Operacje zaćmy - za mało w stosunku do potrzeb

Jak poinformował prof. dr hab. n. med. Jerzy Szaflik w trakcie III Międzynarodowego Forum Chirurgii Okulistycznej, które odbyło się w dniach 12‑23 kwietnia 2013 roku w Katowicach, w polskich klinikach przeprowadza się zbyt mało operacji leczenia zaćmy. Zapotrzebowanie na zabiegi zaćmy jest wyraźnie większe, większe są także możliwości lekarzy w tym zakresie.

Prof. Szaflik, będący jednym z pionierów nowoczesnych metod leczenia zaćmy w Polsce, podkreślił, że Polska ma możliwość skutecznego leczenia zaćmy: ciągły dostęp do sprzętu medycznego i diagnostycznego, a także wielu doskonałych lekarzy okulistów o ogromnym doświadczeniu w zakresie operacyjnego leczenia zaćmy. Mimo to znajdujemy się na końcu listy państw europejskich pod względem liczby wykonywanych zabiegów.

Liczba operacji zaćmy w Polsce

Dane z 2023 roku wskazują, że w Polsce wykonano ponad 320 tys. operacji zaćmy, co czyni je najczęściej wykonywanym zabiegiem chirurgii okulistycznej w kraju. Jednocześnie zaleca się minimum 400 tys. zabiegów rocznie, aby sprostać potrzebom populacyjnym.

Postęp w dostępności leczenia zaćmy w ostatnich latach:

• Około 200 tys. zabiegów wykonanych w 2021 roku,
• Około 280 tys. operacji przeprowadzonych w 2022 roku,
• Około 300–320 tys. operacji wykonanych w 2023 roku.

Zaćma pozostaje główną przyczyną odwracalnej ślepoty na świecie i w Polsce. Z wiekiem rośnie liczba pacjentów potrzebujących zabiegu, dlatego tak istotna jest szybka diagnostyka i skuteczne leczenie w ramach systemu publicznego.

Kolejki na operacje zaćmy

Prof. Szaflik zauważył, że w naszym kraju przeprowadza się rocznie około 160–170 tys. operacji usuwania zaćmy, podczas gdy powinno ich być powyżej 250 tys. Podkreślił, że problemem są przede wszystkim fundusze: kontrakty NFZ na operacje okulistyczne są za niskie, mimo że polska okulistyka dysponuje odpowiednimi zasobami.

Zbyt mała liczba przeprowadzanych operacji skutkuje tym, że drastycznie wydłużają się kolejki chorych oczekujących na zabieg. W zależności od ośrodka na operację usunięcia zaćmy czeka się od pół roku do trzech lat. Są też placówki, gdzie czas oczekiwania sięga nawet pięciu lat.

Czynniki wpływające na długość oczekiwania:

• Miejsce zamieszkania pacjenta,
• Dostępność specjalistów i personelu pomocniczego,
• Liczba przyznanych świadczeń w ramach NFZ,
• Infrastruktura i wydolność szpitali w regionie.

Regionalne różnice w dostępności są widoczne: najkrótsze terminy oferują ośrodki w centralnej Polsce, najdłuższe – na Pomorzu i Podkarpaciu. To pogłębia frustrację pacjentów i zwiększa zainteresowanie leczeniem prywatnym.

Wyzwania przyszłości leczenia

Długoterminowe prognozy wskazują na coraz większe zapotrzebowanie na operacje zaćmy w Polsce. Ze względu na starzejącą się populację i rosnącą liczbę osób powyżej 60. roku życia, konieczne będzie zwiększenie liczby specjalistów oraz dostępności zabiegów.

Wprowadzenie zabiegów jednodniowych (tzw. kursy dnia) oraz modernizacja systemu finansowania może pozwolić na skuteczne nadrobienie zaległości operacyjnych i efektywniejsze wykorzystanie potencjału polskiej okulistyki.