Jakimi metodami leczy się zespół cieśni kanału nadgarstka?

Leczenie zespołu cieśni kanału nadgarstka powinno zostać podjęte już we wczesnym etapie, zanim dojdzie do zaawansowania choroby skutkującego wystąpieniem osłabienia mięśni, atrofii i pojawienia się zaawansowanych zmian przewodnictwa nerwu pośrodkowego. W skrajnych, nieleczonych przypadkach może dojść do nieodwracalnych zmian nerwu.

Chociaż u części pacjentów objawy mogą ustąpić samoistnie, zwłaszcza u kobiet w ciąży, to jednak decyzja o rodzaju leczenia powinna zostać odpowiednio dobrana do stopnia zaawansowania choroby.

Objawy i diagnostyka cieśni nadgarstka

Zespół cieśni kanału nadgarstka jest neuropatią wynikającą z ucisku nerwu pośrodkowego w obrębie wąskiego kanału nadgarstka. Objawia się to drętwieniem, mrowieniem oraz bólem obejmującym kciuk i palce ręki. W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawiać się trudności w precyzyjnych ruchach dłoni oraz osłabienie siły chwytu.

Najczęstsze objawy cieśni nadgarstka:

• drętwienie i mrowienie palców,
• bóle w obrębie nadgarstka i dłoni,
• osłabienie siły chwytu,
• problemy z precyzyjnymi ruchami dłoni,
• pogorszenie sprawności podczas czynności manualnych.

W diagnostyce zespołu cieśni istotną rolę odgrywają badania obrazowe i przewodnictwa nerwowego, takie jak USG nadgarstka oraz elektromiografia (EMG). Dzięki nim można ocenić stopień ucisku nerwu oraz ewentualne uszkodzenie nerwu, co pozwala dobrać najskuteczniejszą metodę leczenia.

Oprócz podstawowych badań często wykonuje się testy kliniczne, takie jak test Phalena czy test Tinela, które pomagają potwierdzić podejrzenie cieśni kanału nadgarstka. Mogą one być szczególnie przydatne w ocenie stopnia podrażnienia nerwu.

Leczenie zachowawcze cieśni nadgarstka

Leczenie zachowawcze zespołu cieśni kanału nadgarstka obejmuje metody farmakologiczne i niefarmakologiczne, które mogą być stosowane łącznie. W umiarkowanych stadiach choroby postępowanie takie zwykle jest skuteczne i powoduje ustąpienie objawów.

Jedną z metod niefarmakologicznych jest usztywnienie nadgarstka, które pozwala na ograniczenie ruchomości, co pozwala odpocząć nadwyrężonej dłoni. Usztywnienie może być stosowane tylko w nocy, aby nie ograniczać aktywności zawodowej.

Połączone z ćwiczeniami, usztywnienie pozwala na uzyskanie dobrych efektów terapii, szczególnie kiedy objawy pojawiają się po nocnym wypoczynku i może być stosowane długotrwale (przez kilka miesięcy). Zaprzestanie usztywnienia może powodować nawrót choroby.

W terapii zachowawczej coraz większą rolę przypisuje się nowoczesnym formom fizjoterapii, takim jak neuromobilizacje nerwu pośrodkowego, terapia manualna ukierunkowana na tkanki miękkie oraz ćwiczenia poprawiające biomechanikę całej kończyny górnej. Metody te mogą poprawiać komfort pacjenta oraz wspomagać regenerację tkanek, zwłaszcza w początkowych stadiach schorzenia.

Najczęściej stosowane metody zachowawcze:

• usztywnienie nadgarstka,
• ćwiczenia i fizjoterapia,
• neuromobilizacje nerwu pośrodkowego,
• terapia manualna tkanek miękkich,
• leczenie farmakologiczne przeciwzapalne.

Fizykoterapia

Stosowanie ultradźwięków w leczeniu cieśni kanału nadgarstka jest metodą, w której zaobserwowano dobre efekty wczesne, jednak wyniki odległe są słabo udokumentowane.

Metoda ta polega na działaniu falami ultradźwiękowymi na chory nadgarstek, co prowadzi do rozszerzenia naczyń w obrębie kanału pod wpływem ciepła i złagodzenie objawów. Podobny mechanizm działania, ale i niepewną skuteczność, ma leczenie laserem.

Leczenie farmakologiczne

W farmakologicznym leczeniu zespołu cieśni kanału nadgarstka stosowane są leki prowadzące do zmniejszenia reakcji zapalnej. W leczeniu doustnym prowadzi się terapię niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub kortykosteroidami (stosowanymi do 14 dni), których jednak stosowanie długotrwałe jest ograniczone z uwagi na działania niepożądane.

Wspomagająco stosowana może być witamina B6. Kortykosteroidy stosuje się również w postaci domiejscowych wstrzyknięć. Jest to metoda skuteczna, pozwalająca – według badań amerykańskich – na długotrwałe ustąpienie objawów. Jednakże w większości przypadków powtórne wstrzyknięcia, stosowane po nawrocie objawów, nie przynosiły poprawy.

Leczenie operacyjne cieśni nadgarstka

W zaawansowanych postaciach lub gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektu, stosuje się leczenie operacyjne cieśni kanału nadgarstka. Polega ono na przecięciu troczka zginaczy – włóknistej tkanki pokrywającej kanał nadgarstka; w niektórych przypadkach konieczna jest jego rekonstrukcja, a czasem neuroliza nerwu pośrodkowego. Leczenie operacyjne może być przeprowadzone klasycznie – na otwarto, lub metodami małoinwazyjnymi.

W ostatnich latach coraz większą popularność zyskują  endoskopowe techniki operacyjne, które pozwalają na mniejsze nacięcie skóry, krótszy czas rekonwalescencji oraz szybszy powrót do pracy. Wybór metody operacyjnej zależy od stopnia zaawansowania zmian, doświadczenia operatora oraz czynników anatomicznych pacjenta.

Po operacji duże znaczenie ma odpowiednia rehabilitacja – ćwiczenia poprawiające ruchomość nadgarstka, mobilizacja blizny oraz powolne zwiększanie obciążenia dłoni. Proces powrotu do sprawności może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, zależnie od wyjściowego zaawansowania choroby.

Profilaktyka i zapobieganie nawrotom

Oprócz leczenia już rozwiniętego schorzenia dużą rolę odgrywa profilaktyka cieśni nadgarstka, która coraz częściej jest propagowana wśród osób pracujących w zawodach stanowiących grupy ryzyka tego schorzenia (np. pracujący dużo przy klawiaturze komputerowej). Odpowiednie ćwiczenia mogą znacznie opóźnić pojawienie się zespołu lub pozwolić na całkowite jego uniknięcie.

Elementami profilaktyki są m.in. ergonomiczne ustawienie stanowiska pracy, regularne przerwy w trakcie pisania na klawiaturze, unikanie długotrwałego zginania nadgarstków oraz wzmacnianie mięśni przedramion. Wprowadzenie tych zasad może znacząco zmniejszyć ryzyko nawrotów po zakończonym leczeniu.

Najważniejsze elementy profilaktyki:

• ergonomiczne stanowisko pracy,
• regularne przerwy podczas pisania,
• utrzymanie prawidłowej postawy,
• unikanie przeciążeń nadgarstków,
• ćwiczenia wzmacniające przedramiona.

Coraz częściej podkreśla się także znaczenie modyfikacji stylu życia, w tym utrzymania prawidłowej masy ciała oraz kontroli chorób, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zespołu cieśni, takich jak cukrzyca czy choroby tarczycy. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie ryzyka nawrotu.