Co to jest gastroskopia?

Pacjentom zgłaszającym się do gastrologa z symptomami chorób przewodu pokarmowego niejednokrotnie  proponuje się wykonanie gastroskopii w celu postawienia ostatecznego rozpoznania choroby i podjęcia stosownych działań terapeutycznych.

Badanie wnosi wiele cennych informacji na temat przyczyn dolegliwości pacjenta, których nie można byłoby uzyskać bez zobrazowania światła przewodu pokarmowego.

Czym jest gastroskopia ?

Gastroskopia jest badaniem polegającym na uwidocznieniu światła górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyk, żołądek, dwunastnica)  za pomocą endoskopu (w przypadku tego badania nazywanego gastroskopem). Jest to giętki przewód wyposażony w kamerę oraz źródło światła, który wprowadzany jest przez jamę ustną pacjenta. Podczas badania istnieje możliwość przeprowadzenia zabiegów leczniczych na przewodzie pokarmowym oraz pobranie materiału do dalszych badań, np. histopatologicznych.

Już w czasach starożytnych dostrzegano wartość diagnostyczną badania naturalnych otworów ciała przy użyciu prostych wzierników i luster odbijających światło słoneczne. W XIX wieku Filip Bozzini wykorzystał światło lampy gazowej do badań endoskopowych, wciąż jednak urządzenia służące tym badaniom były sztywne, a dostępny do zbadania odcinek przewodu pokarmowego zbyt krótki. Stopniowy rozwój optyki znacznie poprawił jakość endoskopów. Niemiecki lekarz Adolf Kussmaul w 1886 roku wykonał pierwszą gastroskopię. Badanie to stopniowo znajdowało coraz szersze zastosowanie diagnostyczne. Postęp technologiczny umożliwił skonstruowanie współczesnego gastroskopu: cienkiego, giętkiego, zawierającego światłowód oraz kamerę przewodu.

Kiedy wskazane jest wykonanie gastroskopii? 

• Najczęstsze wskazania do diagnostycznej gastroskopii stanowią: dyspepsja (niestrawność), dysfagia (zaburzenia połykania) i odynofagia (ból przy połykaniu). Gdy wspomniane dolegliwości utrzymują się przez wiele tygodni lub ulegają stopniowemu nasileniu, gastroskopia umożliwia rozpoznanie przyczyny tych objawów - pozwala na zobrazowanie zwężeń przełyku, zaburzeń jego czynności skurczowej (perystaltyki), uwidocznienie nieprawidłowości błony śluzowej przewodu pokarmowego (np. owrzodzeń, w tym nowotworowych). Istotną zaletą badania jest możliwość pobrania fragmentów nieprawidłowej śluzówki do oceny histopatologicznej (diagnostyka w kierunku choroby nowotworowej).
• Badanie pozwala na identyfikację przyczyn krwistych wymiotów, ciemnego zabarwienia stolca (ze względu na obecność hematyny- produktu degradacji hemoglobiny z krwi pod wpływem działania kwasu solnego żołądka).
• Przyczyna uporczywych, długotrwałych wymiotów również może być z powodzeniem diagnozowana za pomocą gastroskopii.
• Gastroskopię wykonuje się również  w celu diagnostyki przyczyn niedokrwistości o niejasnym pochodzeniu lub gdy inne badania obrazowe jamy brzusznej (np. tomografia komputerowa) wskazują na chorobę górnego odcinka przewodu pokarmowego.
• Gastroskopia wykonywana jest także w celu usuwania ciał obcych z przełyku i żołądka (niedrożność mechaniczna z zatkania), tamowania krwawień, poszerzania nowotworowych zwężeń przełyku (leczenie paliatywne).   W takich przypadkach mówimy o gastroskopii leczniczej.

Gastroskopia jest bardzo użytecznym narzędziem diagnostyczno-terapeutycznym, umożliwia rozpoznawanie i leczenie wielu  schorzeń, co bez bezpośredniego wglądu do światła górnego odcinka przewodu pokarmowego byłoby niewykonalne lub miało charakter  bardziej inwazyjny i niosło większe ryzyko dla pacjenta (leczenie operacyjne).

Źródła: From the Lumen to the Laparoscope; Irvin M Modlin; Mark Kidd, Archives of Surgery 2004; Sieradzka-Patykiewicz L., Grys I., Nowak A.: Endoskopowe tamowanie krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego pochodzenia nieżylakowego - analiza retrospektywna, Polski Merkuriusz Lekarski, 2009, XXVI., Interna Szczeklika  pod redakcją Piotra Gajewskiego, wyd. Medycyna Praktyczna 2013.