Taśmy wykorzystywane w operacyjnym leczeniu NTM u kobiet

Nietrzymaniem moczu najogólniej nazywamy niekontrolowany wyciek moczu z pęcherza moczowego. Różne formy tego schorzenia charakteryzują się różnymi objawami i poziomem ich nasilenia.

Do najczęściej występujących zaburzeń nietrzymania moczu według International Continence Society (ICS) należą:

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu - do wycieku moczu dochodzi podczas zmian ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, np. podczas kichania czy pracy fizycznej;
• Naglące nietrzymanie moczu - mikcja poprzedzona jest uczuciem silnego, niedającego się powstrzymać uczucia potrzeby oddania moczu;
• Postać mieszana nietrzymania moczu - łączy w sobie cechy obu wyżej wymienionych form nietrzymania moczu

Brak terapii może nasilać problemy zdrowotne – sprzyja zakażeniom układu moczowego, stanom zapalnym dróg rodnych oraz zapalenieniu skóry krocza z pojawieniem się trudno gojących ran.

Nieleczone wysiłkowe NTM wynikające z zaburzeń statyki dna miednicy może z czasem prowadzić do wypadania dróg rodnych. To także problem natury fizycznej, psychicznej i społecznej: bywa barierą w relacjach, ogranicza aktywność zawodową, życie intymne i może skutkować izolacją społeczną.

Rodzaje operacji taśmowych w leczeniu NTM

Zabiegowi operacyjnemu najczęściej poddawane są osoby cierpiące na wysiłkowe NTM i niektóre formy mieszanego NTM.

Jednym z najpopularniejszych obecnie zabiegów operacyjnego leczenia NTM u tych chorych jest metoda z użyciem specjalnych taśm. Idea tych operacji polega na podwieszeniu i uniesieniu cewki moczowej za pomocą wspomnianych taśm, w taki sposób, aby zapobiec niekontrolowanemu wyciekowi moczu w sytuacji nadmiernego wzrostu ciśnienia wewnątrzpęcherzowego.

Elewacja cewki moczowej powoduje, że potrzebny jest większy niż wcześniej wzrost ciśnienia w pęcherzu moczowym, aby przewyższyć ciśnienie panujące po zabiegu w cewce moczowej. Uzyskuje się w ten sposób prawidłowe stosunki anatomiczne i odpowiednią wartość kąta pęcherzowo-cewkowego.

Z roku na rok wykonuje się w Polsce coraz więcej zabiegów z wykorzystaniem metody taśmowej. Z danych udostępnionych przez Polskie Towarzystwo Urologiczne wynika, że u 81% kobiet poddanych zabiegowi leczenia NTM za pomocą taśm dolegliwości ustąpiły całkowicie, natomiast u 16% nastąpiła znacząca poprawa.

Biorąc pod uwagę rodzaj użytej do podwieszenia cewki moczowej taśmy oraz sposób jej implantacji, wyróżnić możemy następujące odmiany zabiegu:

• TVT (tension free vaginal tape) - beznapięciowa metoda, w której końce taśmy wyprowadza się przez cięcia w okolicy spojenia łonowego;
• TOT (transobturator tape) - wyprowadzenia taśmy dokonuje się przez symetrycznych nacięcia w pachwinach;
• IVS (intravaginal sling) - taśmę przeprowadza się od strony pochwy, aż do skóry

Jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów jest operacja z użyciem beznapięciowej taśmy prolenowej, która jest stosowana w metodzie TVT.

Główna różnica między zabiegami polega na sposobie dostępu do środkowego odcinka cewki moczowej i wspomnianego rodzaju użytej taśmy. Dla przykładu, w metodzie TVT chirurg przeprowadza niewielkie cięcia, około 3mm długości, w okolicy spojenia łonowego, a w metodzie TOT cięcia te wykonywane są w okolicy pachwin.

Przeciwwskazania do operacyjnego leczenia NTM taśmami

• Infekcja pochwy, upławy
• Ogólny stan zapalny przebiegający z gorączką
• Miejscowy stan zapalny, zmiany ropne
• Ciąża
• Nieprawidłowe wyniki badań (np. cytologia, badanie ogólne moczu)
• Stosowanie niektórych leków: przeciwkrzepliwych, fotowrażliwych
• Skłonność do tworzenia bliznowców
• Leki przeciwkrzepliwe – odstawić lub zmienić na 7 dni przed zabiegiem

Przebieg operacji i rekonwalescencja

Cały zabieg operacyjny trwa około 30 minut i najczęściej jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym, bądź podpajęczynówkowym. Dla dokładnego ustawienia taśmy wykonuje się próbę kaszlową, która pozwala założyć taśmę pod prawidłowym napięciem, które koryguje schorzenie, nie doprowadzając jednocześnie do problemów z mikcją.

Po zabiegu może wystąpić niewielkiego stopnia krwawienie z pochwy, które nie powinno budzić niepokoju. Kluczową sprawą jest wczesna mobilizacja pacjentki po zabiegu. Nie zaleca się ciągłego leżenia w łóżku, gdyż zwiększa to ryzyko pooperacyjnej żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

Pełny powrót do zdrowia następuje najczęściej w ciągu 4-6 tygodni, przy czym lekką pracę może wykonywać już po 3-4 tygodniach od zabiegu leczenia NTM.

Należy pamiętać, że operacyjne leczenie NTM, tak jak każdy inny zabieg chirurgiczny, niesie ze sobą ryzyko różnego rodzaju powikłań, do których zaliczyć trzeba m.in. infekcje ran czy przejściowe zatrzymanie moczu. Nowoczesne podejście do leczenia NTM z wykorzystaniem taśm zapewnia jednak wysoki poziom bezpieczeństwa, a powikłania są rzadkie.

Jak uniknąć powikłań po operacyjnym leczeniu NTM taśmami?

• Stawiać się na wyznaczone terminy kontroli
• Stosować się do zaleceń lekarza i dbać o higienę
• Unikać intensywnej aktywności fizycznej przez 1–2 tygodnie
• Unikać kąpieli w wannie i zbiornikach wodnych w pierwszym tygodniu
• Wykonywać ćwiczenia Kegla poprawiające wytrzymałość mięśni dna miednicy
• W razie gorączki, zaczerwienienia, nadmiernego ucieplenia lub ropnego wycieku z pochwy/okolicy rany – zgłosić się natychmiast do lekarza lub do izby przyjęć

Ryzyko powikłań i długoterminowe efekty leczenia

Choć zabiegi z wykorzystaniem taśm charakteryzują się wysoką skutecznością, jak w każdym zabiegu chirurgicznym, mogą wystąpić powikłania. Najczęściej zdarzają się infekcje ran, przejściowe zatrzymanie moczu czy ból w okolicy miednicy. Długoterminowe efekty leczenia taśmowego są zazwyczaj bardzo pozytywne, z niskim wskaźnikiem nawrotów dolegliwości.

W badaniach przeprowadzonych w ostatnich latach zwrócono uwagę na minimalizowanie ryzyka komplikacji związanych z implantacją taśm, takich jak erozja taśmy czy jej przemieszczanie. Dzięki nowoczesnym materiałom, takim jak taśmy prolenowe, ryzyko tych powikłań jest obecnie bardzo małe, co czyni taśmowe leczenie NTM jednym z najbardziej skutecznych zabiegów w urologii.

Choć taśmowe leczenie NTM cieszy się wysoką skutecznością, nie jest wolne od ryzyka długoterminowych powikłań. Przykładem jest erozja taśmy, która może prowadzić do jej przemieszczenia lub powodować miejscowe podrażnienia.

Długoterminowe badania wskazują, że ryzyko erozji taśmy wynosi około 1-3%, jednak dzięki zaawansowanym materiałom używanym do produkcji taśm (np. taśmy prolenowe) ryzyko to jest minimalizowane.

Możliwe powikłania związane z leczeniem taśmowym

• Krwotok śródoperacyjny lub wtórne krwawienie (czasem wymagające przetoczeń lub reoperacji)
• Krwiak w miejscu operowanym wymagający rewizji
• Śródoperacyjne uszkodzenie pęcherza lub cewki moczowej
• Przetoki w drogach moczowych (np. pęcherzowo-moczowa)
• Uszkodzenie włókien nerwowych (niedoczulica, drętwienia)
• Powikłania zakrzepowo-zatorowe (rzadko, ale potencjalnie ciężkie)
• Zapalenie pęcherza moczowego, zakażenie rany
• Problemy z oddawaniem moczu – tzw. hiperkontynencja
• Erozja taśmy, ściany pęcherza lub cewki

Porównanie taśmowego leczenia NTM z innymi metodami operacyjnymi

Warto również dodać, że skuteczność taśm w leczeniu NTM może być porównywana do innych metod operacyjnych. Badania wskazują, że taśmowe leczenie NTM daje lepsze wyniki w porównaniu do klasycznych operacji, takich jak np. operacje laparoskopowe, pod względem czasu rekonwalescencji oraz długości trwania efektów terapeutycznych.

Badania porównawcze skuteczności różnych metod leczenia NTM, w tym operacji laparoskopowych i klasycznych operacji chirurgicznych, wykazują, że taśmy dają lepsze i długoterminowe efekty w porównaniu do innych rozwiązań operacyjnych, zwłaszcza pod względem zmniejszenia ryzyka nawrotów.