Przyczyny łokcia tenisisty

Łokieć tenisisty to powszechna nazwa zapalenia nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Jest to zespół bólowy tkanek otaczających boczną okolicę łokcia. W tym miejscu przyczepiają się mięśnie prostowniki, a szczególnie mięsień prostownik wspólny palców. Dlatego często problem bólowy nie dotyczy samego wyrostka kostnego, ale promieniuje wzdłuż mięśni prostowników, czasami aż do nadgarstka. Pacjenci cierpiący na tę dolegliwość narzekają na ostry i nieprzyjemny ból w trakcie zwykłych codziennych czynności, takich jak podniesienie kubka z kawą czy uściśnięcie dłoni. Zaś naciśnięcie bolesnego wyrostka jest tak bolesne, że pacjent od razu zabiera rękę.

Dr E.Pifel i M.Ganske z The Orthopedic Institute of Wisconsin podają, że łokieć tenisisty dotyczy 1-3% populacji, w tym 15% osób wykonujących zawód z grupy ryzyka. Wg dr Adriana Rymarczyka, ortopedy, który współpracuje m.in. z tenisistami czy siatkarzami, najczęściej narażeni na ból ze strony łokcia tenisisty są ludzie w między 45 a 54 r.ż.. W szczególności osoby pracujące przy komputerze, robotnicy i lekarze często wykonujący ruchy skrętne nadgarstka, jak np. elektrycy, stomatolodzy czy ortopedzi. Natomiast sami tenisiści stanowią jedynie 10% wszystkich pacjentów.

Dr Rymarczyk podaje też, że do 1999 r. łokieć tenisisty miał charakter zapalny w ścięgnie m. prostowników. Jednak w 1999 r. dr R.P. Nirschl oraz B.S. Kraushaar dowiedli, że powodem dolegliwości są zmiany degeneracyjne w tkance ścięgnistej.

Objawy i diagnoza łokcia tenisisty

Typowe objawy łokcia tenisisty mogą obejmować:

• ból po bocznej stronie łokcia nasilający się przy prostowaniu nadgarstka,
• osłabienie siły chwytu,
• tkliwość w okolicy nadkłykcia bocznego,
• ograniczenie sprawności manualnej,
• ból promieniujący wzdłuż przedramienia do nadgarstka.

Rozpoznanie opiera się głównie na badaniu klinicznym i wywiadzie. Przydatne są testy diagnostyczne łokcia tenisisty, takie jak test Cozena czy test Milla. W niektórych przypadkach wykonuje się USG lub rezonans magnetyczny, aby potwierdzić zmiany degeneracyjne w obrębie przyczepów mięśniowych.

Przyczyny i mechanizm łokcia tenisisty

Wg dr Nirschl'a i Kraushaar'a główną przyczyną łokcia tenisisty nie jest zapalenie, lecz uszkodzenie struktur włókien kolagenowych budujących ścięgna spowodowane przewlekłymi przeciążeniami i mikrourazami. Taki stan zaburza ukrwienie i odżywienie tkanek otaczających przyczep mięśni prostowników i może powodować obrzęk, pogrubienie i bolesność przyczepów ścięgnistych. Dodatkowo mięśnie prostowniki długotrwale obciążane wchodzą w stan ciągłego napięcia i nie odpoczywają. To tylko pogłębia problem. Ponieważ jeśli ręka będzie dalej obciążana, może dochodzić do naderwania napiętych ścięgien, a to spowoduje utworzenie się patologicznych zwapnień wokół przyczepu ścięgna.

Natomiast dr Cyriax proponuje hipotezę zakładającą, że między ścięgnem mięśnia prostownika wspólnego palców a okostną nadkłykcia bocznego kości ramiennej dochodzi do mikro i makroskopowych uszkodzeń, które przyczyniają się do powstania łokcia tenisisty.

Inną przyczyną schorzenia, zupełnie odwrotną, jest osłabienie i zanik mięśni spowodowane rzadkim ich używaniem. Wówczas jeśli taka osoba podejmie się intensywnej pracy wykorzystującej wszelki zakres ruchów skrętnych i zgięciowo-wyprostnych łokcia i nadgarstka, może dojść do uszkodzenia ścięgna, dla którego to będzie zbyt duży wysiłek.

Dodatkowe czynniki mogące wywołać ból po bocznej stronie łokcia:

• uciśnięcie nerwu promieniowego przez napięte tkanki,
• obrzęk tkanek np. w ciąży,
• bóle rzutowane z odcinka szyjnego kręgosłupa.

W ostatnim przypadku nieprawidłowe ustawienie i praca kręgosłupa szyjnego może drażnić nerw lub więzadło, które powoduje ból w innej części ciała, dając np. objawy charakterystyczne dla łokcia tenisisty.

Łokieć tenisisty a aktywność fizyczna

Jeśli chodzi o występowanie łokcia tenisisty u sportowców uprawiających ten sport, dr Rymarczyk twierdzi, że u tenisistów, szczególnie grających amatorsko, przyczyną tego zespołu bólowego jest głównie nieprawidłowa technika odbicia piłki backhandem. Przede wszystkim jeśli ruch ten wykonywany jest jedną ręką, która przejmuje całą energię uderzenia piłki, a zawodnik zamiast zredukować ją poprzez uwolnienie zacisku dłoni na rakiecie po uderzeniu, wciąż ją ściska.

Łokieć tenisisty może również występować u osób regularnie uprawiających sporty siłowe, golf, wspinaczkę czy wioślarstwo. Często dochodzi do przeciążeń wynikających z braku rozgrzewki lub nieprawidłowej techniki wykonywania ćwiczeń.

Łokieć tenisisty często rozwija się także u osób wykonujących zawody wymagające powtarzalnych ruchów nadgarstka i łokcia, jak informatycy, elektrycy, dentyści czy pracownicy fizyczni. Długotrwałe napięcie mięśni prostowników może prowadzić do ich przeciążenia i mikrourazów.

Niewłaściwa pozycja podczas pracy biurowej lub powtarzalne czynności bez odpowiednich przerw mogą nasilać ryzyko wystąpienia łokcia tenisisty. Dlatego istotne jest wprowadzenie ergonomicznych stanowisk pracy i edukacji w zakresie profilaktyki przeciążeń kończyny górnej.

Najwięcej przypadków łokcia tenisisty obserwuje się u osób między 40. a 60. rokiem życia. W tym okresie często dochodzi do naturalnych zmian degeneracyjnych w obrębie ścięgien, co zwiększa ryzyko urazu przy obciążeniu mechanicznym.