekty funkcjonalne.

Rehabilitacja i powrót do aktywności

Po operacji konieczna jest rehabilitacja. W pierwszym etapie stosuje się unieruchomienie i ograniczenie obciążenia operowanej kończyny. W kolejnych tygodniach wdrażane są ćwiczenia poprawiające zakres ruchu i wzmacniające mięśnie stopy oraz techniki reedukacji chodu.

Rokowania po zabiegu są dobre. Większość pacjentów odzyskuje sprawność w ciągu kilku tygodni do kilku miesięcy. Ryzyko nawrotu deformacji jest niskie, jeśli pacjent stosuje się do zaleceń i nosi odpowiednie obuwie.

Profilaktyka nawrotów

Profilaktyka odgrywa istotną rolę po zabiegu. Zaleca się stosowanie obuwia z szerokim noskiem, elastyczną podeszwą i niskim obcasem. Regularne wzmacnianie mięśni stopy i unikanie długotrwałego stania również są wskazane. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wkładki ortopedyczne.