Konsultacja specjalistyczna przed leczeniem zaćmy

Zaćma (katarakta, łac. cataracta) jest podstępnie postępującym procesem zwyrodnieniowym, prowadzącym do zmętnienia soczewki oka. Soczewka oka jest strukturą, która odpowiada za odpowiednie skupianie wpadających promieni świetlnych.

Dzięki precyzyjnemu skupieniu światła na siatkówce jesteśmy w stanie postrzegać w sposób wyraźny otaczającą nas rzeczywistość.

Przyczyny i czynniki ryzyka zaćmy

Proces mętnienia soczewki skutkuje stopniową utratą jej przezierności, a zatem zaburzony zostaje proces prawidłowego widzenia. Przyczyn odpowiadających za rozwój zaćmy jest wiele, a wśród nich wymienić należy m.in. stany zapalne tkanek gałki ocznej, wieloletni przebieg chorób metabolicznych, urazy okolic oczodołów czy czynniki genetyczne.

Główne przyczyny rozwój zaćmy:

• stany zapalne tkanek gałki ocznej
• wieloletni przebieg chorób metabolicznych
• urazy okolic oczodołów
• czynniki genetyczne

W ostatnich latach zwraca się również uwagę na wpływ stylu życia na tempo rozwoju zaćmy. Do czynników zwiększających ryzyko zalicza się m.in. długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV, palenie tytoniu, stosowanie niektórych leków ogólnoustrojowych oraz przewlekły stres oksydacyjny. Aktualne wytyczne podkreślają znaczenie profilaktyki, takiej jak ochrona oczu przed słońcem i kontrola chorób przewlekłych.

Czynniki stylu życia zwiększające ryzyko zaćmy:

• długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV
• palenie tytoniu
• stosowanie niektórych leków ogólnoustrojowych
• przewlekły stres oksydacyjny
• brak kontroli chorób przewlekłych

Przebieg konsultacji przed leczeniem zaćmy

Podstawą skutecznego leczenia zaćmy jest przeprowadzenie odpowiedniego zabiegu operacyjnego, który polega najogólniej na usunięciu z gałki ocznej zmętniałej i zwyrodniałej soczewki oraz wprowadzeniu w jej miejsce soczewki sztucznej. Z kolei podstawą do przeprowadzenia zabiegu usunięcia zaćmy jest odpowiednia kwalifikacja pacjenta, która ma miejsce zazwyczaj podczas pierwszej wizyty lekarskiej.

W celu zakwalifikowania chorego do zabiegu konieczne jest m.in. dokładne zebranie wywiadu, przeprowadzenie badania przedmiotowego pacjenta oraz zlecenie i wykonanie wybranych badań diagnostycznych. Ocenia się m.in. stan ogólny pacjenta i zaawansowanie chorób przewlekłych.

Elementy kwalifikacji do zabiegu leczenia zaćmy:

• dokładne zebranie wywiadu medycznego
• badanie przedmiotowe pacjenta
• ocena stanu ogólnego i chorób przewlekłych
• zlecenie i wykonanie badań diagnostycznych
• omówienie oczekiwań pacjenta wobec zabiegu

Ocena stanu zdrowia pacjenta

Wieloletni przebieg cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca czy chorób endokrynologicznych, takich jak np. niedoczynność tarczycy, wywiera istotny wpływ na stan ogólny pacjenta i jego kwalifikację do zabiegu. Stopień zaawansowania tych schorzeń decyduje m.in. o wyborze przez lekarza anestezjologa odpowiedniego rodzaju znieczulenia podczas zabiegu leczenia zaćmy.

W większości przypadków zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, co umożliwia szybszy powrót pacjenta do pełnej sprawności. W sytuacji ciężkiego stanu ogólnego pacjenta zabieg operacyjny jest najczęściej przeciwwskazany do czasu wyrównania stwierdzonych nieprawidłowości.

W aktualnych wytycznych kładzie się nacisk na ocenę ryzyka okołooperacyjnego oraz ewentualnej konieczności wcześniejszej stabilizacji chorób przewlekłych. Często włącza się dodatkowe konsultacje, np. diabetologiczną lub kardiologiczną.

Konsultacja specjalistyczna przed leczeniem zaćmy obejmuje również pomiar ostrości wzroku oraz ocenę ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria). W zależności od sytuacji wykonuje się także ocenę tkanek gałki ocznej za pomocą badania ultrasonograficznego (USG), co jest szczególnie ważne w przypadku zaawansowanej zaćmy utrudniającej wgląd w dno oka.

Dobór soczewki i badania kwalifikacyjne

Badanie kwalifikacyjne ma również na celu określenie towarzyszącej wady wzroku, np. astygmatyzmu, nadwzroczności czy krótkowzroczności. Ma to kluczowe znaczenie przy wyborze najbardziej odpowiedniej sztucznej soczewki oka.

W zależności m.in. od obecności dodatkowej wady wzroku, oczekiwań pacjenta, trybu życia czy wykonywanej pracy (np. kierowca zawodowy) podejmuje się decyzję o wszczepieniu soczewki jednoogniskowej, wieloogniskowej lub torycznej. Współczesne rekomendacje zwracają uwagę na indywidualizację doboru soczewki oraz omówienie z pacjentem możliwych korzyści i ograniczeń każdego typu implantów.

W ostatnich latach dostępne stały się także bardziej zaawansowane soczewki o wydłużonej głębi ostrości (EDoF), które mogą stanowić alternatywę dla pacjentów oczekujących lepszej jakości widzenia pośredniego przy mniejszym ryzyku efektów świetlnych.

Znaczenie kwalifikacji i dalsze postępowanie

Odpowiednia diagnostyka pacjenta oraz ocena chorób ogólnoustrojowych i tych obejmujących narząd wzroku ma bardzo duże znaczenie w leczeniu zaćmy. Powrót prawidłowego widzenia oraz usunięcie zmian w soczewce oka nie jest możliwe bez zabiegu operacyjnego.

Ważnym elementem procesu kwalifikacji jest również edukacja pacjenta przed zabiegiem. Obejmuje ona omówienie przebiegu zabiegu, oczekiwanych efektów oraz możliwych powikłań. Pacjenci coraz częściej otrzymują także zalecenia dotyczące przygotowania do operacji zaćmy, takie jak stosowanie odpowiednich kropli do oczu czy tymczasowa modyfikacja leczenia ogólnego.

Dzięki postępowi technologicznemu i udoskonaleniu technik operacyjnych współczesna chirurgia zaćmy charakteryzuje się bardzo wysokim profilem bezpieczeństwa oraz przewidywalnymi wynikami, co podkreślane jest w aktualnych standardach i rekomendacjach okulistycznych.