Co to jest gastroskopia bezstresowa?

Gastroskopia umożliwia dzisiaj rozpoznawanie takich schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, żylaki przełyku czy rak przełyku i rak żołądka. Jest zarówno metodą diagnostyczną, jak i leczniczą. Umożliwia między innymi usuwanie polipów błony śluzowej, tamowanie krwawień, czy rozszerzanie zwężeń. W czasie badania pobierany jest również materiał do badań cytologicznych.

Gastroskopia wykonywana jest przy pomocy giętkiego aparatu o średnicy około 10 mm, w którego wnętrzu znajduje się między innymi układ światłowodów i mikrokamera. Endoskop wprowadzany jest przez usta do żołądka po uprzednim miejscowym znieczuleniu ściany gardła, które ma osłabić odruch wymiotny. W niektórych przypadkach gastroskopia jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym, choć ta metoda zarezerwowana jest przede wszystkim dla dzieci.

Gastroskopia jest badaniem nieprzyjemnym dla wielu pacjentów. Mimo zastosowania znieczulenia, u wielu osób dyskomfort wywołują odruchy wymiotne, wywołane przez endoskop, drażniący tylną ścianę gardła i podstawę języka. Istotną poprawę w tym zakresie przynosi gastroskopia bezstresowa, która stosuje nowoczesne, bardzo cienkie endoskopy, wprowadzane do przewodu pokarmowego przez nos.

Na czym polega gastroskopia bezstresowa

Gastroskopia bezstresowa eliminuje nieprzyjemne odczucia, towarzyszące diagnostyce górnego odcinka przewodu pokarmowego metodą gastroskopii tradycyjnej. Polega ona na wprowadzeniu endoskopu przez nos, a nie przez jamę ustną, jak robi się to w tradycyjnej gastrofiberoskopii. Podczas przeprowadzania endoskopu przez jamę ustną mogą pojawiać się nieprzyjemne odczucia, takie jak odruch wymiotny, kaszel oraz odbijanie, a które mogą zostać całkowicie wyeliminowane dzięki nowej metodzie. Gastroskopia bezstresowa minimalizuje dyskomfort odczuwany podczas badania, co jest bardzo istotne, ponieważ zabieg może trwać nawet kilkadziesiąt minut. Po zakończeniu diagnostyki nie występują bóle gardła, które mogły pojawiać się po gastroskopii tradycyjnej.

Gastroskopia bezstresowa jest innowacyjnym badaniem, które jest znacznie lepiej tolerowane przez pacjentów. Dzięki wprowadzeniu giętkiego przewodu przez nos nie jest wywoływany odruch wymiotny u badanej osoby, co sprawia że procedura diagnostyki górnego odcinka przewodu pokarmowego jest dla pacjenta znacznie bardziej komfortowa. Ponadto pacjent może rozmawiać podczas przeprowadzania badania, co umożliwia informowanie lekarza o wszelkich niedogodnościach pojawiających się w czasie wprowadzania endoskopu i natychmiastową reakcję badającego.

Nowoczesne podejście: gastroskopia transnazalna

Przeprowadzenie gastroskopii metodą przez nos jest możliwe dzięki zastosowaniu aparatów o bardzo małej średnicy, oscylującej nawet wokół 5 mm. Metoda ta jest adresowana przede wszystkim do osób: 

• mających silne odruchy wymiotne,
• do pacjentów, u których nie można przeprowadzić badania tradycyjnymi metodami.

Mimo, że aparat używany do wykonywania gastroskopii przeznosowej ma bardzo małą średnicę, możliwe jest pobieranie wycinków do badania histopatologicznego oraz wycinków na test Helicobacter pylori.

W piśmiennictwie medycznym coraz częściej pojawia się także określenie gastroskopia transnazalna lub endoskopia transnosowa, odnoszące się właśnie do tej nowoczesnej, mniej inwazyjnej formy diagnostyki. Alternatywnie używa się również sformułowania fiberoskopia przez nos, które odnosi się do wykorzystania ultracienkich i elastycznych endoskopów światłowodowych.

Zalety i bezpieczeństwo badania

Gastroskopia tradycyjna jest bezpiecznym badaniem, jednak u niektórych pacjentów, między innymi ze względu na nietolerowanie wprowadzanego endoskopu, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki w znieczuleniu ogólnym. W dużym odsetku powikłania powstają w wyniku zastosowanego znieczulenia, a nie samej panendoskopii i dotyczą przede wszystkim osób cierpiących z powodu poważnych chorób serca. U takich osób po zakończeniu badania mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, zaburzenia oddychania, niedokrwienie mięśnia sercowego, hipotensja oraz udar mózgu. Gastroskopia bezstresowa umożliwia wyeliminowanie tych zagrożeń, dzięki zastosowaniu aparatów o niezwykle małej średnicy i wprowadzaniu ich przez nos.

Dla kogo gastroskopia transnazalna

Warto również zaznaczyć, że gastroskopia transnazalna jest rekomendowana u pacjentów w podeszłym wieku oraz osób z chorobami neurologicznymi, u których koordynacja połykania może być zaburzona. Brak potrzeby zastosowania sedacji czy narkozy znacząco zwiększa bezpieczeństwo zabiegu u tych grup.

Stosowane w tym celu ultracienkie endoskopy charakteryzują się nie tylko małą średnicą, ale również wysoką jakością obrazu. W wielu placówkach medycznych możliwe jest wykonanie badania z użyciem nowoczesnych urządzeń wyposażonych w technologię NBI (narrow band imaging), wspomagającą ocenę błony śluzowej.

Zgodnie z najnowszymi wytycznymi opublikowanymi przez towarzystwa gastroenterologiczne w 2024 roku, gastroskopia przez nos zyskuje status zalecanej metody diagnostycznej w przypadkach, gdy tradycyjna forma badania wiąże się z ryzykiem lub wyraźnym dyskomfortem dla pacjenta.

Jak przygotować się do gastroskopii przez nos

Przygotowanie do gastroskopii przez nos nie różni się istotnie od przygotowania do badania tradycyjnego. Pacjent powinien być na czczo przez minimum 6 godzin przed badaniem – nie należy spożywać posiłków ani napojów. W przypadku zażywania leków przewlekle należy skonsultować się z lekarzem, czy można je przyjąć w dniu badania.

Warto również poinformować lekarza o alergiach, chorobach przewlekłych, przyjmowanych lekach przeciwzakrzepowych czy problemach z oddychaniem. W niektórych przypadkach może być konieczne dostosowanie leczenia lub szczególna ostrożność podczas przeprowadzania badania.

Wskazania i zastosowania badania

Gastroskopia przez nos szczególnie polecana jest osobom, które doświadczyły trudności podczas klasycznego badania endoskopowego lub mają silny odruch wymiotny. Jest także korzystnym rozwiązaniem dla dzieci, osób starszych oraz pacjentów z chorobami neurologicznymi lub psychicznymi, które mogą utrudniać współpracę podczas zabiegu.

Najczęstsze wskazania medyczne

Wskazania do badania obejmują między innymi:

• przewlekłe bóle brzucha,
• trudności w przełykaniu,
• podejrzenie infekcji Helicobacter pylori,
• krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego,
• kontrolę leczenia wrzodów żołądka i refluksu żołądkowo-przełykowego.

Choć gastroskopia transnosowa nie zastępuje w pełni klasycznej endoskopii we wszystkich przypadkach (np. przy konieczności wykonania bardziej zaawansowanych zabiegów endoskopowych), stanowi doskonałą alternatywę diagnostyczną u pacjentów wymagających większego komfortu lub mających przeciwwskazania do gastroskopii ustnej.