Na czym polega operacja bariatryczna SASI?

Otyłość to choroba charakteryzująca się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka (u mężczyzn powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% masy ciała). Do oceny stopnia otyłości stosuje się współczynnik masy ciała BMI (Body Mass Index). Wyliczany jest on ze wzoru: masa ciała (kg) / wzrost (m)².

Podczas gdy pierwszy stopień otyłości rozpoznaje się u osób ze wskaźnikiem wynoszącym 30, otyłość olbrzymia wiąże się z BMI o wartości równej lub przekraczającej 40. Pacjenci z trzecim stopniem otyłości z reguły cierpią z powodu licznych chorób towarzyszących, mogą mieć również kłopoty z poruszaniem się.

Ratunkiem dla nich może być operacja bariatryczna. Najnowszą techniką jest tak zwana metoda SASI.

Czym jest operacja bariatryczna SASI?

Twórcą operacji bariatrycznej SASI jest dr Tarek Ibrahim Mahdy, profesor Uniwersytetu Mansoura w Egipcie. Opracowana przez niego metoda jest połączeniem dwóch skutecznych, stosowanych już wcześniej sposobów leczenia otyłości - obejścia żołądkowo-jelitowego (bypasu gastrycznego) oraz techniki opracowanej przez doktora Sergio Santoro, brazylijskiego chirurga specjalizującego się w chirurgii bariatrycznej.

Polega ona na częściowym wykluczeniu bliższej części jelita, w przeciwieństwie do charakterystycznego dla tradycyjnej operacji obejścia żołądkowego wyłączenia dwunastnicy. Zaproponowana przez Santoro technika zmniejsza ryzyko niedoboru witamin, jednocześnie powodując utratę wagi.

W praktyce SASI (często opisywana jako połączenie rękawowej resekcji żołądka ze zespoleniem żołądkowo-krętniczym) polega na zachowaniu odźwiernika i ciągłości dwunastnicy oraz wytworzeniu dodatkowej „krótszej” drogi pasażu pokarmu do dalszego odcinka jelita cienkiego. Dzięki temu część pokarmu przechodzi naturalnym szlakiem przez dwunastnicę i jelito czcze, a część trafia bezpośrednio do jelita krętego.

To sprzyja efektom metabolicznym przy potencjalnie mniejszym ryzyku głębokich niedoborów niż w klasycznych, bardziej wyłączających operacjach.

Przebieg zabiegu SASI i możliwe powikłania

Na czym zatem polega operacja SASI? Jej celem jest utworzenie w części żołądka niewielkiego zbiornika o pojemności 15–20 ml, określanego mianem „małego żołądka”. W dalszej części chirurg zakłada bypass poprzez zespolenie „małego żołądka” z wydzieloną częścią jelita - bez wyłączania dwunastnicy.

Efektem jest utrata wagi przy jednoczesnym zmniejszeniu ryzyka związanego z niedoborem witamin i minerałów. Mimo że operacja SASI, tak jak każdy zabieg chirurgiczny, wiąże się z możliwością wystąpienia pewnych powikłań, skutek uboczny w postaci zaburzeń wchłaniania jest tu znacznie ograniczony.

Technika i przebieg laparoskopowy

Zabieg wykonuje się najczęściej techniką laparoskopową, co sprzyja szybszej rekonwalescencji. Zachowanie odźwiernika i ciągłości dwunastnicy jest elementem odróżniającym SASI od klasycznych bypassów.

Możliwe powikłania po SASI

Mimo korzystnych założeń anatomicznych zabiegu SASI, ryzyko powikłań nie jest zerowe i zależy m.in. od stanu zdrowia pacjenta oraz doświadczenia ośrodka.

Możliwe powikłania: 

• Krwawienie, przeciek z linii zszywek lub zespoleń, zakażenia, zakrzepica żył głębokich i zatorowość płucna.
• Zwężenie zespolenia, niedrożność jelit, owrzodzenia w okolicy zespolenia oraz krwawienie z przewodu pokarmowego.
• Refluks żółciowy, zgaga i zapalenie przełyku.
• Biegunki, wzdęcia, rzadziej stolce tłuszczowe; wciąż możliwe niedobory (np. żelaza, witaminy B12, witaminy D, wapnia, kwasu foliowego, białka) – dlatego suplementacja i kontrola badań są obowiązkowe.
• Kamica pęcherzyka żółciowego po szybkiej utracie masy ciała, ryzyko konieczności reoperacji lub konwersji do innej metody.

Skuteczność SASI i porównanie metod

Jednym z głównych atutów metody SASI jest jej mniejsze obciążenie organizmu w porównaniu do bardziej inwazyjnych operacji bariatrycznych. Nowatorskie połączenie technik chirurgicznych pozwala na osiągnięcie zadowalających wyników w redukcji masy ciała, co jest kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów cierpiących na otyłość.

Różnice między SASI a innymi metodami:

•  W porównaniu z rękawową resekcją żołądka (SG) SASI dodaje komponent „metaboliczny” (częściowe ominięcie jelita), co może skutkować silniejszym wpływem na cukrzycę typu 2, ale wiąże się też z większym ryzykiem niedoborów niż sama restrykcja objętościowa.
• W stosunku do klasycznego gastric bypass (RYGB) SASI zachowuje odźwiernik i ma jedno zespolenie, co może ograniczać ryzyko niektórych powikłań, ale niesie ryzyko refluksu żółciowego; RYGB wyłącza dwunastnicę i wymaga dwóch zespoleń.
• W porównaniu z jednozespoleniowym bypassem żołądkowym (OAGB/MGB) różni się zakresem wyłączenia jelita i anatomią zespolenia; w obu metodach może wystąpić refluks żółciowy i niedobory, ale ich częstość i nasilenie zależą od szczegółów technicznych i doświadczenia ośrodka.
• Wobec SADI-S (połączenie dwunastniczo-krętnicze po rękawowej resekcji) SASI zachowuje połączenie żołądka z dwunastnicą, co teoretycznie może ograniczać malabsorpcję, ale nadal wymaga suplementacji i kontroli laboratoryjnej.

Dieta, suplementacja i kontrole po operacji SASI

Po operacji pacjenci muszą przestrzegać restrykcyjnych zaleceń dotyczących diety i stylu życia, aby osiągnąć optymalne wyniki. W pierwszych tygodniach po zabiegu dieta pacjenta składa się głównie z płynów oraz pokarmów przecieranych, co pozwala żołądkowi na powolną adaptację do nowego rozmiaru.

W dłuższej perspektywie kluczowe są:

• odpowiednio zbilansowane posiłki o wysokiej wartości odżywczej,
• codzienna suplementacja zalecona przez zespół bariatryczny,
• regularne badania laboratoryjne (m.in. morfologia, żelazo/ferrytyna, B12, witamina D, wapń, parametry nerkowe i wątrobowe).

Ścisła współpraca z dietetykiem, chirurgiem i lekarzem prowadzącym pomaga wcześnie wychwycić niedobory, zapobiec powikłaniom i utrzymać efekty leczenia.

SASI w Polsce

Operacja SASI to nowa metoda zmniejszania żołądka, która w Polsce nie jest jeszcze szeroko stosowana. Zabieg po raz pierwszy wykonali w 2018 r. specjaliści ze Szpitala Wojskowego w Bydgoszczy. Można jednak przypuszczać, że zadowalające rezultaty tego rodzaju leczenia otyłości sprawią, że metoda ta wkrótce zyska na popularności.

Pomimo obiecujących wyników, niezwykle ważne jest, aby pacjenci poddawani operacji SASI byli dokładnie monitorowani przez zespół specjalistów, aby zapewnić im maksymalne bezpieczeństwo i efektywność leczenia. Regularne wizyty kontrolne pozwalają na identyfikację ewentualnych problemów oraz dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Kwalifikacja do operacji

O zakwalifikowaniu decyduje zespół wielodyscyplinarny po szczegółowej ocenie medycznej i psychologicznej. Zwykle rozważa się operację u osób z BMI ≥40 kg/m² lub BMI ≥35 kg/m² z istotnymi chorobami współistniejącymi (np. cukrzycą typu 2, nadciśnieniem, obturacyjnym bezdechem sennym), po nieskutecznym leczeniu zachowawczym.

Ważne są także: gotowość do trwałej zmiany stylu życia, zdolność do regularnych kontroli i suplementacji oraz brak przeciwwskazań (np. aktywne uzależnienia, niekontrolowane choroby psychiczne, ciężkie choroby zwiększające ryzyko operacyjne). SASI bywa rozważana również jako zabieg rewizyjny po wcześniejszej operacji (np. po rękawowej resekcji żołądka) w razie niezadowalających wyników.