Czym jest i jak powstaje ganglion nadgarstka?

Choć może się wydawać inaczej, specjaliści ortopedii zajmują się nie tylko leczeniem złamań, zmian zwyrodnieniowych stawów czy rekonstrukcją kończyn objętych wrodzonymi wadami. W zakresie świadczeń przez nich oferowanych znajduje się również leczenie rozmaitych zmian rozrostowych, zlokalizowanych w strukturach narządu ruchu, zarówno tych nowotworowych, jak i tych o całkowicie łagodnym charakterze.

W obrębie zmian nienowotworowych zaklasyfikować można ganglion nadgarstka. Schorzenie jest o tyle ciekawe, że jego patogeneza nie została dotychczas jednoznacznie wyjaśniona, a oprócz tego zmiana może - nawet w krótkim czasie - narastać lub zanikać.

Co to jest ganglion nadgarstka?

Ganglion (nazywany również torbielą galaretowatą) rozwijać się może w obrębie stóp czy kolan, jednakże najczęstszą lokalizacją tej zmiany jest nadgarstek. Według American Academy of Orthopaedic Surgeons, to właśnie tego typu zmiany najczęściej odpowiadają za obecność guzkowatych tworów w obrębie struktur ręki.

Ganglion nadgarstka zbudowany jest z zewnętrznej osłonki łącznotkankowej, we wnętrzu której znajduje się treść o charakterze płynnym lub galaretowatym. Jest ona bezbarwna i przypomina płyn stawowy. Tego typu zmiany lokalizują się nad stawami, zazwyczaj znajdują się one na szczycie nadgarstka lub w okolicy połączenia kości nadgarstka z kośćmi budującymi palce.

W zależności od charakteru treści budującej ganglion, guzki mogą być miękkie lub twarde. Oprócz konsystencji, u różnych pacjentów twory te osiągają inne rozmiary: u części osób przypominają one ziarna grochu, z kolei u innych gangliony bywają większe i mogą osiągać nawet 2,5-3 cm średnicy.

Objawy torbieli nadgarstka

Zaburzenie tego rodzaju częściej dotyczy kobiet - ganglion nadgarstka spotykany jest u nich nawet trzykrotnie częściej niż u mężczyzn. Gangliony wystąpić mogą u pacjentów w każdym wieku, jednakże najczęściej obarczone dolegliwością są osoby z przedziału wiekowego od 15 do 40 lat.

Opisywana zmiana może być bezobjawowa, jednak jeżeli zlokalizowana jest ona w pobliżu przebiegu włókien nerwowych, może powodować ich podrażnienie, skutkiem czego mogą być dolegliwości bólowe czy odczuwanie mrowień. Czasami, ze względu na możliwość zaburzania funkcji mięśni ręki, ganglion może wywoływać ograniczenie ruchomości tej okolicy.

Czynniki ryzyka

Na temat rozwoju ganglionu nadgarstka dostępnych jest co najmniej kilka teorii. Według jednej z nich przyczyną pojawiania się tej zmiany miałaby być powtarzające się urazy oraz przeciążenia struktur ręki. Tę tezę miałby potwierdzać fakt, że torbiele galaretowate obserwowane są częściej u osób uprawiających gimnastykę.

Inne przypuszczenia dotyczą z kolei defektów torebki stawowej oraz więzadeł. Występowanie ubytków w tych strukturach miałoby bowiem skutkować wydostawaniem się do otaczających je przestrzeni tkankowych komórek tkanki łącznej, które - namnażając się bezpośrednio pod skórą - miałyby rozwijać się w ganglion nadgarstka.

Styl życia i zawodowe czynniki również mogą wpływać na rozwój ganglionu. Osoby wykonujące prace wymagające powtarzających się ruchów nadgarstka lub intensywnego użycia rąk są bardziej narażone na wystąpienie tego schorzenia.

Diagnostyka i leczenie

Diagnostyka ganglionu nadgarstka zazwyczaj opiera się na badaniu fizykalnym oraz wywiadzie medycznym. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie badań obrazowych, takich jak ultrasonografia czy rezonans magnetyczny, aby wykluczyć inne schorzenia i dokładnie ocenić strukturę zmiany.

Torbiel galaretowata nadgarstka nie zawsze wymaga leczenia. Związane jest to z faktem, że może ona samoistnie zanikać. Jeżeli jednak ganglion powoduje występowanie u chorego uciążliwych dolegliwości, możliwa jest m.in. aspiracja treści wypełniającej zmianę czy też jej całkowita resekcja chirurgiczna.

W przypadku nawracających ganglionów oraz w sytuacjach, gdy zmiana wywołuje znaczące dolegliwości, zaleca się przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Podczas operacji ganglion jest całkowicie usuwany, co zmniejsza ryzyko jego nawrotu. Warto jednak pamiętać, że każda interwencja chirurgiczna wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań, takich jak infekcje, uszkodzenie nerwów czy blizny.

Alternatywne metody leczenia, takie jak fizjoterapia, mogą pomóc w zmniejszeniu dolegliwości bólowych i poprawie funkcji nadgarstka. Stosowanie ortez również może być korzystne, szczególnie w celu stabilizacji nadgarstka i ograniczenia ruchów, które mogą nasilać objawy.

Profilaktyka

Metody zmniejszające ryzyko rozwoju ganglionu:

• unikanie powtarzających się przeciążeń nadgarstka,
• unikanie urazów,
• regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie ręki i nadgarstka,
• stosowanie ergonomicznych narzędzi pracy.

Chociaż nie ma pewnych metod zapobiegania powstawaniu ganglionów, można zmniejszyć ryzyko ich rozwoju, unikając powtarzających się przeciążeń nadgarstka i unikając urazów. Regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie ręki i nadgarstka oraz stosowanie ergonomicznych narzędzi pracy może również pomóc w profilaktyce tego schorzenia.